Έφυγε την Παρασκευή από τη ζωή, στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη, σε ηλικία 108 ετών, ο μεγάλος δημοτικιστής Εμμανουήλ Κριαράς, πλήρης ιδεών, φρονημάτων, οραμάτων, προσφοράς, γνώσης και παραγωγής. Το 2011 είχε δηλώσει ότι θα προτιμούσε να είχε πεθάνει παρά να ζει αυτές τις καταστάσεις που περνούσε η χώρα. 

_{Διαβάστε επίσης: Εμμανουήλ Κριαράς: «Εζησα όλους τους πολέμους»}
 
Ο καθηγητής Κριαράς πέθανε χθες ήρεμα στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη στην οδό Αγγελάκη. Η σύζυγος του – Αικατερίνη Στριφτού, καθηγήτρια ψυχοτεχνικής στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας – με την οποία είχαν παντρευτεί το 1936- είχε πεθάνει την πρωτομαγιά του 2000. Δεν είχαν κάνει παιδιά.
 
Η κηδεία του Εμμανουήλ Κριαρά θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα.

«Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή… Θυμάμαι -ξέρετε- τον κομήτη του Χάλεϊ, την εμφάνιση του Βενιζέλου, παρέστην – μικρό παιδί- σε ένοπλο συλλαλητήριο στην Κρήτη…», είχε δηλώσει.

Γεννήθηκε στον Πειραιά το Νοέμβριο του 1906, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Μήλο, και την εφηβεία του στην Κρήτη (τόπο καταγωγής των γονιών του). Ακολούθησε η Αθήνα για σπουδές στη Φιλοσοφική σχολή και για εργασία (επί 20 συνεχή χρόνια στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών).
 
Μεσολάβησε το Μόναχο και το Παρίσι κι ύστερα πήγε στη Θεσσαλονίκη, από το 1950 οπότε εκλέχτηκε στη θέση του τακτικού καθηγητή της μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της. Μέχρι το 1968 δίδασκε κυρίως μεσαιωνική φιλολογία. Ήταν τότε που τον εξώθησε σε παραίτηση – συνταξιοδότηση η Χούντα. Έκτοτε, ήταν ομότιμος καθηγητής (συνταξιούχος) επί 45 χρόνια.

Απολύθηκε απ’ τη Χούντα αλλά, συνέχισε. Με τη σύνταξη του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας, με τη μαχητική στήριξη της δημοτικής και του μονοτονικού συστήματος (πρόεδρος της επιτροπής για το μονοτονικό το 1981), με τη συγγραφή και τις εκδόσεις.

«Είμαστε τραγικές μορφές. Το γεγονός ότι έχουμε συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας. Ο άνθρωπος ζει πιο ευτυχισμένα όταν δεν έχει συνείδηση της τραγικότητας της ζωής του. Εγώ – δυστυχώς – την έχω. Επιθυμία μου είναι πλέον να μη ζήσω. Είναι βάρος πια η ζωή μου», είχε δηλώσει πριν από έξι χρόνια.
 
Δυο με τρία χρόνια μετά δήλωνε: «Όχι δε φοβάμαι το θάνατο. Δεν θέλω όμως να πεθάνω αμέσως… Θέλω να ολοκληρώσω τις εκκρεμότητες των κειμένων μου».

«… Βλέπω τη ζωή του ανθρώπου στη Γη ως ένα τραγικό γεγονός. Διότι δεν δίδει η ζωή ευτυχία. Ο άνθρωπος είναι τραγική μορφή στη γή. Το γεγονός ότι έχει συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας».

«Στην υπερεκατονταετή ζωή μου δεν θυμάμαι ποτέ αντίστοιχη περίοδο με ανάλογα πολιτικά και κυρίως – οικονομικά αδιέξοδα. Θα ήθελα να είχα πεθάνει, να μην είμαι αναγκασμένος να βιώνω αυτές τις καταστάσεις στον τόπο μου», είχε δηλώσει στα τέλη του 2011, μεσούσης της οικονομικής κρίσης.

Ο καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς αφήνει πίσω του (για τους μελετητές και φοιτητές του) εκατοντάδες τόμους με πραγματείες, μελέτες, επιστολές, κείμενα, 14 τόμους του μνημειώδους έργου «Λεξικό της Βυζαντινής Γραμματείας». Τη συνέχεια ανέλαβε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας . Ήδη έχει τυπωθεί και κυκλοφορεί ο 18ος τόμος. Αφήνει ακόμη πίσω του τον αγώνα του για το Δημοτικισμό, τη σοφία και τη διαύγεια του πνεύματος του.

Έφυγε απόψε ο Καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς. Στη φωτό από την παράδοση του 18ου του ομώνυμου λεξικού, δυο μήνες πριν. pic.twitter.com/5ldEaC5j8s

— Γιάννης Μυλόπουλος (@MylopYannis) August 22, 2014

Από τα περισσότερα από 1.000 άρθρα και τα περίπου 60 βιβλία που έχει εκδώσει αυτοτελώς μέχρι σήμερα ο Κριαράς, ξεχωρίζουν οι μονογραφίες του για τον Ψυχάρη, τον Σολωμό και τον Παλαμά, οι εκδόσεις των παλαιότερων κειμένων της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Πανώριας του Χορτάτση, των θεατρικών του Πέτρου Κατσαΐτη, κ.ά), οι ποικίλες μελέτες του για τον δημοτικισμό και κυρίως οι 14 πρώτοι τόμοι του Λεξικού της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας (1100-1669) που έχει καθιερωθεί διεθνώς ως Λεξικό Κριαρά. Είναι ίσως η επιτομή του έργου του.

«Διδασκαλία του ήθους δεν υπάρχει. Μαθαίνουμε την τεχνική. Πώς να μεταδώσουμε τις γνώσεις. Αλλά πώς να βελτιώσουμε το ήθος του ανθρώπου δεν το μάθαμε… Η έξαρση είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή. Να εξαρθείς πάνω από τον εαυτό σου. Από τα πάθη σου. Σπάνια εξαίρονται οι άνθρωποι. Η ζωή όλων βέβαια ενέχει στιγμές έξαρσης. Όταν λες την αλήθεια -ακόμα κι όταν σε θίγει, σε πειράζει – είναι έξαρση. Η θυσία για τον άλλο, ο έρωτας, η φιλία, η αφοσίωση είναι έξαρση…».

«Ανυψώνει τον άνθρωπο ο Έρωτας. Ο πραγματικός, ο αληθινός έρωτας. Ο έρωτας είναι το αντίδοτο του θανάτου. Είναι ίσως η ίδια η ζωή. Μόνο όταν είσαι ερωτευμένος ζεις. Ειδάλλως είσαι… πέτρα…».