Για ένα ακόμα καλοκαίρι, δεκάδες περιοχές της Ελλάδας τυλίγονται στις φλόγες. Για συνεχόμενες μέρες, η κοινή γνώμη γίνεται μάρτυρας καταστροφικών πυρκαγιών που αφήνουν πίσω τους νεκρούς, ανθρώπους και ζώα, εκατοντάδες χιλιάδες καμένα στρέμματα γης και περιουσίες που γίνονται στάχτη. Οι πυροσβέστες και οι εθελοντές, οργανωμένοι ή μη, υπερβάλλουν εαυτόν προκειμένου να σώσουν ό,τι μπορούν, με μεγάλη αυταπάρνηση.

Ένας από αυτούς είναι και ο Ηλίας Τζηρίτης, ο οποίος τα τελευταία 24 χρόνια είναι εθελοντής δασοπυροσβέστης. Έχει συμμετάσχει, όπως αναφέρει στο tvxs, σε πάρα πολλές κατασβέσεις πυρκαγιών και έχει περάσει εκατοντάδες ώρες στα πυροφυλάκια. Εκτός από εθελοντής δασοπυροσβέστης, εργάζεται στη  WWF Ελλάς τα τελευταία 19 χρόνια στο χερσαίο πρόγραμμα και ασχολείται κυρίως με τα ζητήματα των δασικών πυρκαγιών.

Έχει, λοιπόν, τόσο τη θεωρητική γνώση γύρω από τις δασικές πυρκαγιές, λόγω της επαγγελματικής του ιδιότητας, αλλά και την πρακτική γνώση, ως εθελοντής. Στη συνέντευξη του στο tvxs, εκφράζει την άποψη ότι το πρόβλημα της πυρόσβεσης, δεν είναι ποσοτικό, αλλά ποιοτικό, όσον αφορά “στην εκπαίδευση μας, στον τρόπο με τον οποίο πολλές φορές αξιολογούμε τη δυναμική μιας πυρκαγιάς ή στον τρόπο που αξιοποιούμε τις δυνάμεις που έχουμε”.

Αναφέρεται επίσης, μεταξύ άλλων, στους λόγους που επέλεξε να γίνει εθελοντής δασοπυροσβέστης, στις δύο πιο δύσκολες πυρκαγιές, για τον ίδιο, στις οποίες κλήθηκε να πάρει μέρος στην κατάσβεση τους, αλλά και στο πόσο ελλιπής είναι η πρόληψη.

Γιατί επιλέξατε να γίνετε εθελοντής πυροσβέστης;

Ξεκίνησα να είμαι εθελοντής στο τελευταίο έτος του πανεπιστημίου. Ήμουν ήδη σε έναν ορειβατικό σύλλογο, έχω ένα πάθος απίστευτό για τα βουνά. Όποτε μου συμβαίνει κάτι, ψυχολογικά, παίρνω το σακίδιο, πάω στο βουνό και αυτό για εμένα είναι η χαλάρωση μου. Ο ορειβατικός μου σύλλογος συμμετείχε στις πυροφυλάξεις στην Πάρνηθα, στο πλαίσιο ενός άλλου συλλόγου που κάνει αυτή τη δουλειά ,τον ΕΔΑΣΑ (Εθελοντές Δασοπυροπροστασίας Αττικής), και είπα μια μέρα με μια φιλική παρέα να πάμε να συνεισφέρουμε και να φυλάξουμε ένα βράδυ στο βουνό. Είδα τη διαδικασία εκεί, μου άρεσε, είδα τη φιλοσοφία του ΕΔΑΣΑ, τη νοοτροπία του, ταιριάζαμε και έτσι αποφάσισα να εμπλακώ πιο ενεργά στα θέματα δασοπυροπροστασίας και δασοπυρόσβεσης. Εκπαιδεύτηκα, μπήκα στην ομάδα αυτή, έλαβα ό,τι χρειάζεται και προβλέπεται από τη νομοθεσία ως πιστοποίηση για τα ζητήματα αυτά και από τότε είμαι οργανωμένος στον ΕΔΑΣΑ.

Τι εμπειρίες έχετε να μοιραστείτε από παλαιότερα μέτωπα;

Δύο πυρκαγιές με σόκαραν περισσότερο. Η πυρκαγιά της Πάρνηθας το 2007 και η πυρκαγιά στο δάσος Δαδιάς το 2022. Αυτές οι δυο πυρκαγιές με έχουν σημαδέψει, γιατί, από τη μία, η Πάρνηθα είναι το μέρος που φυλάμε, που αγαπάμε, που περπατάμε, που θέλουμε να διατηρήσουμε ως ΕΔΑΣΑ και για εμάς ήταν μεγάλο πλήγμα αυτή η δασική πυρκαγιά, καθώς έπληξε το μισό πυρήνα του εθνικού δρυμού. Τότε κόντεψε να διαλυθεί και ο σύλλογος. Η ψυχολογία του συλλόγου ήταν πάρα πολύ άσχημη, υπήρχε αρκετή απογοήτευση, οι εθελοντές που είχαν κάνει 100αδες πυροφυλάξεις και περιπολίες εκεί, απογοητεύτηκαν. Το ζήτημα είναι να ψάξεις να βρεις τα ψυχικά αποθέματα που αντλείς μέσα από τον εθελοντισμό και να επανέλθεις πιο δυνατός και πιο πεισμωμένος για να κάνεις αυτό που είναι να κάνεις. Όταν συνειδητοποιήσαμε ότι δεν χάθηκαν όλα, αλλά ότι πρέπει να διαφυλάξουμε και τη φυσική αναγέννηση και τις τεχνητές προσπάθειες αναδάσωσης μετά την καταστροφή, αυτό ήταν και το ισχυρό κίνητρο για να συνεχίσει ο σύλλογος με μεγαλύτερη δυναμικότητα.

Άρα, το εθελοντικό έργο ενός συλλόγου δασοπυροπροστασίας δεν τελειώνει με μια καταστροφή, μπορεί να είναι πολύ πιο σημαντικό μετά την καταστροφή να φυλάξεις μια περιοχή ώστε να μην καεί σε σύντομο χρονικό διάστημα και να έχουμε περισσότερες πιθανότητες για φυσική αναγέννηση της περιοχής. Η άλλη πυρκαγιά ήταν αυτή στη Δαδιά το 2022, το οποίο είναι το δάσος που ξεκίνησα ουσιαστικά τον εθελοντισμό στη φύση. Ως μαθητής Λυκείου έκανα το πρώτο μου εθελοντικό πρόγραμμα στη Δαδιά, το 1995, όταν και πήγα εκεί για να βοηθήσω σε ένα πρόγραμμα του WWF. Επομένως, έχω μεγάλη ψυχική σύνδεση με αυτό το δάσος. Δώσαμε μεγάλη προσπάθεια για να μην έχουμε μεγαλύτερες καταστροφές εκεί.

Ποια είναι η καθημερινότητα ενός εθελοντή δασοπυροσβέστη;

Όταν γίνεσαι εθελοντής, θα πρέπει να είσαι οργανωμένος εθελοντής για να έχεις γνώσεις και ασφάλεια. Να έχεις εκπαίδευση, να δρας σε ένα συγκεκριμένο οργανωμένο σχήμα.  Γι’ αυτό και εγώ προτείνω σε όλους τους πολίτες που συμμετείχαν στις πυρκαγιές τώρα εθελοντικά, να οργανωθούν σε οργανωμένες ομάδες, σχήματα, σωματεία, τα οποία κάνουν αυτή τη δουλειά. Να έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και εξοπλισμό, πρώτα και κύρια για τη δική τους ασφάλεια. Στη διάρκεια του χειμώνα αυτό που κάνουμε είναι εκπαίδευση, προετοιμασία, προμήθεια υλικών ώστε να είμαστε έτοιμοι όταν ξεκινήσει η αντιπυρική περίοδος, να ξεκινήσουμε τις πυροφυλάξεις και τις περιπολίες. Υπάρχει μια συγκεκριμένη διαδικασία για το πώς ένα σύλλογος εθελοντών δασοπυροσβεστών, εκπαιδεύει και χρησιμοποιεί τους εθελοντές που έρχονται. Και βέβαια, συμμετέχουμε ενεργά, όταν έχουμε εστίες ή μεγάλες πυρκαγιές, στις κατασβέσεις.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εθελοντές πυροσβέστες είναι εργαζόμενοι, πέρα από την ενασχόληση τους με τον εθελοντισμό. Στη δική μας ομάδα έχουμε στρατιωτικούς, πληροφορικάριους, δασκάλους, δημοσίους υπαλλήλους, ελεύθερους επαγγελματίες, ανθρώπους που ζουν και εργάζονται σε διάφορους τομείς, μια ποικιλία ανθρώπων που τους ενώνει η κοινή προσπάθεια για την προστασία των δασών. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τις δουλειές τους και ό,τι κάνουν το κάνουν στον ελεύθερο τους χρόνο στερώντας χρόνο από τις οικογένειες τους.

Με ποιο τρόπο επιχειρείτε, σε σχέση με το πυροσβεστικό σώμα;

Οι εθελοντές συμμετέχουν οργανωμένα με βάση το σχέδιο που έχει εκπονήσει η πυροσβεστική υπηρεσία ή ο πυροσβεστικός σταθμός, με τον οποίο συνεργαζόμαστε, και οι υπόλοιπες αρχές. Θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία και να εντασσόμαστε και εμείς στο σχέδιο που υπάρχει. Εμείς εντασσόμαστε στο αντιπυρικό σχέδιο της Πάρνηθας πχ, άρα αυτό πρέπει να γίνεται οργανωμένα και συγκροτημένα για το πού θα γίνονται πυροφυλάξεις, οι περιπολίες κλπ.

Πώς προμηθεύεστε τον εξοπλισμό σας;

Το θέμα του εξοπλισμού είναι μεγάλο πρόβλημα γιατί τα σωματεία δεν έχουν κρατική ενίσχυση από το  υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας πχ. Όσα σωματεία έχουν σχέση με δήμους παίρνουν εξοπλισμό από αυτούς, αλλά ο μεγαλύτερος όγκος του είναι από ιδιώτες και γίνεται μεγάλη προσπάθεια από τα σωματεία με χορηγίες, με υποστηρικτές, με ανθρώπους που υποστηρίζουν το έργο τους. Αυτό προϋποθέτει πάρα πολύ κόπο και τρώει χρόνο από τους εθελοντές για να βρουν τον εξοπλισμό, ο οποίος είναι ακριβός, γιατί πρέπει να είναι πιστοποιημένος και σωστός, για να κάνεις τη δουλειά σου με αποτελεσματικότητα και ασφάλεια. Μια στολή δασοπυρόσβεσης κοστίζει 250 ευρώ, ένα κράνος 400 ευρώ, μια σωλήνα δασοπυρόσβεσης, που καίγονται συνέχεια σε μια πυρκαγιά, 100 ευρώ. Αν σε μια πυρκαγιά σου καούν 10 σωλήνες, έχεις χάσει 1000 ευρώ. 1000 ευρώ για ένα σωματείο δασοπυρόσβεσης είναι μεγάλο ποσό.

Με ποιο τρόπο συνδυάζεται και αξιοποιείται η επαγγελματική σας ιδιότητα στο πεδίο της κατάσβεσης μιας πυρκαγιάς;

Αυτό είναι ατομικό ζήτημα, το πώς μπορείς να αξιοποιήσεις τις γνώσεις σου. Έχει να κάνει περισσότερο και με το πόσο αποτελεσματικός είσαι και με το πόσο ασφαλής θα μείνεις. Οι γνώσεις που έχεις στις δασικές πυρκαγιές σε βοηθάνε κυρίως στο να αναγνωρίσεις κινδύνους, να μπορείς να είσαι ασφαλής και να γυρίσεις σπίτι σου μετά από μια πυρκαγιά. Τον συντονισμό και το τι ενέργειες πρέπει να γίνουν τον έχει το Πυροσβεστικό Σώμα και ο αξιωματικός που θα είναι εκεί στην πυρκαγιά. Αλλά όσες περισσότερες και σωστές γνώσεις έχει ένας εθελοντής, τόσο περισσότερο μπορεί να κάνει καλύτερα τη δουλειά του, να κατανοήσει αυτά που ζητούνται από τους επικεφαλής και να είναι και ασφαλής στο πεδίο για να μπορεί να αποφύγει μια επικίνδυνη κατάσταση.

Σε τι επίπεδο θα λέγατε ότι είναι το επίπεδο της πρόληψης των πυρκαγιών στην Ελλάδα; Θεωρείτε ότι επαρκεί ή θα τη χαρακτηρίζατε ελλιπή;

Είναι ελλιπέστατη. Κι αυτό καταδεικνύεται από την κατανομή των πόρων: το 80% πάει στην καταστολή και το 20%, μόνο, στην πρόληψη. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα σε πολλά επίπεδα που πρέπει να γίνουν, στην ενημέρωση του κοινού και στη διερεύνηση των αιτίων. Δεν υπάρχουν μαγικά ραβδάκια που τα ακουμπάμε και ξαφνικά λύνεται το πρόβλημα. Θα πρέπει να δουλέψουμε σε πολλά επίπεδα για να πετύχουμε ικανή πρόληψη, η οποία να μπορεί να υποστηρίξει την καταστολή. Χρειαζόμαστε και την καταστολή, είναι απαραίτητη, και να υπάρχει καινούργιος και καλός εξοπλισμός, να μπορούν όλοι να κάνουν τη δουλειά τους με ανθρώπινους όρους, αλλά αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να υποστηριχτούν και από ένα σύστημα πρόληψης που να μειώσει τουλάχιστον την ένταση των δασικών πυρκαγιών και να μειώσει και τα περιστατικά των ενάρξεων. Έχουμε 10.000 περιστατικά ετησίως και θα πρέπει να βρούμε πώς θα τα μειώσουμε αυτά τα περιστατικά.

Σε επίπεδο στελέχωσης, θεωρείτε ότι η πυροσβεστική είναι επαρκώς στελεχωμένη;

Δεν θα έλεγα ότι είναι υποστελεχωμένη και σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού και σε επίπεδο εναέριου στόλου, σε σχέση με τον πληθυσμό και την έκταση της χώρας και σε σύγκριση με άλλες χώρες. Εκεί που πάσχουμε, είναι σε θέματα ποιότητας. Στην εκπαίδευση μας, στον τρόπο με τον οποίο πολλές φορές αξιολογούμε ή στον τρόπο που αξιοποιούμε τις δυνάμεις που έχουμε, στα σύγρχονα μέσα που πρέπει να προμηθευτούμε. Δεν θα έλεγα ότι το πρόβλημα είναι ποσοτικό, αλλά ποιοτικό. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε και αρκετές χιλιάδες εθελοντές. Δεν είναι μόνο οι 15.000 πυροσβέστες, είναι και οι 4.000 εθελοντές πυροσβέστες του Πυροσβεστικού Σώματος και περίπου 6 με 10 χιλιάδες εθελοντές δασοπυροσβέστες της πολιτικής προστασίας, σαν κι εμένα.