Όταν η κυβέρνηση παραδέχτηκε προ ημερών ότι στο έδαφος του προσφυγικού καταυλισμού του Καρά Τεπέ όλα τα δείγματα εντός οικιστικής περιμέτρου είχαν δεδομένα συγκέντρωσης μολύβδου κάτω από τα διεθνή όρια για οικιστική χρήση, μάλλον δε συμβουλεύτηκε ή αγνόησε την ξεκάθαρη αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σύμφωνα με την οποία «δεν υπάρχει επίπεδο έκθεσης στο μόλυβδο το οποίο να θεωρείται αβλαβές».

Μετά από τέσσερις μήνες όπου παιδιά παίζουν στο χώμα του Καρά Τεπέ, μέρος του οποίου έχει υπάρξει πεδίο βολής, το υπουργείο δεσμεύτηκε για περαιτέρω εργασίες επικάλυψης των εδαφών, παρόλο που σύμφωνα με το σχεδιασμό του, ο καταυλισμός θα εκκενωθεί μέσα στο 2021.

Το γεγονός πως η εταιρία ΑΚΤΩΡ που έχει αναλάβει την αναβάθμιση των υποδομών πήρε παράταση περαίωσης για τον Μάρτιο ενισχύει τους φόβους πως η θεωρητικά προσωρινή δομή στην οποία ζουν υπό άθλιες συνθήκες πάνω από 7000 άνθρωποι, μόνο προσωρινή δε θα είναι κι έτσι η έκθεση στο μόλυβδο θα συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το υπουργείο απέναντι σε ΠΟΥ και Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Στην ανακοίνωση του υπουργείου δεν γίνεται ξεκάθαρο ποια είναι «τα διεθνή όρια για οικιστική χρήση», ούτε δίνονται οι τιμές μολύβδου των 12 δειγμάτων, προκειμένου κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να ελέγξει κατά πόσο οι τιμές αυτές είναι επικίνδυνες για την υγεία των διαμενόντων και ειδικά των παιδιών. Αυτός ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που οι Γιατροί χωρίς Σύνορα κατήγγειλαν το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και έκθεση σε χαμηλά επίπεδα έχει συνδεθεί με σοβαρές βλάβες.

Αυτή ακριβώς είναι και η θέση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Στο σχετικό λήμμα του ιστότοπου του ΠΟΥ διαβάζουμε:

–        Δεν υπάρχει επίπεδο έκθεσης στο μόλυβδο το οποίο να θεωρείται αβλαβές

–        Τα μικρά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις τοξικές επιπτώσεις του μολύβδου και ενδεχομένως υποστούν βαθιές και μόνιμες βλάβες που αφορούν ειδικότερα στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Ο μόλυβδος προκαλεί μακροπρόθεσμες βλάβες και τους ενηλίκους, συμπεριλαμβανομένων αυξημένου κινδύνου υψηλής πίεσης στο αίμα και καταστροφή νεφρών. Έκθεση εγκύων σε υψηλά επίπεδα μολύβδου μπορεί να επιφέρει κακή εγκυμοσύνη, αποβολή, πρόωρο τοκετό και χαμηλό βάρος του βρέφους κατά τη γέννα.

–        Σε χαμηλότερα επίπεδα έκθεσης που προκαλούν μη εμφανή συμπτώματα, έχει παρατηρηθεί ότι ο μόλυβδος παράγει ένα φάσμα ζημιών σε περισσότερα του ενός συστήματα του οργανισμού.

Κατόπιν τούτων, εφόσον το υπουργείο αναγνωρίζει πως υπάρχουν έστω και μικρές – αλλά άγνωστες σε εμάς – ποσότητες μολύβδου στο έδαφος του Καρά Τεπέ, ουσιαστικά δέχεται πως τουλάχιστον για το διάστημα μέχρι να ολοκληρωθούν οι επιχωματώσεις στις οποίες αναφέρεται, οι διαμένοντες ενήλικες και παιδιά έχουν εκτεθεί στον μόλυβδο. Εξάλλου γιατί να προχωρήσει σε επιχωματώσεις αν δεν υπήρχε κίνδυνος;

Η νέα μόνιμη δομή και ο παράγοντας του χρόνου

Είναι κοινός τόπος πως οι βλάβες που σχετίζονται με έκθεση σε τοξικά υλικά γίνονται μεγαλύτερες όσο αυξάνεται ο χρόνος έκθεσης του ατόμου στα υλικά αυτά. Θα έλεγε κάποιος ότι αν υλοποιούνταν η δήλωση του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη τον περασμένο Σεπτέμβριο ότι μέχρι το Πάσχα δε θα υπάρχουν «παλιοί» πρόσφυγες στη Λέσβο, ο χρόνος παραμονής των ανθρώπων στον καταυλισμό του Καρά Τεπέ δε θα ήταν μεγάλος κι άρα η έκθεση στο μόλυβδο χρονικά περιορισμένη.

Όμως στα τέλη Ιανουαρίου είμαστε μακριά από αυτό. Αυτή τη στιγμή εντός του καταυλισμού διαμένουν περίπου 7.200 άνθρωποι, και ακόμα 2.000 στο υπόλοιπο νησί. Είναι σχεδόν αδύνατο να φύγουν όλοι τους επόμενους μήνες.

Η εκτίμηση αυτή συνάδει με την παράταση μέχρι τις 23 Μαρτίου που πήρε η κατασκευαστική εταιρία ΑΚΤΩΡ για την ολοκλήρωση του έργου «αναβάθμισης εγκαταστάσεων και υποδομών», έργο ύψους 5,2 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, το οποίο είχε αρχική ημερομηνία περάτωσης τις 7 Ιανουαρίου. Αν υπήρχε περίπτωση να εκκενωθεί ο καταυλισμός το Πάσχα, γιατί να συνεχιστούν οι εργασίες μέχρι τα τέλη Μαρτίου;

Ούτε «στα χαρτιά» ακόμα η νέα δομή

Εφόσον λοιπόν το σενάριο απομάκρυνσης του μεγάλου όγκου των προσφύγων και μεταναστών από το νησί της Λέσβου μέχρι το Πάσχα μοιάζει μη υλοποιήσιμο, οι άνθρωποι αυτοί θα μένουν είτε στο Καρά Τεπέ είτε στη διαφημισμένη από την κυβέρνηση νέα μόνιμη δομή. Στην τελευταία σχετική δήλωσή του στις 19 Δεκεμβρίου από το Καρά Τεπέ ο αρμόδιος υπουργός Νότης Μηταράκης είχε πει πως «είναι μία δομή που θα εγκαταλειφθεί μέσα στο 2021, καθώς στόχος μας είναι να ολοκληρωθεί η νέα δομή όπως έχουμε συνεννοηθεί και με τον Δήμο Μυτιλήνης στη θέση “Πλάτη”». Μόνο που για τη νέα αυτή δομή, όπως μαθαίνουμε από πηγές στη Λέσβο, δεν υπάρχει ακόμα σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Μυτιλήνης και δεν έχει ακόμη γίνει προκήρυξη για ενοικίαση των εκτάσεων!

Σύμφωνα με το σχέδιο του υπουργείου, θα πρόκειται για μια νέα κλειστού τύπου δομή δυναμικότητας 5.000 ατόμων, χτισμένη στην ενδοχώρα του νησιού, μακριά από κατοικημένες περιοχές. Αν και φαίνεται να υπάρχει προφορική συμφωνία με τους ιδιοκτήτες των εκτάσεων, απαιτείται σίγουρα ικανό χρονικό διάστημα για να κατασκευαστούν όχι μόνο τα κτίρια δυναμικότητας 5.000 ατόμων αλλά και το δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης σε μια τοποθεσία που βρίσκεται μακριά από κατοικημένες περιοχές.

«Είναι πολύ δύσκολο να μεταφέρουν τους ανθρώπους στη νέα δομή πριν τον επόμενο χειμώνα. Γι’ αυτό κάνουν εργασίες στο Καρά Τεπέ» λέει στο tvxs.gr πηγή με καλή γνώση των πραγμάτων στο νησί της Λέσβου. Στην ερώτησή μας σχετικά με το αν η έγκριση της νέας δομής μπορεί να θεωρείται δεδομένη από το δημοτικό συμβούλιο, όπως αφήνει να εννοηθεί ο υπουργός, η πηγή μας απαντά: «Δεν είναι καθόλου βέβαιο. Κι ίσως γι’ αυτό το λόγο δεν έχει έρθει ακόμα προς ψήφιση».

Γίνεται σαφές πως το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δεν οφείλει μόνο να εξηγήσει σε ποια «διεθνή όρια για οικιστική χρήση» αναφέρεται σχετικά με τις ποσότητες μολύβδου στο έδαφος του Καρά Τεπέ αλλά και να δεσμευτεί για ποιό χρονικό διάστημα σκοπεύει ακόμα να εκθέτει πρόσφυγες και μετανάστες στο επικίνδυνο αυτό βαρύ μέταλλο.