Κατά τη διάρκεια της πανδημίας παρατηρήθηκε μια εικόνα έντονης πόλωσης μεταξύ των πολιτών με διάφορες αφορμές. Αρχικά εκφράστηκε με τους πολίτες που τηρούν τα μέτρα σε αντίθεση με εκείνους που τα παραβιάζουν. Τα ΜΜΕ, ο πρωθυπουργός και κορυφαία κυβερνητικά στελέχη «όριζαν» τα στρατόπεδα.

Ήταν οι «υπεύθυνοι» και οι «ανεύθυνοι» πολίτες. Οι «νέοι» των κορωνοπάρτι και οι  «ηλικιωμένοι» που δεν προστατεύονται. Σήμερα έχουμε το δίπολο «εμβολιαστές» εναντίον «αντιεμβολιαστών».

Η διαμάχη εκφράζεται στα κοινωνικά δίκτυα και φουντώνει με κάθε αφορμή, κυρίως μετά τις ανακοινώσεις νέων μέτρων που αφορούν στον διαχωρισμό κοινωνικών ομάδων. Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός μέρος των συμπολιτών μας αναζωογόνησε ομάδες όπως «Μαγαζιά χωρίς μπόλι». Χιλιάδες μέλη της κλειστής ομάδας του fb, διαμαρτύρονται για την διάκριση ανάμεσα σε εμβολιασμένους και μη, «δείχνουν» τους εστιάτορες που δέχονται μόνο εμβολιασμένους στα καταστήματά τους και προτείνουν χώρους, όπου η είσοδος στους μη εμβολιασμένους είναι επιτρεπτή. 

Από την άλλη, αν και σύμφωνα με την αρμόδια ιατρική επιτροπή, το εμβόλιο του covid δεν έχει οριστεί ως υποχρεωτικό, οι υπέρμαχοι των εμβολίων το αντιμετωπίζουν ως τέτοιο, κάτω και από την πίεση των πραγματικά χαμηλών ποσοστών εμβολιασμού στη χώρα μας. Ο κοινωνικός αυτοματισμός, έχει σαν αποτέλεσμα, οι πολίτες να στρέφουν τα πυρά ανάμεσά τους και όχι στην κυβέρνηση, η οποία έχει την κύρια ευθύνη για το ότι δεν έχει γίνει πειστική η λύση του εμβολίου σχολιάζουν επιστήμονες.

Ένας από αυτούς, ο Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης, αν. Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, διευθυντής του Εργαστηρίου Συγκρουσιακής Πολιτικής, και Life Member στο Πανεπιστήμιο του Cambridge (CLH), υποστηρίζει, ότι  μεγάλο κομμάτι αυτών των λεγόμενων μορφών «πόλωσης» είναι κατασκευασμένο.

«Αν εξαιρέσουμε την ακροδεξιά και τους συνωμοσιολόγους, το πρόβλημα δεν εντοπιζόταν ποτέ εκεί, αλλά στην πολιτική της κυβέρνησης που αξιοποίησε (και αξιοποιεί) την πανδημία για να συρρικνώσει ελευθερίες και δικαιώματα την ώρα που δεν κάνει τίποτα για την ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί η παραπλανητική εικόνα ότι το πρόβλημα συνίσταται στους ανθρώπους που δε θέλουν να εμβολιαστούν, ενώ το μείζον είναι οι ανεπάρκειες στο δίκτυο, η αντιφατική πληροφόρηση και μύριες όσες άλλες αστοχίες» λέει μιλώντας στο tvxs.gr.

Γιατί κατά τη γνώμη σας φαίνεται τόσο εύκολο να δημιουργηθεί η πόλωση ή ο διχασμός όπως τον ονομάζουν κάποιοι;

Πρόκειται όπως είπα για ‒κατά βάση‒ ψευδή διαχωρισμό που καλά θα κάναμε να μην αναπαράγουμε και διαχέουμε. Στην πραγματική του υπόσταση είναι μια τεχνική διαχείρισης της κρίσης που μετέρχεται η εξουσία προκειμένου να συγκαλύψει τον βασικό διαχωρισμό: ανάμεσα στην κοινωνική πλειοψηφία που τα δικαιώματά της βάλλονται και εκείνους που απεργάζονται την περαιτέρω συρρίκνωσή τους.

Κάποιοι αποδίδουν την ευθύνη στην κυβέρνηση λέγοντας πως προκαλεί κοινωνικό αυτοματισμό με τις δηλώσεις πρωθυπουργού και άλλων κυβερνητικών στελεχών. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Η τεχνική του διαίρει και βασίλευε είναι πάρα πολύ παλιά. Η χρησιμοποίησή της και στις μέρες μας δεν πρέπει ως εκ τούτου να προκαλεί έκπληξη. Κύριος στόχος υπήρξε η νεολαία που με τις μαχητικές της αντιστάσεις κατά τη διάρκεια του χρόνου έφερε στο προσκήνιο τις κυβερνητικές ανεπάρκειες. Ο «αυτοματισμός» στον οποίο αναφέρεστε δεν είναι δεδομένος, επιχειρείται να προκληθεί από την κυβέρνηση. Αποτελεί ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων που αντιστέκονται να τον αποκαλύψουν ως στρατηγική των κυρίαρχων και να τον αντιμετωπίσουν.

Τι κραδασμούς δημιουργεί αυτό το δίπολο στο κοινωνικό γίγνεσθαι;

Στο βαθμό που δημιουργηθεί η αίσθηση ότι οι κίνδυνοι από τις ανεπάρκειες στην αντιμετώπιση της πανδημίας είναι ευθύνη της κοινωνίας, είναι φανερό ότι οι συντελούμενες πολιτικές διεργασίες θα καθυστερήσουν. Αυτό ακριβώς επιδιώκει η κυβέρνηση. Είναι κάτι που όσοι ενδιαφέρονται για την κοινωνική ανάταξη οφείλουν να αποτρέψουν.

Παρατηρείται επίσης ότι οι υπέρμαχοι των διαφορετικών απόψεων δεν έχουν κάποια συγκεκριμένα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά αν και στους αντιεμβολιαστές  βρίσκουμε περισσότερα άτομα από την ακροδεξιά. Μήπως και η αριστερά έχει κάνει λάθος χειρισμούς και έχει ευθύνη για το φαινόμενο;

Θεωρώ πως καθήκον της Αριστεράς είναι η ανάδειξη του συστημικού χαρακτήρα της κρίσης συνδυαστικά με τη συγκεκριμενοποίηση της εναλλακτικής. Όσο αυτό καθυστερεί, τόσο η συζήτηση θα απειλείται με διολίσθηση στο ανούσιο επιμέρους.

Αυτή τη στιγμή δεν έχει καταστεί – από την αντίστοιχη ιατρική επιτροπή – υποχρεωτικό το εμβόλιο, ωστόσο όποιος το επισημαίνει κατατάσσεται στους αντιεμβολιαστές. Ποια είναι τα αίτια αυτής της υπερβολής;

Θεωρώ ότι συνδέονται με ό,τι προηγουμένως επισημάνθηκε αναφορικά με την προσπάθεια της κυβέρνησης να αποσείσει τις ευθύνες και να αποκρύψει τα σχέδιά της. Αυτό εντάσσεται στο γενικότερο τοπίο της χειραγωγούμενης ενημέρωσης που, όπως είναι φυσικό, δημιουργεί αντιδράσεις. Ας σκεφτούμε ότι ακόμα και σήμερα δεν έχει ξεκαθαριστεί αν οι εμβολιασμένοι μεταδίδουν τον ιό. Στο βαθμό που τον μεταδίδουν, πάρα πολλά από τα μέτρα που εξαγγέλλονται είναι απλώς παράλογα. Όπως λέγαμε και προηγουμένως όμως, μέσα στην ασάφεια διαχέονται ευκολότερα οι κυρίαρχες στρατηγικές του διαίρει και βασίλευε.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν γκρουπ χιλιάδων μελών στο fb τα οποία αντιτίθενται στην υποχρεωτικότητα του εμβολίου και στοχοποιούν καταστηματάρχες που δέχονται μόνο εμβολιασμένους. Όσο αυστηροποιούνται τα μέτρα όσο ανακοινώνονται παράλογα ή αντιφατικά μέτρα, η κουβέντα εντείνεται και διακρίνουμε μια ανθρωποφαγία.

Δε χρειάζονται υπερβολές. Αυτό που απαιτείται είναι η υπεύθυνη ενημέρωση ‒ κάτι που όμως φοβάμαι πως δεν θα έρθει από επίσημα χείλη. Οι υπεύθυνοι κοινωνικοί και πολιτικοί φορείς καλούνται να καλύψουν αυτό κενό, με ψυχραιμία και πειθώ. Στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί αυτό μπορεί να μην είναι εύκολο, παραμένει όμως ο μόνος δρόμος.

Πώς πρέπει να αντιδράσουν πολιτεία και πολίτες;

Αν μιλάμε για το υγειονομικό θέμα, είναι σαφές πως οι επίσημοι φορείς έχουν απωλέσει την αξιοπιστία τους και φέρονται σπασμωδικά. Αυτό ενέχει πάρα πολλούς κινδύνους, όμως οι απώτερες καταβολές αυτής της δυσάρεστης κατάστασης είναι πολιτικές. Πρόκειται για διαπίστωση που αναδεικνύει τις ευθύνες όλων όσων συνδιαμορφώνουν τη δημόσια σφαίρα ‒έναν χώρο στον οποίο κεντρικό ρόλο διαδραματίζουν κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις καθώς και τα κόμματα της Αριστεράς. Πρέπει οι διαστάσεις του προβλήματος να διαταχθούν με τρόπο συστηματικό, έτσι που να αναδεικνύονται όχι μόνο οι πηγές του, αλλά και οι ενδεικνυόμενες λύσεις που. Για να είναι αυτές τελεσφόρες, απαιτείται μια ετοιμότητα πολλαπλών υπερβάσεων.