Η υπόθεση των προσφύγων που «εξαφανίζονται» από τα ελληνικά νησιά, στα οποία φτάνουν εξουθενωμένοι αφού έχουν αντιμετωπίσει ατελείωτους κινδύνους στην πατρίδα από την οποία αναγκάστηκαν να φύγουν και στο ταξίδι για να φτάσουν ως εδώ, αποτελεί για μια ακόμη φορά θέμα στα διεθνή μίντια. 

Μετά το Spiegel που αναφέρθηκε σε εκτενές ρεπορτάζ του στις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών από τις ελληνικές αρχές, σειρά παίρνει ο Guardian, που φιλοξενεί την ιστορία και τις μαρτυρίες του δημοσιογράφου Γιάννη Στεβή από την τοπική ιστοσελίδα astraparis.gr, της Χίου, για την υπόθεση των «εξαφανισμένων» προσφύγων. 

Οι μαρτυρίες για την άφιξη των προσφύγων

Στις 4 Μαΐου ο Γιάννης Στεβής αναφέρθηκε στην υπόθεση των 14 προσφύγων που, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, έφτασαν από την Τουρκία στην παραλία της Μονολιάς στις 30 Απριλίου. Υπήρχε φωτογραφία από τη βάρκα και δηλώσεις ντόπιων που είδαν τους πρόσφυγες να φεύγουν από την παραλία. 

Ο δημοσιογράφος μίλησε με την αστυνομία, το λιμενικό και το ΕΚΑΒ. Επικοινώνησε επίσης με την Frontex, την υπηρεσία προσφύγων του ΟΗΕ και τις αρχές του κεντρικού προσφυγικού καταυλισμού στη Χίο. Όλοι δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν τίποτα για άφιξη προσφύγων στις 30 Απριλίου. 

Σύμφωνα με τα όσα διηγείται ο Γιάννης Στεβής στον Guardian, η επίσημη γραμμή ήταν ότι το σκάφος ξεβράστηκε άδειο στις ακτές του νησιού, «κάτι που αντιφάσκει με όλες τις μαρτυρίες που είχε συγκεντρώσει από αξιοσέβαστους μάρτυρες». 

Το astraparis.gr δεν ήταν το μόνο site που έγραψε για τις αφίξεις, το Chios Press αναφέρθηκε επίσης στο θέμα αλλά αργότερα το θέμα «κατέβηκε», αναφέρει η βρετανική εφημερίδα. Διαγράφηκαν επίσης τα σχόλια μίας ομάδας στο Facebook που συζητούσαν ότι είδαν την άφιξη των προσφύγων.

«Καθημερινή πραγματικότητα τα pushbacks»

Ο Guardian αναφέρεται στην εκλογή Μητσοτάκη και την αλλαγή πολιτικής στο προσφυγικό με την ενίσχυση των συνόρων και το δόγμα της αποτροπής. Από τις αρχές Μαρτίου ξεκίνησε η τεταμένη αντιπαράθεση στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δυο χωρών. Και υπήρξαν πολλές αναφορές για παράνομη επαναπροώθηση προσφύγων και μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία, σημειώνει. 

«Στο Αιγαίο μπορούμε να δούμε αυτόν τον αδήλωτο πόλεμο», σημειώνει ο Γιάννης Στεβής. «Μπορούσαμε να δούμε ότι τα πλοία δεν μπορούσαν να φτάσουν στην Ελλάδα, επειδή δεν θα τους το επέτρεπαν. Τα pushbacks ήταν μια καθημερινή πραγματικότητα. Αυτό που δεν είχαμε ξαναδεί ήταν οι βάρκες να φτάνουν και οι άνθρωποι εξαφανίζονται», τονίζει.

Διαβάστε επίσης: 

• Διεθνείς διαστάσεις στην «εξαφάνιση» προσφύγων από τη Χίο

Άγνωστη η τύχη των προσφύγων

Για τους πρόσφυγες που έφτασαν στις 30 Απριλίου στη Χίο. Μάρτυρας που μίλησε ανώνυμα, λέει ότι μαζί άλλους είδαν και έβγαλαν φωτογραφίες τη βάρκα των προσφύγων, ενώ αξιωματικός της ακτοφυλακής του είπε ότι οι πρόσφυγες κατέβηκαν από τη βάρκα και κρατούνταν σε ένα κοντινό σπίτι. Επιπλέον, αναφέρει ότι ο αξιωματικός του είπε να πάει σπίτι και τον προειδοποίησε ότι παρακολουθείται. 

Η τύχη των προσφύγων παραμένει άγνωστη, να και η τουρκική ακτοφυλακή ανέφερε ότι περισυνέλεξε μια ομάδα 14 ανθρώπων από μία ακατοίκητη βραχονησίδα στα τουρκικά νερά την 1η Μαΐου, αναφέρει ο Guardian. Δυο ανεξάρτητες ερευνητικές δημοσιογραφικές οργανώσεις οι Bellingcat και Lighthouse Reports, δημοσιοποίησαν πρόσφατα ένα παράμοιο περιστατικό που έγινε στις 28 Απριλίου στη Σάμο. Σε αυτό το περιστατικό, οι πρόσφυγες φέρεται να κρατήθηκαν πριν συρθούν σε πλαστική βάρκα χωρίς κινητήρα πίσω στα τουρκικά νερά από το ελληνικό λιμενικό. 

Η διάψευση από Μηταράκη και η διάψευση του Μηταράκη

Απαντώντας σε ερωτήσεις στη Βουλή σχετικά με το περιστατικό της Χίου, ο υπουργός Μετανάστευσης Νότης Μηταράκης, υποστήριξε ότι η αναφορά «δεν υπάρχει ως γεγονός, ενώ σε συνέντευξη του ισχυρίστηκε ότι οι φωτογραφίες του σκάφους θα μπορούσαν να είναι από τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο. 

Δύο εβδομάδες μετά το πρώτο ρεπορτάζ, το astraparis.gr, δημοσίευσε ένα ακόμη ως απάντηση στις διαψεύσεις του υπουργού με τον τίτλο: «Είναι εξωγήινοι στην παραλία της Μονολιάς, αυτοί που βλέπουμε κύριε Μηταράκη;». Το ρεπορτάζ συνοδεύεται από φωτογραφίες που δείχνουν πρόσφυγες να περπατούν στην παραλία. Ο Γιάννης Στεβής δημοσιοποίησε και τα μεταδεδομένα της εικόνας που δείχνουν ότι η φωτογραφία ελήφθη στις 30 Απριλίου. Λίγες ημέρες μετά το δεύτερο άρθρο, οι δημοσιεύσεις του δημοσιογράφου στο Facebook εξαφανίστηκαν εν μία νυκτί, κάτι που φάνηκε σαν στοχευμένη διαδικτυακή επίθεση. 

Η Χιακή Συμπολιτεία με δήλωση της καταδίκασε την προφανή διαδικτυακή επίθεση εναντίον του δημοσιογράφου. Η Ερμιόνη Φρεζούλη μέλος της δημοτικής κίνησης σημειώνει στον Guardian, στηρίζοντας τον δημοσιογράφο ότι το να μιλάς για αυτά τα θέματα είναι δύσκολο σε ένα μικρό νησί.  «Ακόμα κι αν κάποιοι είναι αλληλέγγυοι με τους πρόσφυγες, δεν θα τολμούσαν να βγουν δημόσια και να εναντιωθούν στον υπουργό Μετανάστευσης. Εκλέχθηκε στη Χίο και την εκπροσωπεί στη Βουλή. Αν κάποιος έχει μία δουλειά ή ένα μαγαζί που εξαρτάται από την κοινωνία, θα βοηθεί. Όλα τα νησιά είναι μικρές κοινωνίες κι έτσι υπάρχει αυτή η κοινωνική λογοκρισία». 

Όπως αναφέρει στο Guardian, ο Γιάννης Στεβής τα όσα έγραψε δεν τον έκαναν δημοφιλή. «Προσπαθώ να πω τα πράγματα ως έχουν, αν και είναι δύσκολο να το κάνω σε ένα μικρό μέρος, όπου όλοι γνωρίζουν ο ένας τον άλλο με το μικρό τους όνομα. Έχω χάσει φίλους και έκανα πολλούς εχθρούς». Εξηγεί ότι από τότε που άρχισε να ασχολείται με τις τοπικές ειδήσεις στη Χίο και από όταν ξέσπασε η προσφυγική κρίση έχει αντιμετωπίσει έντονη εχθρότητα. Το 2016 ένας διαδηλωτής του επιτέθηκε ενώ κάλυπτε μια συγκέντρωση ακροδεξιών στο νησί. «Αυτά είναι άνευ προηγουμένου πράγματα για μένα», λέει τονίζοντας ότι δέχεται και διαδικτυακές επιθέσεις για τα άρθρα του. 

Ο Γιάννης Στεβής, λέει ότι δεν μετανιώνει που συνέχισε το ρεπορτάζ. «Θα μπορούσα να το κρύψω όπως έκαναν άλλες ιστοσελίδες που το δημοσίευσαν και μετά το διέγραψαν. Θα μπορούσα να κάνω ότι δεν έχει συμβεί τίποτα και να το αφήσω να περάσει, αλλά αυτά είναι σημαντικά ζητήματα. Τα [pushbacks] δεν είναι κάτι που απλά παραβιάζει το νόμο, είναι ανήθικα με κάθε τρόπο, ανεξάρτητα από το πώς το κοιτάς: σε προσωπικό, ηθικό, θρησκευτικό, πολιτικό επίπεδο. Βάζουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και τη φήμη της χώρας». 

Οι αρνήσεις συνεχίζονται

Το υπουργείο Μετανάστευσης αρνήθηκε να σχολιάσει το ζήτημα στον Guardian. Οι λιμενικές αρχές αρνήθηκαν επίσης ότι υπήρξε άφιξη προσφύγων στις 30 Απριλίου. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης και η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες έχουν καλέσει την Ελλάδα να ερευνήσει τις καταγγελίες. «Οι καταγγελίες έχουν αυξηθεί από τον Μάρτιο και οι αναφορές δείχνουν ότι αρκετές ομάδες ανθρώπων ενδέχεται να έχουν επαναπροωθηθεί αφού έχουν φτάσει σε ελληνικό έδαφος», λέει εκπρόσωπος του ΟΗΕ.