Η κυβέρνηση έχει άλλη μια φορά όλον τον επιστημονικό κόσμο της αρχαιολογίας αλλά και τους εργαζόμενους των μουσείων απέναντι. Ο λόγος, το σχέδιο νόμου της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, για μετατροπή των πέντε μεγαλύτερων μουσείων της χώρας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο,  Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης,  Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, καθώς και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού) σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.

Το σχέδιο νόμου πρόκειται να κατέβει προς ψήφιση, χωρίς να έχει προηγηθεί διαβούλευση και χωρίς να κάνει δεκτούς η υπουργός εκπροσώπους της αρχαιολογικής υπηρεσίας με την οποία είναι συνδεδεμένα τα μουσεία. Σύσσωμα τα σωματεία, κόμματα της αντιπολίτευσης και η ΑΔΕΔΥ ζητούν την απόσυρση του νομοσχεδίου, που ιδιωτικοποιεί όπως λένε τα μουσεία.

Η υπουργός υποστηρίζει πως έτσι τα μουσεία θα αυξήσουν τα έσοδά τους, θα γίνουν πιο ευέλικτα, θα συνεργαστούν με ιδρύματα του εξωτερικού, ακόμη και να δημιουργήσουν παραρτήματα εντός ή και εκτός Ελλάδας χωρίς παράλληλα να χάνουν τη χρηματοδότησή τους από το ΥΠΠΟΑ, το οποίο θα ασκεί εποπτικό ρόλο.

Τα σωματεία απάντησαν μέσω συνέντευξης τύπου πως το νομοσχέδιο αφήνει στα χέρια του διορισμένου από την υπουργό ΔΣ την πολιτιστική κληρονομιά, ανοίγει την κερκόπορτα σε συμφωνίες τύπου Στερν, καταργεί θέσεις εργασίας, οδηγεί σε λουκέτο μικρότερα μουσεία, τακτοποιεί «ημέτερους» και πάντως μη σχετικούς με το αντικείμενο σε καλά αμειβόμενες θέσεις με δημόσιο χρήμα, επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό με αχρείαστα έξοδα και κυρίως αντίκειται στο Σύνταγμα που ορίζει ότι οι αρχαιότητες ανήκουν στον ελληνικό λαό και δεν μπορεί να τις διαχειρίζονται διορισμένα από την υπουργό μέλη του ΔΣ.

Μπίζνες με τα αρχαία του λαού

«Η υπουργός λέει  ότι θα γίνεται οικονομία καθώς τα μουσεία θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενα, αλλά θα συμβεί το ανάποδο» είπε ο Στάθης Γκότσης, γραμματέας του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟ (υπ. Πολιτισμού) στη διαδικτυακή συνέντευξη τύπου που έδωσαν τη Δευτέρα, εν μέσω στάσης εργασίας ο  Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων – ΣΕΑ, η Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων – ΠΕΣΑ, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Υπαλλήλων Πτυχιούχων Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης Υπουργείου Πολιτισμού, το Πανελλήνιο Σωματείο Εκτάκτων ΥΠΠΟ και Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων

«Όχι μόνο  θα κοστίζουν τα μουσεία στο δημόσιο, αλλά θα μισθοδοτούνται οι υπαλληλοι από το δημοσιο, θα δίνει το κράτος όποτε λείπει από έσοδα του δημοσίου, και επιπλέον θα πληρώνει από πάνω μια στρατιά διορισμένων συμβούλων, που τώρα δεν τους πληρώνει. Μιλάμε για νέους παχυλούς μισθούς για 40 άτομα, που απλώς θα κάνουν μπίζνες με τα αρχαία του λαού, σε βάρος του δημόσιου κορβανά, της δημόσιας περιουσίας, της υλικής μνήμης του τόπου! Υποτίθεται φθηνότερο αλλά θα είναι ακριβότερο, ότι θα είναι ευέλικτο αλλά θα είναι πιο γραφειοκρατικό, ότι θα βοηθήσει στην εξέλιξη των μουσείων, ενώ τα δημόσια μουσεία μας βραβεύονται συνεχώς όπως αυτό της Κρήτης και το Βυζαντινού πολιτισμού» καταλήγει ο κ. Γκότσης.

Ποια οικονομική αυτοτέλεια; Ήδη χρηματοδοτούν και ιδιωτικά μουσεία

Προς απόδειξη των λεγομένων του κ Γκότση, η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Δ. Κουτσούμπα, ανέφερε το Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο λειτουργεί υπό αυτό το καθεστώς(ΝΠΔΔ) και του οποίου οι εργαζόμενοι επίσης είναι αντίθετοι στην ψήφιση του νομοσχεδίου, επικαλούμενοι την εμπειρία τους.

«Το μουσείο της Ακρόπολης ως νομικό πρόσωπο, είναι υποχρεωμένο να αποδίδει μέρισμα 30% από τον οικονομικό του κύκλου στον ΟΔΑΠ, από όπου τα μισά αποδίδονται στον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους. Από ότι είδα, αυτό δεν έχει γίνει για κανένα οικονομικό έτος! Άρα παρουσιάζει αυξημένα έσοδα και δημιουργείται πλασματική εικόνα οικονομικών στοιχείων» λέει ο Ν. Τότσιος.

«Τα μουσεία δεν είναι κερδοσκοπικοί οργανισμοί για να βάζει ως στόχο η υπουργός την αύξηση των εσόδων. Η οικονομική αυτοτέλεια είναι ψέμα. Μόνο το μουσείο της Ακρόπολης πήρε 600 χιλ ευρώ επιχορήγηση από το ΥΠΠΟΑ. Το μουσείο Μπενάκη -ένα ιδιωτικό μουσείο- πήρε  από το κράτος 1.3 εκ. ευρώ επιχορήγηση για το 2022. Δεν συνυπολογίζω εδώ τις επιχορηγήσεις που δόθηκαν μέσα στην πανδημία, και ορθώς. Άρα ούτως ή άλλως τα μουσεία επιχορηγούνται από το ΥΠΠΟΑ, ακόμη και τα ιδιωτικά.

Πάμε να δούμε πόσο καλύτερη διαχείριση κάνει το μουσείο Ακρόπολης που είναι ΝΠΔΔ. Η καθαριότητα έχει δοθεί σε εργολαβική εταιρεία αποκλειστικά (από το 2014 στην SARP ΑΕ). Το 2021 ήταν 39.970 ευρώ ανά μήνα, ενώ ο νέος διαγωνισμός είναι 985.000 ευρώ+ΦΠΑ για 21 μήνες. με αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να προσλάβουν μόνιμο προσωπικό καθαριότητας, αλλά προτιμούν να έχουν εργολαβικούς.

Ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης παίρνει το μισθό του Γενικού Διευθυντή του ενιαίου μισθολογίου συν 1000 ευρώ επιπλέον το μήνα ως επιπλέον «επίδομα θέσης ευθύνης».

Σήμερα στη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων, όπου υπάγονται τα πέντε Μουσεία, υπάρχει μόνο μία Γενική Διευθύντρια. Με το σχέδιο νόμου θα έχουμε 5 Γενικούς Διευθυντές (έναν σε κάθε Μουσείο) συν τα έξοδα των ΔΣ (Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος θα αμείβονται με ΚΥΑ που θα βγει αργότερα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο νομοσχέδιο), συν όλα τα έξοδα κίνησης και παράστασης των ΔΣ (κινητά, οδοιπορικά, έξοδα για εστιατόρια, καφέδες κλπ, που σε καμία περίπτωση δεν τα παίρνει κανένας δημόσιος υπάλληλος!). Σε αυτά να προσθέσουμε και 10 δικηγόρους με έμμισθη εντολή και τα έξτρα “επιδόματα ευθύνης” σε όποιον νομίζει το κάθε ΔΣ, εκτός ενιαίου μισθολογίου.

Όλες οι λειτουργίες του Μουσείου Ακρόπολης γίνονται με απευθείας αναθέσεις, που είναι και της μόδας. Μεταξύ αυτών: αποδελτίωση τύπου, υπηρεσίες λογιστή (27.000 ευρώ για το 2023), ενώ κανονικά απαγορεύεται με βάση το Ελεγκτικό Συνέδριο να ανατίθενται υπηρεσίες λογιστή σε εξωτερικό συνεργάτη, όταν μια υπηρεσία έχει λογιστήριο, δημόσιες σχέσεις.

Το Μουσείο Ακρόπολης αθόρυβα αύξησε το εισιτήριο του για το 2023 στα 15 ευρώ, καθώς αυτό ορίζεται εσωτερικά. Χθες ήταν δωρεάν μέρα για όλα τα μουσεία. Υπήρχαν άνθρωποι που πήγαν στο μουσείο Ακρόπολης και διαπίστωσαν, ότι δεν ακολουθούσε την δωρεάν μέρα γιατί είναι νομικό πρόσωπο!

Και βέβαια, οι διευθυντές/ντριες και προϊστάμενοι/ες του Μουσείου Ακρόπολης ορίστηκαν από το ΔΣ τον 09/2019 χωρίς να γίνουν κρίσεις! Στις μετατάξεις ειδικοτήτων ενέκριναν μόνο αυτές των ατόμων που ήταν της αρεσκείας τους. Δεν έχει σημασία αν κάποιος απέκτησε πτυχίο. Όποιοι δεν ήταν “αρεστοί” έλαβαν απορριπτική απάντηση. Όσο για το εργασιακό περιβάλλον, η ανακοίνωση της ΓΣ του ΔΣ που απαγόρευσε στους εργαζόμενους να περιφέρονται στους χώρους του μουσείου μετά τη λήξη της βάρδιας του, τα λέει όλα. Τέτοια μουσεία θέλουμε;» καταλήγει η πρόεδρος του ΣΕΑ η οποία προσθέτει:

«Όσο για το επιχείρημα της κ. Μενδώνη ότι έτσι γίνεται στο εξωτερικό, η διαφορά είναι ότι εμείς, έχουμε μουσεία επιστημονικά συνδεδεμένα με αρχαιολογική υπηρεσία. Αυτή είναι το σώμα, τα μουσεία τα χέρια. Αν όμως θέλει να επικαλείται το παράδειγμα του εξωτερικού, γιατί δεν νομοθετεί για ένα ΔΣ σαν του Λούβρου, που η πλειονότητα είναι εξ οφίτσιο ή εκλεγμένοι από τους εργαζόμενους, και οι “προσωπικότητες” που διορίζει η κυβέρνηση αποτελούν μειοψηφία; 7 στους 19 είναι οι απευθείας διορισμένοι στο Λούβρο, εδώ η Υπουργός θα διορίσει και τα 7 μέλη του 7μελούς ΔΣ και τον Γενικό Διευθυντή.»

Καταστροφικό για εργαζόμενους και αρχαιότητες

Έτσι χαρακτήρισε το νομοσχέδιο ο Δ. Κουφοβασίλης από τον Σύλλογο Εκτάκτων Αρχαιολόγων.

«Η πλευρά του ΥΠΠΟ που εισηγείται την μετατροπή είναι απολύτως απομονωμένη. Δεν υπάρχει ένας άνθρωπος να στηρίξει τις αποφάσεις, παρά ελάχιστοι που θέλουν να διατηρήσουν τους μεσαιωνικούς τους τίτλους «εγώ έχω την επικράτεια μου στον τάδε αρχαιολογικό χώρο».

Τιποτα καλό δεν υπάρχει στο νομοσχέδιο. Ανακυκλώνει την εκ περιτροπής ανεργία των συμβασιούχων και βάζουν τον εθελοντισμό στα μουσεία πράγμα καταστροφικό για εργαζόμενους και αρχαιότητες. Επίσης δεν έχει παρουσιαστεί μελέτη βιωσιμότητας. Όταν πας να μετατρέψεις μεγάλα μουσεία σε νομικά πρόσωπα πρέπει να διαθέτεις οικονομικοτεχνική μελέτη. Έψαξα στη διαύγεια να παρουσιασω οικονομικά στοιχεία, έτσι όπως έχουν υποστηριχθεί για το ’23 και είναι όλα ελλειματικά. Η Εθνική Λυρική Σκηνή έχει έλλειμμα 3,5 εκ ευρώ, η Εθνική Πινακοθήκη, έχει έλλειμμα 7 εκ ευρώ, το Εθνικό 3 εκ. το ΚΘΒΕ 2 εκ. το Μέγαρο 5 εκ. Όλα αυτά τα δημοσιονομικά ελλείμματα, είναι πιο εντυπωσιακά αν λάβουμε υπόψη  ότι μέσα στο 2023 το ΥΠΠΟ στις επιχορηγήσεις, έχει βάλει πρόσθετα 10 εκ. για να εξασφαλίσει την επιχορηγηση τους! Άρα το επιχείρημα της κ. Μενδώνη περί οικονομικής αυτοτέλειας δεν στέκει.

Επίσης αυτό που με προβληματίζει ως πρωτοβάθμιο σωματείο, είναι ότι αλλάζει το εργασιακό καθεστώς. Οι καθημερινές δουλειές είναι εντελώς διαφορετικά από αυτές που κάνουμε έως τώρα. Τα μουσεία έχουν ισολογισμούς οικονομικές καταστάσεις, εξειδικευμενες λογιστικές εργασίες, που για να υποστηριχθούν χρειάζεται τεχνογνωσία. Άρα είτε να εκπαιδευτούμε είτε θα δοθούν έξω σε εταιρείες ιδιωτικές. Προφανώς θα γίνουν αναθέσεις σε εξωτερικούς συνεργάτες».

Αντισυνταγματικό

Σε ερώτηση δημοσιογράφου αν πρόκειται να γίνει προσφυγή στη δικαιοσύνη, η Δ. Κουτσούμπα απάντησε πως αυτό θα αποφασιστεί στη συνέλευση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, ωστόσο το επιχείρημα που θα αξιοποιηθεί αν προσφύγουν, είναι η αντισυνταγματικότητα του νομοσχεδίου.

«Το σχέδιο νόμου λέει, ότι θα μπορούν να ανοίγουν παραρτήματα στο εξωτερικό. Πού στον αρχαιολογικό νόμο λέει ότι μπορούν οι αρχαιότητες να πάνε έξω για πάντα; Πουθενά.

Λέει επίσης ότι θα γίνει απογραφή των αρχαιοτήτων για να περάσουν στη διαχείριση του ΔΣ. Οι αρχαιότητες είναι στην απόλυτη κυριότητα ελληνικού λαού, γι’ αυτό τις διαχειρίζονται δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν ορκιστεί στο σύνταγμα. Το μουσείο της Ακρόπολης, έχει φτιαχτεί για την ανάδειξη των αρχαιοτήτων, όχι τη διαχείριση τους. Τα εξωυπηρεσιακά ΔΣ δεν έχουν καμία ευθύνη. Αν η Μαριάννα Βαρδινογιάννη που είναι στο ΔΣ του Μουσείου της Ακρόπολης, αποφασίσει να ανοίξει μια αίθουσα στη Βρετανία ως παράρτημα και να στείλει τις αρχαϊκές κόρες για να τις ανταλλάξει με δύο γλυπτά από το αέτωμα του Παρθενώνα, θα φέρει ποτέ καμία ευθύνη για κάτι που είναι κόντρα στον αρχαιολογικό νόμο; Θα τιμωρηθεί αν πάρει μια απόφαση παράνομη; Η απάντηση είναι όχι. Η ίδια η Υπουργός είναι υπόλογη για παράβαση καθήκοντος για συμφωνία Στερν. Θα υπέγραφε ποτέ τέτοα συμφωνία νομιμοποίησης της αρχαιοκαπηλίας ένα υπηρεσιακό στέλεχος; Ποτέ. Ποιος μπορούσε να το κάνει; Ένα πολιτικά τοποθετημένο πρόσωπο, που μάλιστα δεν έχει εκτεθεί ποτέ στη βάσανο της ψήφου».

Στην ερώτηση του tvxs, με ποιον τρόπο ανοίγει η κερκόπορτα σε συμφωνίες τύπου Στερν η Δ. Κουτσούμπα απαντά:

«Μεθαύριο μπορεί ένας πρόεδρος μουσείου, τοποθετημένος από την υπουργό να ανοίξει παρανομες μυστικές συνομιλίες τέτοιου τύπου. Ένας διευθυντής μουσείου σήμερα, δεν μπορεί να το κάνει αυτό γιατί θα έχει ευθύνη. Αν ψηφιστεί το νομοσχέδιο, το ΔΣ μπορεί να μην έχει κανέναν αρχαιολόγο μέσα και να διοικεί μουσεία με τις σημαντικότερες αρχαιότητες της χώρας».

Απαξίωση

Το σχέδιο νόμου Μενδώνη απαξιώνει τα μουσεία, υποστήριξε εκπρόσωπος του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

«Τα δημόσια μουσεία ανταποκρίνονται σε δύσκολες συνθήκες, κι αυτό φάνηκε στην  πανδημία. Κάναμε ψηφιακές δράσεις για το κοινό, κάτι που  έγινε από εμάς από την εργασία μας δεν απευθυνθήκαμε σε εταιρεία. Δεν έχουμε πληρωθεί ποτέ υπερωρίες και δεν υπάρχει ούτε καν ηθική ανταμοιβή. Το αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης, έγινε πόλος για την πόλη,  φιλοξενεί ομάδες της πόλης, καλλιτέχνες, μέχρι και εκπομπές στο ραδιοφωνο κάναμε αλλά και 50 εκδόσεις βιβλίων. Τώρα το υπουργείο λέει ότι θα κάνουν προσλήψεις, μετά την μετατροπή των μουσείων σε νομικά πρόσωπα. Γιατί λοιπόν δεν τους έφεραν μέχρι σήμερα; Γιατί δεν βελτίωσαν τα μουσεία;».