Στις 29 και 30 Ιουνίου, το Θέατρο Βράχων στο Βύρωνα πρόκειται να υποδεχθεί ένα ολοκαίνουριο φεστιβάλ, που μέσα από τα δρώμενά του στοχεύει στην ενημέρωση και την εκπαίδευση του κοινού για την πάταξη κάθε είδους έμφυλης διάκρισης. Το 1ο Φεστιβάλ για την Ισότητα των Φύλων πραγματοποιείται με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων και θα φιλοξενήσει στη σκηνή του μερικές από τις πιο αγαπημένες νέες καλλιτέχνιδες στο χώρο της μουσικής, αλλά και εκδηλώσεις, συζητήσεις, εκθέσεις και άλλα πολλά.

Με αφορμή το νεοσύστατο φεστιβάλ, το Tvxs.gr μίλησε με τη Φωτεινή Κούβελα, Γενική Γραμματέα Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) στο Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, τόσο για τη διοργάνωση, όσο και για το έργο της ΓΓΙΦ, τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, το φεμινισμό και άλλα.

Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων είναι ο αρμόδιος κυβερνητικός φορέα για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας. Με ποιο τρόπο εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση;

Με την παρακολούθηση, υλοποίηση και χάραξη πολιτικών προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης σχέσεων φύλου σε όλα τα πεδία όπου παρουσιάζονται ανισότητες. Περαιτέρω, μέσω των διαρκώς ανανεωμένων και εμπλουτισμένων δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού γύρω από τις ποικίλες θεματικές που άπτονται των ζητημάτων ισότητας των φύλων, αποστέλλουμε συνεχώς το ηχηρό μήνυμα υπέρ της έμφυλης ισότητας σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας, αναδεικνύοντάς το ταυτόχρονα σε κομβική συνιστώσα για τη Δημοκρατία μας και  συνεκτικότητα της κοινωνίας μας.

Αναλάβατε τη θέση σας στη ΓΓΙΦ το 2015. Ποιες ήταν οι προκλήσεις με τις οποίες ήρθατε αντιμέτωπη τότε και πως εργαστήκατε για να ξεπεραστούν αυτές;

Πράγματι, το 2015, όπου και ανέλαβα κλήθηκα να αντιπαρέλθω και να συνάμα να υπερβώ όλες εκείνες τις προκλήσεις που, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, αντιμετώπιζε κάθε τομέας στη χώρα μας, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της συνεπαγόμενης συρρίκνωσης που αυτή έφερε σαν αποτύπωμα. Ειδικότερα, στη Γενική Γραμματεία αντιλήφθηκα μια γενικότερη εσωστρέφεια, την οποία, όμως, με επιμονή, υπομονή και προσήλωση στο στόχο μας, καταφέραμε να επισκιάσουμε, μετατρέποντάς τη σε μια Γραμματεία εξωστρεφή και πλήρως ενεργητική, την οποία πλαισίωσαν και συνεχίζουν να πλαισιώνουν μια σειρά ποικίλων δράσεων, που αντιμάχονται τις ανισότητες και μας φέρνουν εγγύτερα στον κοινωνικό παλμό.

Ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων της περιόδου 2016-2020 και πόσοι από αυτούς θεωρείτε ότι έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής;

Το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την ισότητα των φύλων», καρπός της βαθιάς προσήλωσης των στελεχών της Γραμματείας μας, αποτελεί ένα έργο εθνικής εμβέλειας, το οποίο ακολουθεί τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τα κράτη – μέλη με προσαρμογή στις ιδιαίτερες συνθήκες της Ελλάδας και αφορούν τα εξής πεδία πολιτικής:

• Κοινωνική ένταξη και ισότιμη μεταχείριση γυναικών που υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις
• Έμφυλη βία
• Αγορά εργασίας και εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής
• Εκπαίδευση, κατάρτιση, πολιτισμός, αθλητισμός και ΜΜΕ
• Υγεία
• Κέντρα λήψης αποφάσεων

Για να μπορέσει κάποιος να κάνει λόγο για επίπεδο πλήρους επίτευξης, προαπαιτείται ουσιαστικός χρόνος, ώστε να μπορέσουν να εδραιωθούν εν τοις πράγματι τα αποτελέσματα των στρατηγικών στόχων. Εκείνο, όμως, το οποίο προκύπτει με απόλυτη βεβαιότητα από το έργο μας και, σε μεγάλο βαθμό υποκινείται από τους άξονες προτεραιότητας του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων, είναι ότι «ανοίξαμε» θεματικές που μέχρι πρότινος τελούσαν υπό καθεστώς σιωπής, όπως η γυναίκα στην υγεία, η σεξουαλική παρενόχληση, η γυναίκες αγρότισσες, το καθεστώς της πορνείας κ.α.

Τα στοιχεία που έχει στα χέρια της η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων τι μας λένε για τη θέση της γυναίκας στην Ελλάδα του 2018 και που βρισκόμαστε σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες;

Τα στατιστικά στοιχεία δε μπορούν να αποσιωπήσουν τη δύσκολη θέση των Ελληνίδων, σε συνέχεια και συνέπεια της οικονομικής κρίσης. Πέραν τούτου, όμως, δεν παραγνωρίζονται και οι επίμονες προσπάθειες της Πολιτείας για την άμβλυνση του έμφυλου χάσματος και την αναβάθμιση της θέσης των γυναικών συνολικά. 

Οι ταξικές ανισότητες μπορούν να ευθύνονται για την υιοθέτηση σεξιστικών συμπεριφορών και παρενοχλήσεων ή είναι ένα ζήτημα που αφορά όλες ανεξαιρέτως τις γυναίκες;

Πιστεύω ότι προβληματικές όπως αυτή, δύσκολα μπορούν να περιχαρακωθούν και να οριοθετηθούν υπό το πρίσμα ενός διλήμματος και αυτό επειδή είναι μάλλον ατελέσφορο να επιδιώκουμε μια μονοδιάστατη απάντηση. Εντούτοις, σεξιστικές συμπεριφορές και παρενοχλήσεις, φαίνεται να μην «ξεχωρίζουν» τις γυναίκες στις οποίες εκδηλώνονται κι αυτό επειδή πολύ συχνά βλέπουμε γυναίκες όλων των ηλικιών και των διαφόρων των κοινωνικο– οικονομικών καταβολών να υφίστανται σεξισμό πάσης φύσεως, όπως και ποικίλων ειδών παρενοχλήσεις. Ωστόσο, εκείνο που δύσκολα αμφισβητείται είναι οι βαθιά εδραιωμένες στερεοτυπικές και αναχρονιστικές πεποιθήσεις που προσλαμβάνουν τις γυναίκες ως «αδύναμο» και, κατ΄ επέκταση, άνισο φύλο. 

Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να έρχονται στη δημοσιότητα όλο και περισσότερες υποθέσεις έμφυλων διακρίσεων, κακοποιήσεων, βιασμών και γυναικοκτονιών. Θεωρείτε πως όλα τα παραπάνω βρίσκονται σε έξαρση ή βρισκόμαστε σε ένα στάδιο όπου για πρώτη φορά δημοσιοποιούνται πραγματικά τέτοια περιστατικά;

Είναι γεγονός ότι τα επανειλημμένα κρούσματα σοβαρών έμφυλων διακρίσεων του τελευταίου διαστήματος και μάλιστα κλιμακούμενων, ώστε να φτάνουν μέχρι και την αφαίρεση της ζωής, εγείρουν σοβαρούς προβληματισμούς σχετικά με το αν αποτελούν έξαρση ή απλώς συνιστούν τα πρώτα βήματα έντονης δημοσιοποίησής τους. Εκείνο που μπορώ να σας πω με απόλυτη βεβαιότητα, είναι ότι η άρτια λειτουργία του Πανελλήνιου, ολοκληρωμένου και συνεκτικού Δικτύου για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ), που περιλαμβάνει:

• Την τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900
• 41 Συμβουλευτικά Κέντρα γυναικών (σε όλη την Ελλάδα) που έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν να υποστούν οποιασδήποτε μορφής έμφυλη βία
• 21 Ξενώνες Φιλοξενίας Γυναικών θυμάτων ή εν δυνάμει θυμάτων έμφυλης βίας

και προσφέρει ΔΩΡΕΑΝ και με απόλυτη εχεμύθεια υπηρεσίες κοινωνικής, ψυχολογικής, εργασιακής και νομικής συμβουλευτικής, έχει καταφέρει να αποσπάσει επιτυχώς την εμπιστοσύνη των γυναικών που έχουν ανάγκη από τις υπηρεσίες του και κυρίως να τους εμπνεύσει εμπιστοσύνη, ώστε οι γυναίκες να πάψουν να σιωπούν και να απευθυνθούν στις δομές μας, προκειμένου να λάβουν απλόχερα τη βοήθεια που δικαιούνται. Σε αυτό το πλαίσιο, δε χάνουμε ευκαιρία να υπενθυμίζουμε σε αυτές τις γυναίκες ότι «Δεν είσαι (η) μόνη», γεγονός που, εν πολλοίς, μπορεί να δικαιολογήσει το ότι τα φαινόμενα πια είναι περισσότερο εμφανή απ’ ότι στο παρελθόν.

Οι έμφυλες διακρίσεις και οι σεξιστικές συμπεριφορές εντοπίζονται έντονα ακόμα και στο σχολικό περιβάλλον. Θεωρείτε ότι είναι επαρκής αυτή τη στιγμή η ενημέρωση παιδιών και δασκάλων για τέτοιου είδους ζητήματα και τρόπους αντιμετώπισής τους; Πως προσεγγίζει η ΓΓΙΦ τη μαθητική κοινότητα;

Ο τομέας της Εκπαίδευσης και της Παιδείας εν γένει συνιστά πεδίο άμεσης προτεραιότητας του έργου μας στη βάση της βαθιάς πεποίθησής μας ότι η Εκπαίδευση (σε όλες τις βαθμίδες της), έχει τη δυναμική να διαμορφώνει στάσεις και συμπεριφορές στους μαθητές και τις μαθήτριες, κοινωνώντας κάθε φορά τα εκάστοτε κυρίαρχα μηνύματα. Ως εκ τούτου, μέσα από τη στενή συνεργασία μας με το Υπουργείο Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, έχουν ήδη γίνει δεκτές οι προτάσεις μας για την ένταξη της έμφυλης διάστασης ως αυτοτελές γνωστικό αντικείμενο σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όπως επίσης και του μαθήματος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.

Περαιτέρω, μέσα από ένα πλήθος ολοκληρωμένων δράσεών μας (Πανελλήνιοι Μαθητικοί και Φοιτητικοί Διαγωνισμοί και επιμορφώσεις σχολικών τμημάτων για θέματα ισότητας  των φύλων από εξειδικευμένα στελέχη μας, συμμετοχή μας – ως ο βασικός φορέας απεύθυνσης- για δεύτερη συνεχή χρονιά στη Θεματική Εβδομάδα με θέμα τις έμφυλες ταυτότητες, που διοργανώθηκε στα σχολεία της χώρας μας, συνέχιση (για πολλαπλά συναπτά έτη) του «Προγράμματος ευαισθητοποίησης Μαθητών/τριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα Αναπαραγωγικής και Σεξουαλικής Υγείας» σε συνεργασία με το Νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου» και το Γραφείο Αγωγής Υγείας, η ενεργός συμμετοχή μας σε Διεθνή Μαθητικά Φεστιβάλ κ.α.), στεκόμαστε διαρκώς δίπλα στην εκπαιδευτική κοινότητα ως ένας πραγματικός αρωγός στον αγώνα για τη μετατόπιση των αναχρονιστικών στερεοτύπων που θίγουν την ισότητα των φύλων. Στο σημείο αυτό, είναι κρίσιμο να επισημανθεί ότι, από τη μεγάλη πια εμπειρία μας, οι εκπαιδευτικοί (γυναίκες και άντρες) δε χάνουν ευκαιρία να μας δείχνουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους για την κατάρτισή τους σε αυτούς τους τομείς, ενώ η ανταπόκριση των μαθητών και των μαθητριών για τα θέματα ισότητας θα μπορούσε να κριθεί από πολύ μεγάλη έως πολύ συγκινητική.

Αντίστοιχη σεξιστική ρητορική και διακρίσεις εις βάρος των γυναικών αναπαράγονται καθημερινά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Συνεργάζεται η ΓΓΙΦ με αρμόδιους φορείς, όπως το ΕΣΡ, για την πάταξη τέτοιων περιστατικών;

Πράγματι, η αναπαραγωγή των σεξιστικών στερεοτύπων μέσα από τα ΜΜΕ, συνιστά μια ακόμη σοβαρή έκφανση ανισοτήτων. Ασφαλώς και συνεργαζόμαστε με τους συναρμόδιους φορείς. Πρόσφατα, μάλιστα, επικαιροποιήσαμε τη συνεργασία μας με το ΕΣΡ, καταθέτοντας στους/στις εκπροσώπους του ένα σύνολο άρτιων προτάσεων για την υπέρβαση των ανισοτήτων φύλου στα ΜΜΕ. Ταυτόχρονα, έχουμε ήδη στις «αποσκευές» μας την έκδοση του Οδηγού Καταπολέμησης των Διακρίσεων λόγω Φύλου στα ΜΜΕ, ο οποίος εκπονήθηκε έπειτα από χρηματοδότησή μας στον Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, καθώς και την έκδοση του Οδηγού Χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στα διοικητικά έγγραφα, ο οποίος εκπονήθηκε από την ΓΓΙΦ.

Είναι πολλές οι φορές όπου γυναίκες σε κατάσταση αυτοάμυνας από επιθέσεις ανδρών καταδικάζονται, χωρίς να τους αναγνωρίζεται αυτή η έμφυλη συνθήκη ως ελαφρυντικό. Είναι για εσάς απαραίτητη η ενημέρωση της δικαστικής εξουσίας από τη ΓΓΙΦ;

Είναι φανερό ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, οι δικαστικές αρχές δεν έχουν αντιληφθεί ακόμη τον αγώνα που γίνεται παγκοσμίως για την εξάλειψη της σεξιστικής βίας κατά των γυναικών και δεν λαμβάνουν υπόψη το δικαίωμα των γυναικών στην αυτοάμυνά τους. Παράλληλα, είναι πρόδηλο και πασιφανές ότι δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε περίπτωση άμυνας στην οποία προβαίνει η γυναίκα, για να υπερασπισθεί τον εαυτό της ή άλλη/ον από άδικη και παρούσα επίθεση που στρέφεται εναντίον τους. Ως εκ τούτου, δεν μπορούν οι φορείς της Δικαιοσύνης να αρνούνται το δικαίωμα των γυναικών στην αυτοπροστασία τους.

Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων θα επιμείνει, ώστε κάθε ποινικό δικαστήριο ουσίας να λαμβάνει σοβαρά υπόψη το σοβαρό ισχυρισμό της αυτοάμυνας, όταν αυτός προβάλλεται, η οποία προκύπτει από τα πραγματικά στοιχεία της υπόθεσης, ώστε να κρίνεται ο βαθμός επικινδυνότητας της επίθεσης από το είδος της βλάβης που απειλούσε, από τον τρόπο και την ένταση της επίθεσης και από τις λοιπές περιστάσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΓΓΙΦ συνεχίζει κάθε σχετική ενημερωτική δράση της και για τα ζητήματα αυτά, συναντάται με την ηγεσία της Ελληνικής Δικαιοσύνης, χωρίς φυσικά να εξαιρεί και τις/τους λειτουργούς της Δικαιοσύνης.

-Γνωρίζουμε πως με την πατριαρχία ριζωμένη στην κουλτούρα μας, δεν είναι λίγες οι φορές που οι ίδιες οι γυναίκες υιοθετούν σεξιστικές/ μισογυνιστικές συμπεριφορές. Με ποιο τρόπο προτείνει η ΓΓΙΦ να προσεγγίζονται οι γυναίκες-θύτες σε τέτοια περιστατικά, για την πάταξη του φαινομένου;

Σεξισμός είναι ο ρατσισμός με βάση το φύλο, η ύπαρξη δηλαδή στερεοτύπων, προσχηματισμένων εντυπώσεων και προσδοκιών όσον αφορά τα δύο φύλα, ανδρικό και γυναικείο. Ο σεξισμός συνδέεται όμως κυρίως με την μακραίωνη κοινωνική αδικία σε βάρος των γυναικών, η οποία συχνά έχει εμποτίσει σε τέτοιο βαθμό τη σκέψη και τη νοοτροπία μας, που μοιάζει σε πολύ κόσμο να είναι αόρατη. Για να πάψει η ελληνική κοινωνία να εμφανίζει σεξιστικές συμπεριφορές, απαιτείται, τόσο από άνδρες όσο και από τις γυναίκες, να καταπολεμήσουν λόγω και έργω αυτά τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τις συμπεριφορές διάκρισης.

Με το ζήτημα του φεμινισμού να επανέρχεται στο προσκήνιο ακόμα και από το χώρο του θεάματος (σκάνδαλο Weinstein, #MeToo κλπ.), έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον του κοινού για αυτόν; Πως πρέπει να απαντούν οι γυναίκες απέναντι στη συνεχή στρέβλωση του όρου με αυτόν του μισανδρισμού από τους πολέμιους του φεμινιστικού κινήματος;

Η ισότητα των φύλων είναι αναφαίρετο δικαίωμα, που υπηρετήθηκε  και κατακτήθηκε από τους αγώνες του φεμινιστικού κινήματος, οι οποίοι για κανένα λόγο δε μπορούν να απαξιώνονται ή να περιθωριοποιούνται. Αν η σύγχρονη μεταφορά των αιτημάτων για ισότητα προσκρούει σε ανάγκες εννοιολογικής αποσαφήνισης, αναλόγως του τρόπου και του χώρου από τον οποίο κάθε φορά προέρχεται, είναι κάτι που είναι θεμιτό. Ως εκ τούτου, περιπτώσεις σύγχυσης ορολογιών και εννοιολογικών προσεγγίσεων χρήζουν ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ της ενσωμάτωσης της αξιωματικής παραδοχής ότι η ισότητα των φύλων συνιστά συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα για όλους και όλες, συνιστά δείκτη ποιότητας της δημοκρατίας μας και αρωγό της κοινωνικής μας συνοχής, συνιστά κάθε τι άλλο παρά πολυτέλεια, προνόμιο των «ολίγων» ή μισανδρισμό…

Πως πάρθηκε η απόφαση για τη διοργάνωση του 1ου Φεστιβάλ για την Ισότητα των Φύλων και τι προσδοκά η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων μέσω αυτού;

Η απόφαση για τη διοργάνωση του 1ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ με τίτλο «Η ισότητα στην κορυφή των Βράχων», υπήρξε αποτέλεσμα των πολλαπλών ζυμώσεων που προκύπτουν από τις διάφορες θεματικές που άπτονται των ζητημάτων ισότητας των φύλων και έχουμε να διαχειριστούμε καθημερινά. Θελήσαμε λοιπόν να αναδείξουμε τις σχετικές θεματικές και το έργο της ΓΓΙΦ στο πλαίσιο μιας μεγάλης «γιορτής» και όχι υπό τα μελανά χρώματα που συχνά τείνουν να λαμβάνουν. Ταυτόχρονα, επιθυμούμε την προσέλκυση του μεγαλύτερου δυνατού κοινού, με στόχο την ενημέρωσή του και την ευαισθητοποίησή του για τα θέματα ισότητας, μέσα από δράσεις διαφορετικές, που θα διατηρήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον του, προσκαλώντας το να αλληλεπιδράσει και να συμμετάσχει ουσιαστικά στη διεξαγωγή του.

Πέρα από το συναυλιακό κομμάτι του φεστιβάλ, ποιες δράσεις θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει το κοινό;

Η σύσταση του 1ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ συνδιαμορφώθηκε στη βάση της ενσωμάτωσης των περισσότερων δυνατών και διαφορετικών  δράσεων, ώστε να καλύπτουν τις προσωπικές, πολλαπλές, επιθυμίες του κοινού. Για τον λόγο αυτό, στο Φεστιβάλ, ξέχωρα από το καλλιτεχνικό – συναυλιακό κομμάτι,  θα υπάρχουν εισηγήσεις,  εικαστικά δρώμενα, αφηγήσεις, αθλητικές επιδείξεις, εκθέματα και πλούσιο ενημερωτικό υλικό.

Ποια είναι τα σχέδια της ΓΓΙΦ για το επόμενο διάστημα;

Τα σχέδια της ΓΓΙΦ εμπλουτίζονται και εμβαθύνονται διαρκώς, λαμβάνοντας υπόψη της κάθε φορά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τον κοινωνικό παλμό. Πέραν τούτου, το έργο της παραμένει προσηλωμένο στη μεγαλύτερη δυνατή ανατροπή των έμφυλων στερεοτύπων, όπου και αν αυτά εμφανίζονται, με μόνιμο προσανατολισμό της την κατάκτηση και την εφαρμογή της ουσιαστικής ισότητας των φύλων στην πράξη.

Το 1ο Φεστιβάλ για την Ισότητα των Φύλων θα διεξαχθεί στο Θέατρο Βράχων στις 29 και 30 Ιουνίου με ελεύθερη είσοδο. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το μουσικό πρόγραμμα και τα δρώμενα του φεστιβάλ στο https://www.festivalvraxon.gr/show.php?id=109