Λίγες μέρες πριν τις εκλογές της Κυριακής 21 Μαΐου 2023, οι δημοσκοπήσεις δίνουν τον τόνο και φτιάχνουν κλίμα.

Λένε πάντα ότι οι μετρήσεις αποτυπώνουν τη στιγμή, δεν περιγράφουν τι θα γίνει. Όμως η αποτύπωση της στιγμής (που εύλογα δημοσιεύεται αρκετές …στιγμές μετά την διενέργεια και ολοκλήρωση της έρευνας) μεταφέρει το κλίμα της στιγμής (των ημερών) που διενεργήθηκε, στην ώρα της δημοσίευσης. Και τότε, ο κόσμος, το κοινό δηλαδή που παρακολουθεί, επηρεάζεται αναλόγως με το αποτέλεσμα που ακούει. Ανεξαρτήτως αν αυτό το αποτέλεσμα καταγράφτηκε στην έρευνα πριν 4-5 μέρες και σήμερα μπορεί να έχει διαφοροποιηθεί. Αυτό είναι που ονομάζουμε «κλίμα». Η πρόσληψη δηλαδή της πληροφορίας από το κοινό σε χρόνο μεταγενέστερο από την ένταξή της σε μια έρευνα.

Ας δούμε στον σχετικό πίνακα την εξέλιξη του μέσου όρου των μετρήσεων αλλά και τι σημαίνουν τα ποσοστά σε έδρες. Όπου Μ.Ο. είναι ο μέσος όρος των μετρήσεων.

Ενδιαφέροντα στοιχεία. Έως το τέλος Μαρτίου η διαφορά των δύο μεγάλων κομμάτων καταγραφόταν στο 4,78%.

Στο τέλος Απριλίου φερόταν αυξημένη: 6,24%. Τι συνέβη μέσα σε λίγες μέρες; Έκανε κάτι θεαματικά καλό και επιτυχές η ΝΔ και κάτι θεαματικά κακό και αποτυχημένο  ΣΥΡΙΖΑ; Μάλλον όχι. Ορισμένοι δημοσκόποι θεωρούν ότι «αδυνάτισε» στη συλλογική μνήμη το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών (57 νεκροί, οι περισσότεροι φοιτητές και σπουδαστές) αφού δεν «παίζει» πλέον «ψηλά» (ίσως και καθόλου …) στα ΜΜΕ.

Αποτέλεσμα είναι να μπαίνουμε σε φάση αν όχι αποενοχοποίησης της κυβέρνησης, πάντως σε διαδικασία «ραφιού». Το τραγικό δυστύχημα πάει «στο ράφι» των συναισθημάτων, εξακολουθεί να πληγώνει αλλά παραμερίζει από τις πρώτες σκέψεις του κοινού. Οι κοντινές εκλογές σπρώχνουν τους πολίτες να κάνουν επιλογές άμεσα. Φαίνεται, σύμφωνα πάντα με τις δημοσκοπήσεις, ότι στις επιλογές αυτές ευνοείται η ΝΔ αφού δεν προκύπτουν αρκετοί λόγοι να τιμωρηθεί για τον τρόπο που κυβέρνησε. Αλλιώς δεν εξηγείται ότι παρουσιάζεται να μην έχει σχεδόν καθόλου φθορά από Τέμπη, υποκλοπές, ακρίβεια.  

Φθορά και αντοχή

Μπορεί να είναι έτσι στην κοινωνία; Να μην υφίσταται η κυβέρνηση καμία φθορά από την 4ετή θητεία της και όσα συνέβησαν; Λίγες μέρες μένουν για να φανεί. Πάντως, η τάση αυτή βαίνει κλιμακούμενη, μια και οι πρώτες ενδείξεις από τις μετρήσεις του Μαΐου (στο επόμενο κείμενο θα υπάρχει συμπερίληψή τους και συνεκτίμηση όλων των δεδομένων) δείχνουν τη διαφορά των δύο κομμάτων να πλησιάζει στο αποτέλεσμα των εκλογών του 2019, δηλαδή στο 8%, δεδομένου ότι η ΝΔ είχε λάβει 39,85% και ο ΣΥΡΙΖΑ 31,53%.

Το κλίμα από τη δομή των μετρήσεων, οι εκτιμήσεις, τα τεκμαιρόμενα, οδηγούσαν στην προοπτική αύξησης της διαφοράς. Κάτι που θα δούμε αναλυτικά (αν και πόσο είναι έτσι) στο επόμενο κείμενο. Αν επιβεβαιωθεί η τάση και οι εκτιμήσεις, η διαφορά θα παρουσιάζεται να προσεγγίζει το 8% των εκλογών του 2019, κάτι που θα σημαίνει ότι αφενός η κυβέρνηση δεν έχασε σχεδόν τίποτα και αφετέρου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να πληρώνει τις επιλογές της δικής του κυβερνητικής πολιτικής.

Τι «πληρώνει» ο ΣΥΡΙΖΑ;

Συχνά ακούγεται ότι πέραν της πολιτικής του που έθιξε ευθέως και σκληρά τη μεσαία τάξη, σήμερα εξακολουθεί να μην έχει πρόγραμμα γι΄ αυτήν. Μένουν μόνο φράσεις του Αλ. Τσίπρα, όπως «θα αποκαταστήσουμε τις αδικίες που έγιναν στη μεσαία τάξη». Πως, ποια μέτρα, ποιά πολιτική δεν είναι γνωστό. Όμως ακόμα κι αν είχε τυπωθεί το καλύτερο, σαφέστερο και άρτιο πρόγραμμα (κάτι που πάντως δεν έγινε) θα εξακολουθούσε να υπάρχει τουλάχιστον η επιφύλαξη: Η εμπιστοσύνη δύσκολα κερδίζεται και ακόμα δυσκολότερα ανακτάται. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απολύτως αποδεκτή και κατανοητή η πλατιά κοινωνική και πολιτική ασυλία της ΝΔ από το εκλογικό σώμα. Γι΄αυτό και συχνά τίθενται εν αμφιβόλω οι δημοσκοπήσεις και ο ρόλος τους. Τα πράγματα θα ταίριαζαν περισσότερο με την πραγματικότητα αν ο κόσμος εισέπραττε από τις μετρήσεις κι έναν βαθμό τιμωρίας για τη σημερινή κυβέρνηση, όχι μόνο για την προηγούμενη.

Οι «κακές στιγμές» των μετρήσεων

Πέφτουν έξω οι μετρήσεις; Συχνά ναι. Και οι ίδιοι οι εκπρόσωποι των εταιρειών παραδέχονται ότι μέρος της ψήφου προς τον ΣΥΡΙΖΑ υποεκτιμάται : Είτε γιατί αποκρύπτεται από ερωτώμενους (ακόμα και κατά το exitpoll, όταν όλα έχουν κριθεί – γιατί άραγε συμβαίνει αυτό είναι θέμα άλλης ανάλυσης) ότι ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ και λένε πως ψήφισαν κάτι άλλο. Είτε διότι μέρος του εκλογικού κοινού του ΣΥΡΙΖΑ δεν παίρνει μέρος στις έρευνες. Αρνείται, δεν απαντά, δεν βρίσκεται στο (σταθερό) τηλέφωνο.

Να δούμε τι συνέβη στις δύο τελευταίες εκλογές, του Σεπτεμβρίου 2015 και του 2019.

Σε ό,τι αφορά στον ΣΥΡΙΖΑ πράγματι οι δημοσκοπήσεις δεν τα πάνε καλά. Και τον Σεπτέμβριο 2015 και το 2019 έπεσαν έξω πάνω από 3%, υποεκτιμώντας και στις δύο περιπτώσεις την δύναμή του. Στις εκλογές Σεπτεμβρίου 15 έκαναν λάθος πρόβλεψη 3,21% σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ, και στις εκλογές του 2019 ακόμα περισσότερο: ο μέσος όρος των δέκα τελευταίων εκλογικών μετρήσεων του έδινε 3,77% λιγότερο από ότι τελικά έλαβε.

Και στα άλλα κόμματα υπήρξαν αστοχίες αλλά μικρότερες. Βέβαια, όταν ένα κόμμα παίρνει 6% και εκτιμάς ότι θα πάρει 5% ή 7% δεν είναι μικρή απόσταση, δεδομένου του μικρού ποσοστού. Αλλιώς ακούγεται (και είναι) το 1-1,5% απόκλιση όταν μιλάς για ποσοστά του 20% και αλλιώς όταν πρόκειται για ποσοστά του 5%. Σε αναμονή του τελευταίου κύματος δημοσκοπήσεων και αξιολόγησης των εκτιμήσεων, λίγο πριν τις εκλογές της Κυριακής.