Είναι η Ελλάδα μια δίκαιη ή μια άδικη χώρα για τους πολίτες της; Σε αυτό το ερώτημα, μεταξύ άλλων που αφορούν αντιλήψεις των πολιτών για την οικονομία, την κοινωνική δικαιοσύνη, τις αξίες, τις ιδεολογίες, τους θεσμούς, το κράτος, και «πλανάται» χρόνια πάνω από την ελληνική κοινωνία επιχειρεί να απαντήσει η έρευνα του «Eteron-Ινστιτούτου για  την  Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή» και της «About People».

Τι απαντούν οι πολίτες; Σύμφωνα με το 74,5% των ερωτηθέντων, η Ελλάδα είναι μια χώρα που η αδικία επικρατεί (37,5% υποστηρίζει ότι είναι άδικη και 37% ότι είναι μάλλον άδικη). Στον αντίποδα, ποσοστό μόλις 21,6% θεωρεί ότι ζει σε μια χώρα δικαιοσύνης (η Ελλάδα είναι μια δίκαιη χώρα υποστηρίζει το 5,5% και μάλλον δίκαιη το 16,1%).

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα υπόλοιπα ευρήματα της έρευνας που αναζητά τις διαστρωματώσεις των παραπάνω απαντήσεων ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, την κοινωνική τάξη, το μηνιαίο εισόδημα και την πολιτική τοποθέτηση.

Πιο αναλυτικά, για τις γυναίκες η Ελλάδα είναι άδικη σε ποσοστό 75% και για τους άνδρες σε ποσοστό 73,8%. Σε σχέση με τις ηλικίες, η εντύπωση αυτή κυριαρχεί στην ηλικιακή κατηγορία 45-54 ετών (83%), ενώ για τους 65 ετών και άνω το ποσοστό μειώνεται και πέφτει στο 62,5% (και το 33,7% θεωρεί την Ελλάδα μια δίκαιη χώρα).

Το αίσθημα της αδικίας κυριαρχεί στις λαϊκές τάξεις που απαντούν καταφατικά σε ποσοστό ακόμη μεγαλύτερο από τον γενικό μέσο όρο 85,9%, καθώς και στην κατώτερη μεσαία τάξη (82,2%). Ή ανώτερη μεσαία τάξη εκτιμά σε ποσοστό 56,1% ότι η Ελλάδα είναι δίκαιη με τους πολίτες της (και άδικη κατά 42,3%).

Σε ό,τι αφορά τη διάκριση ανάλογα με το μηνιαίο εισόδημα, για χώρα αδικίας κάνουν λόγο όσοι αμείβονται από 0 – 500 ευρώ (ποσοστό 80,8%), ενώ οι πολίτες με αποδοχές από 2.000 και άνω πιστεύουν το αντίθετο, αν και όχι σε πολύ υψηλά ποσοστά (36% δίκαιη χώρα – 60,5% άδικη).

Σε σχέση με τον πολιτικό αυτοπροσδιορισμό, δίκαιη και μάλλον δίκαιη χώρα η Ελλάδα υποστηρίζουν όσοι δηλώνουν ότι ανήκουν στη Δεξιά και την Κεντροδεξιά (34,6% και 34,5% αντίστοιχα). Στον αντίποδα, οι πολίτες που αυτοτοποθετούνται στην Κεντροαριστερά και την Αριστερά πιστεύουν ότι ζουν σε μια χώρα άδικη και μάλλον άδικη (86,5% και 84,5%).

Ποιος παράγει πλούτο; Μοιράζεται δίκαια;

Σχεδόν τριχοτομημένη εμφανίζεται η κοινωνία στο ερώτημα κυρίως ποια κοινωνική ομάδα δημιουργεί τον πλούτο: 36,4% απαντά κυρίως οι επιχειρηματίες, 29,7% κυρίως οι εργαζόμενοι και 31,8% και οι δύο το ίδιο. Διαφοροποιήσεις παρατηρούμε τόσο στην ηλικιακή ανάλυση, όσο και σε σχέση υποκειμενική ταξική αντίληψη των ερωτώμενων, όπως και με τη θέση στην απασχόληση αλλά και την πολιτική αυτοτοποθέτηση.

Ωστόσο, εμφατική είναι η άποψη των πολιτών για το αν ο πλούτος κατανέμεται δίκαια μεταξύ επιχειρηματιών και εργαζομένων, με το 84,7% θεωρεί ότι ευνοούνται οι επιχειρηματίες και αφήνουν ελάχιστα στους εργαζόμενους.

Οι νέοι και οι νέες, οι μεγάλοι χαμένοι της οικονομικής κρίσης

Οι νέες και οι νέοι με 60,1%, οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα με 48,7%, οι συνταξιούχοι με 46,4%, οι μικροί και μεσαίοι επιχειρηματίες με 40,3% είναι οι πιο χαμένες ομάδες της οικονομικής κρίσης των τελευταίων χρόνων. Ακολουθούν οι άνεργοι με 22,9%, οι μισθωτοί του δημοσίου τομέα με 17,3%, οι ελεύθεροι επαγγελματίες (δικηγόροι, γιατροί, υδραυλικοί κλπ) με 12,9%, οι αγρότες με 11,7% και οι μεγάλοι επιχειρηματίες με 3,3%.

Ελλάδα, μια άδικη χώρα

Το 68,3% των ερωτώμενων θεωρεί ότι σήμερα στην Ελλάδα οι αδικίες αυξάνονται, με το 22,2% να υποστηρίζει ότι παραμένουν σταθερές και το 6,5% ότι μειώνονται ενώ η μεγάλη πλειοψηφία πιστεύει ότι η Ελλάδα είναι πιο άδικη χώρα σε σχέση με άλλες.

Την πρώτη πεντάδα με τις μεγαλύτερες αδικίες συμπληρώνουν:

1) το ότι υπάρχουν εργαζόμενοι με μισθούς που δεν επιτρέπουν στους ίδιους και στην οικογένεια τους να ζουν αξιοπρεπώς (41,3%),

2) Το ότι δεν υπάρχει αξιοκρατία (36,4%),

3) Το ότι αυτοί που συνδέονται με κυβερνητικά κόμματα τα καταφέρνουν καλύτερα από τους υπόλοιπους (30,2%)

4) το ότι μετανάστες παίρνουν επιδόματα από το κράτος ενώ φτωχοί Έλληνες τα στερούνται (30,1%),

5) Η φορολογία, το ότι κάποιοι πληρώνουν φόρους και κάποιοι ελάχιστα ή καθόλου (29,8%) και το ότι οι νέοι δεν βρίσκουν δουλειά (29,8%). Ακολουθεί το ότι οι συνταξιούχοι παίρνουν μισθούς πείνας (27,9%) και το ότι στο Δημόσιο οι υπάλληλοι που δουλεύουν πολύ και εκείνοι που δουλεύουν λίγο πληρώνονται το ίδιο.

* Η έρευνα  έγινε τον  Δεκέμβριο  του  2021 για  λογαριασμό  του Eteron  από  την  aboutpeople,  με  την  επιστημονική  επιμέλεια  του  καθηγητή  πολιτικής  επιστήμης  στο  Πάντειο  Πανεπιστήμιο Γεράσιμου  Μοσχονά. Το  συνολικό  δείγμα  ήταν  1.659 άτομα,  ηλικίας  17  ετών  και  άνω.  Τα  1.220  από αυτά  απάντησαν  σε  ηλεκτρονικές  συνεντεύξεις μέσω  διαδικτύου  και  τα  439  μέσω  τηλεφωνικών συνεντεύξεων,  που  πραγματοποιήθηκαν  από  τη Μονάδα  ερευνών  του  Πανεπιστημίου  Μακεδονίας.