Με ομόφωνη απόφαση και σύμφωνα με την εισήγηση των Διευθύνσεων του υπουργείου Πολιτισμού, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο άλλαξε τους δύο όρους (5 και 16) της προηγούμενης Υπουργικής Απόφασης (16-5- 2019) αφού κατά αυτής κατέθεσε «Αίτησης θεραπείας» το ΤΑΙΠΕΔ και η Ελληνικό Α.Ε. σχετικά με την Εγκριση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου «Εφαρμογή του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγίου Κοσμά, Περιφέρειας Αττικής».

Το θέμα εξετάστηκε χθες, στην πρώτη συνεδρία του ΚΑΣ υπό τη νέα του σύνθεση και με πρόεδρο τον γ.γ. ΥΠΠΟΑ Γιάννη Διδασκάλου.

Ο όρος 5 αφορά τον Ταφικό Περίβολο από τον οποίο πήρε η περιοχή Ελληνικό το όνομά της. Το μνημείο είχε αποσπαστεί για τις ανάγκες της επέκτασης του αεροδρομίου και κατά την προηγούμενη απόφαση προβλέφθηκε να επανατοποθετηθεί στην αρχική του θέση έχοντας ικανό αδόμητο χώρο, να συνδεθεί με ζώνη πρασίνου και να αναδειχθεί. Κατά την αίτηση θεραπείας ζητήθηκε να προσδιοριστεί η αδόμητη ζώνη στα 15 μέτρα.

Ο δεύτερος όρος 16 της προηγούμενης Υ.Α. αφορά την κατάθεση προς έγκριση στις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ όλων των μελετών (αρχιτεκτονικές, πολεοδομικές, περιβαλλοντικές, κ.ά.) για την εφαρμογή του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης και κυρίως όσες αφορούν τα υψηλά κτίρια. Το ΤΑΙΠΕΔ και η Ελληνικό Α.Ε. ζήτησαν ο όρος να τροποποιηθεί ή να απαλειφθεί. Σύμφωνα με την εισήγηση των Διευθύνσεων Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, που απέσπασαν την ομόφωνη γνωμοδότηση των μελών του ΚΑΣ, το Ταφικό Μνημείο θα έχει γύρω του αδόμητη ζώνη 20 μέτρων, ενώ το υπουργείο Πολιτισμού θα έχει τον έλεγχο των όψεων των κτιρίων που βρίσκονται σε άμεση επαφή με το Μνημείο. Το οποίο θα συνδεθεί με χώρους πρασίνου που θα βρίσκονται σε άμεσο συσχετισμό με τον αρχαίο οδικό άξονα.

Για τον όρο 16, το υπουργείο Πολιτισμού θα έχει λόγο στις μελέτες που αφορούν κτίρια και εγκαταστάσεις εντός των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων (Αγιος Κοσμάς και Αργυρούπολη – Ελληνικό) και θα ελέγχει τις όψεις των κτιρίων που βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» των οικοδομικών τετραγώνων που εφάπτονται στους χώρους, σε ζώνη 20 μέτρων περιμετρικά των κτιρίων.

Επίσης μπήκε και 17ος όρος, σχετικά με τις αρχαιότητες που μπορεί να αποκαλυφθούν κατά τη διάρκεια του έργου ώστε να τηρηθούν οι προβλέψεις που απορρέουν από τον Αρχαιολογικό Νόμο. Οπως ειπώθηκε τόσο από τις εισηγήτριες όσο και από μέλη του ΚΑΣ έτσι κι αλλιώς οι αρχαιότητες που μπορεί να αποκαλυφθούν προστατεύονται από την Υπουργική Απόφαση του 2019 αλλά και από το Προεδρικό Διάταγμα του 2018.

Εντύπωση προκαλεί ωστόσο ότι δεν τέθηκε κανένας όρος για τα 6 υψηλά κτίρια, το ύψος των οποίων θα κυμαίνεται από 140 έως 200 μέτρα, που είχε αποτελέσει το αγκάθι κατά το προηγούμενο διάστημα. Το υπέρμετρο ύψος δεν συνάδει ούτε με τον αρχαιολογικό χώρο ούτε με το αττικό, μεσογειακό και πολιτιστικό περιβάλλον.

Μόνο… φωτοτυπίες

Χαρακτηριστικό σημείο της χθεσινής συνεδρίασης ήταν κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, όταν ο γ.γ. και πρόεδρος του ΚΑΣ δεν δέχτηκε να πάρει τον λόγο η Ελένη Πορτάλιου η οποία εκπροσωπούσε την «Ευρεία Επιτροπή Υπεράσπισης του Ελληνικού».

«Οχι, δεν μπορείτε να αναπτύξετε την τοποθέτησή σας. Τα μέλη θα τη λάβουν υπ’ όψιν τους από τις φωτοτυπίες που θα μοιραστούν» είπε. Σύμφωνα με τον τοποθέτηση της Επιτροπής, «[…] Το ΣΟΑ περιέχει γενικές ρυθμίσεις εν αντιθέσει με την εφαρμογή του στην οποία αναφέρεται η αίτηση θεραπείας. H επίδραση των υψηλών κτιρίων στο άμεσο περιβάλλον των μνημείων, όπως ορίζει ο Αρχαιολογικός Νόμος 3028/2002, ελέγχεται στη συγκεκριμένη εφαρμογή του ΣΟΑ in situ, όπου και καθορίζονται πολύ συγκεκριμένα οι σχέσεις των μνημείων με τα προς ανέγερση κτίρια… Τα μνημεία, οι αρχαιολογικοί χώροι και οι ιστορικοί τόποι δεν κατανοούνται και δεν εξετάζονται ανεξάρτητα από τον περιβάλλοντα χώρο τους. Γι’ αυτό η προστασία και η ανάδειξή τους προτάσσεται ως στόχος, μεταξύ άλλων, οποιουδήποτε επιπέδου χωροταξικού, αναπτυξιακού, περιβαλλοντικού και πολεοδομικού σχεδιασμού (αρ. 3 παρ. 2, ν. 3028/2002). Για τον ίδιο λόγο ο νόμος προϋποθέτει την κήρυξη και οριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων κατά το στάδιο της εκπόνησης των σχεδίων χωρικής ανάπτυξης, προκειμένου, όχι απλώς να ληφθεί υπ’ όψιν από τους μελετητές αλλά και να προωθηθεί ως στόχος του σχεδιασμού (αρ. 12 παρ. 2, ν. 3028/2002)» ανέφερε μεταξύ άλλων η τοποθέτηση.

Τον λόγο ωστόσο πήραν οι εκπρόσωποι της ΠΟΕ-ΥΠΠΟ και όπως είπαν ζήτησαν παράσταση «για να υποστηρίξουμε το Οργανο και τους συναδέλφους μας. Κανένας εργαζόμενος στο ΥΠΠΟ δεν είναι οπισθοδρομικός… Οι υπάλληλοι που εκπροσωπούνται από την Ομοσπονδία λένε “ναι” στην ανάπτυξη του τόπου και στην προστασία των αρχαιοτήτων… Δεν μπορεί να σπιλώνεται το έργο του ΚΑΣ» κατέληξε ο εκπρόσωπος και πρόσθεσε: «Ευχαριστούμε που μας καλέσατε».

Κατά την έναρξη της πρώτης συνεδρίας τα μέλη χαιρέτησε -όπως συνηθίζεται πάντα- η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. «Δεν μπορώ να πω ότι δεν χαίρομαι που είμαι εδώ, παρ’ ότι με άλλη ιδιότητα. Εχω περάσει πολλά χρόνια της ζωής μου σ’ αυτό το τραπέζι». Αναφέρθηκε σε εμβληματικές προσωπικότητες που έχουν συμμετάσχει στο ΚΑΣ και πρόσθεσε: «Θα ήθελα να πω ότι εισέπραξα στιγμές που το κύρος του Συμβουλίου, από τα πιο βαριά Οργανα του Κράτους, επλήγη σε διάφορες περιπτώσεις. Η παράκλησή μου είναι να αποκατασταθεί το κύρος του Συμβουλίου, διότι σας ξέρω όλους και ξέρω ότι όλα αυτά τα χρόνια πρυτάνευσε ο επιστημονικός σας λόγος»…

Στα πρακτικά του ΚΑΣ κατατέθηκε και υπόμνημα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Σήμερα το θέμα θα συζητηθεί στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Ρεπορτάζ: Βασιλική Τζεβελέκου