Ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών κατέθεσε ο πραγματογνώμονας Δημήτρης Λιότσιος στη δίκη για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, τον Ιούλιο του 2018.

Ο κ. Λιότσος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μάρτυρες στη δίκη, δεδομένου ότι ως ανεξάρτητος πραγματογνώμονας-πυραγός είχε οριστεί από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών να διερευνήσει τις συνθήκες εκδήλωσης και εξάπλωσης της φωτιάς που κόστισε τη ζωή σε 104 ανθρώπους.

«Ο κρατικός μηχανισμός αιφνιδιάστηκε από τη γρήγορη εξέλιξη της πυρκαγιάς, με αποτέλεσμα να προκληθούν δυσλειτουργίες στο επιχειρησιακό σκέλος, καθώς και έλλειψη επαρκούς επικοινωνίας των εμπλεκόμενων φορέων κατά τη διαχείριση της κρίσης. Η μη έγκαιρη εντολή για οργανωμένη απομάκρυνση του πληθυσμού στέρησε τη δυνατότητα ασφαλούς διαφυγής των μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών της περιοχής» κατέληγε, μεταξύ άλλων, στο πόρισμά του.

Στη σημερινή του κατάθεση, αναφέρθηκε στις παραλείψεις και τις καθυστερήσεις ως προς τον σχεδιασμό της εναέριας επιτήρησης της Αττικής την 23η Ιουλίου του 2018. Κατά τον ίδιο, θα έπρεπε από το μεσημέρι, αφού είχε δοθεί εντολή απομάκρυνσης πολιτών από την Κινέτα και πριν ξεσπάσει η πυρκαγιά στο Μάτι, να έχει δοθεί εντολή γενικής επιφυλακής στις πυροσβεστικές δυνάμεις σε όλη την Αττική και όχι αφού ξέσπασε η φονική πυρκαγιά.

Όπως υποστήριξε, δεν είχε υπάρξει πρόβλεψη για εναέρια επιτήρηση από την προηγούμενη ημέρα, παρά το γεγονός ότι η πρόγνωση επικινδυνότητας εκδήλωσης πυρκαγιάς για την Αττική ήταν στο νούμερο τέσσερα («πολύ υψηλή») της σχετικής κλίμακας. Απαντώντας σε ερωτήσεις της προέδρου έδειξε ως υπεύθυνο του σχεδιασμού εναέριας επιτήρησης τον τότε διοικητή του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ). 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει περιλάβει στην πραγματογνωμοσύνη του, το αίτημα για εναέρια επιτήρηση αποστέλλεται από το ΕΣΚΕ στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ) ή την προηγούμενη ημέρα για την επόμενη ή μέχρι τις 8 το πρωί της ίδιας ημέρας. Όπως, όπως κατέθεσε, το αίτημα δεν απεστάλη εγκαίρως και εστάλη τελικά στις 9.59 της 23ης Ιουλίου 2018. Αίτημα απεστάλη και στο Λιμενικό Σώμα, αλλά το αεροσκάφος που διαθέτει τύπου Τσέσνα δεν μπορούσε να πετάξει λόγω καιρικών συνθηκών. Τελικά, το ΓΕΑ απευθύνθηκε σε ιδιωτική αερολέσχη που «σήκωσε» ένα αεροσκάφος μετά τις 2 το μεσημέρι.

Πρόεδρος: Για την εναέρια επιτήρηση που λέτε ότι δεν πραγματοποιήθηκε. Ποιος από τους κατηγορούμενους έπρεπε να δώσει εντολή;

Λιότσιος: Από τη στιγμή που ο βαθμός επικινδυνότητας είναι 4 τη διαταγή όφειλε να τη δώσει το ΕΣΚΕ στην πολεμική αεροπορία ή την προηγούμενη ή την επόμενη ημέρα έως τις 8 το πρωί.

Πρόεδρος: Ποιος δηλαδή είναι υπεύθυνος από τους κατηγορούμενους;

Λιότσιος: Ο διοικητής του ΕΣΚΕ.

Όπως είπε ο μάρτυρας, πανελλαδικά υπήρχαν συνολικά 56 διαθέσιμα εναέρια μέσα της Πολεμικής Αεροπορίας. Για την Αττική εκείνη την ημέρα διαθέσιμα ήταν 15, εκ των οποίων τα 5 είναι υδροφόρα αεροσκάφη.

«Υπήρχε αποκλειστικά για εναέρια χρήση ένα Πετζετέλ με χωρητικότητα έναν τόνο νερό. Για να χρησιμοποιηθούν πρέπει να υπάρχει αίτημα του ΕΣΚΕ προς το ΓΕΑ», κατέθεσε χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με τον μάρτυρα, τη συγκεκριμένη ημέρα υπήρξαν δυσλειτουργίες στις απογειώσεις αεροσκαφών λόγω καιρικών συνθηκών, πχ στη Σάμο.

«Όταν η θερμοκρασία προβλέπεται άνω των 38 βαθμών Κελσίου και άνεμοι 6 μποφόρ, έπρεπε να λαμβάνεται μέριμνα για τη μετεγκατάσταση των αεροσκαφών», σημείωσε.

Η πρόεδρος επέμεινε στο ποιος εκ των κατηγορουμένων έχει την ευθύνη του σχεδιασμού εναέριας επιτήρησης.

Λιότσιος: Ο διοικητής του ΕΣΚΕ έχει μεν το γενικό πρόσταγμα, αλλά δεν ενεργεί αυτοβούλως. Πρέπει να πάρει άδεια από τη φυσική ηγεσία, να την έχει ενημερώσει.

Πρόεδρος: Με ποιον έπρεπε να συνεννοηθεί για τα αεροσκάφη της εναέριας επιτήρησης;

Λιότσιος: Το αίτημα είναι υπό την ευθύνη και την εποπτεία του υπαρχηγού επιχειρήσεων.

Πρόεδρος: Ο υπαρχηγός έπρεπε να δώσει την εντολή;

Λιότσιος: Μπορούσε και μόνος του να το κάνει. Ο υπαρχηγός μπορεί να ελέγει το ΕΣΚΕ και να πει «έγιναν αυτά».

Πρόεδρος: Ο αρχηγός;

Λιότσιος: Ο αρχηγός οφείλει να είναι ενήμερος για τα πάντα, ότι όλες οι προβλεπόμενες ενέργειες έγιναν.

Πρόεδρος: Από μόνος του ο αρχηγός έχει υποχρέωση;

Λιότσιος: Έχει όλη την ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος. Οφείλουν όλοι να τον ενημερώνουν.

Πρόεδρος: Στις 23/7/18 έγινε εναέρια ειτήρηση στην Αττική;

Λιότσιος: Ναι, αλλά με αεροσκάφη ιδωτικής αερολέσχης. Επειδή άργησε το αίτημα να σταλεί από το ΕΣΚΕ. Αντί για τις 8.00 το χαρτί έφτασε στις 9.59. Δεν ξέρω γιατί έγινε αυτή η καθυστέρηση. 

Η πρόεδρος του δικαστηρίου ρώτησε εάν το Πετζετέλ θα μπορούσε να έχει ενεργήσει και να σβήσει τη φωτιά της Κινέτας που εκδηλώθηκε το πρωί της ίδιας ημέρας, με τον πραγματογνώμονα να απαντά ότι θα μπορούσε να συνδράμει στον περιορισμό της.

Πρόεδρος: Το Πεντζετελ θα μπορούσε να σβήσει τη φωτιά στα Γεράνεια;

Λιότσιος: Θα μπορούσε να την καταλαγιάσει, τις φωτιές τις σβήνουν τα επίγεια μέσα. Υπήρχαν πιθανότητες να κατασταλεί θα κερδίζαμε τα πρώτα είκοσι λεπτά που είναι καθοριστικά. Με την πρώτη βολή θα μπορούσε να κερδίσει χρόνο. Πριν από την έναρξη της Κινέτας θα μπορούσε να επιτηρεί ένα Πετζετέλ. Θα μπορούσαν και τα υπόλοιπα, αλλά για λόγους οικονομίας δυνάμεων δεν χρησιμοποιούνται, γιατί μπορεί να αξιοποιηθούν σε δασοπυροσβεσης.

Πρόεδρος: Από το λιμενικό σώμα υπήρχε δυνατότητα για εναέρια;

Λιότσιος: Υπάρχει ένα Τσέσνα μόνο για επιτήρηση. Με αντίστοιχο αίτημα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Το ΕΣΚΕ έκανε αίτημα το πρωί, αλλά δεν απογειώθηκε λόγω καιρικών συνθηκών. Όταν έφτασε το αίτημα στις 09.59 στην Πολεμική Αεροπορία δεν μπορούσε να ανταποκριθεί και απευθύνθηκε στην ιδιωτική αερολέσχη η οποία αποδέχθηκε το αίτημα. Στις 14.04 σηκώθηκε ένα ελαφρού τύπου αεροσκάφος. Δεν αναγράφεται η δεύτερη πτήση του στις 16.16. Η δεύτερη πτήση δεν αναγραφεται στο χειρόγραφο ημερολόγιο, μόνο στο έγγραφο της Αεροπορίας.

Πρόεδρος: Η ιδιωτική αερολέσχη με ποιου αρμοδιότητα θα συνέδραμε;

Λιότσιος: Του ΕΣΚΕ.

Ο μάρτυρας επεσήμανε ότι την ώρα της δεύτερης απογείωσης αεροσκάφους της ιδιωτικής αερολέσχης στις 16.16 δεν είχε ακόμα εκδηλωθεί η πυρκαγιά στη θέση Νταού Πεντέλης και προσδιόρισε το χρόνο έναρξης περί τις 16.30 με την πρώτη αναγγελία στην πυροσβεστική να γίνεται στις 16.41.

«Γενική επιφυλακή»

Ο πραγματογνώμονας στάθηκε και στην «ατελέσφορη», όπως τη χαρακτήρισε, απόφαση να τεθούν σε γενική επιφυλακή οι πυροσβεστικές δυνάμεις της Αττικής το απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018, αφού η φωτιά από την Νταου Πεντέλης είχε φτάσει στο Μάτι και στο Νέο Βουτζά.

«Στις 13.30 θα έπρεπε να δοθεί εντολή για γενική επιφυλακή, μιας και είχε αρχίσει η απομάκρυνση πολιτών στην Κινέτα», υποστήριξε ο κ.Λιότσιος και συνέχισε: 

«Στις 17.30 που δόθηκε η εντολή για γενική επιφυλακή. Σε λιγότερο από μία ώρα κανείς δεν θα προλάβαινε να βρίσκεται στην υπηρεσία του. Στις 18:50 η φωτιά είχε φτάσει ήδη στη θάλασσα. Όφειλαν οι υπηρεσίες της Αττικής να είναι σε επιφυλακή και να έχουν επανδρωμένα όλα τα οχήματα».

Να περιοριστεί η κατάθεση Λιότσου ζήτησε μέρος της υπεράσπισης κατηγορουμένων

Με την έναρξη της σημερινής συνεδρίασης οι συνήγοροι υπεράσπισης υπέβαλαν αίτημα-ένσταση, ο πραγματογνώμονας Λιότσιος να απαντά μόνο σε ερωτήσεις, να μην αναπτύσει σκέψεις και κρίσεις, να μην ληφθεί υπόψη η κατάθεσή του έως τώρα και να διαγραφεί από τα πρακτικά. «Έχει δώσει τον όρκο του πραγματογνώμονα και όχι του μάρτυρα», υποστήριξε ένας εκ των δικηγόρων.

«Επί δυόμισι ώρες αγόρευε και όταν η πρόεδρος των ρωτούσε επί συγκεκριμένων θεμάτων, ο κ.Λιότσιος έλεγε ότι θα απαντήσει στη συνέχεια», υποστήριξε έτερος συνήγορος, ενώ άλλος συνήγορος υπεράσπισης, ο Μιχάλης Μιχόπουλος ζήτησε ο κ.Λιότσιος να μην διαβάσει σημειώσεις απο έγγραφο το οποίο δεν περιλαμβάνεται στη δικογραφία.

«Θα ήταν και ηθικά και νομικά ανεπίτρεπτο με 104 νεκρούς να ζητούσαμε να μην καταθέσει ο κ.Λιότσιος ή να ζητήσουμε την εξαίρεσή του. Αυτό που λέμε είναι ότι δεν μπορεί να διαβάζει σημειώσεις, αλλά να τις συμβουλεύεται».

Ο εισαγγελέας τοποθετήθηκε λέγοντας ότι μπορούν να συνυπάρξουν και οι δύο ιδιότητες, του πραγματογνώμονα και του μάρτυρα, και ζήτησε να απορριφθεί η ένσταση:

«Παραδεκτώς κατατέθηκαν όσα κατατέθηκαν και δεν πρέπει να διαγραφούν από τα πρακτικά», σημείωσε και πρόσθεσε εν μέσω χειροκροτημάτων από τους συγγενείς των θυμάτων ότι  ο κ.Λιότσιος «μπορεί να συμβουλεύεται σημειώσεις, όχι να διαβάζει» και ζήτησε από το δικαστήριο να επιτρέψει  στο μάρτυρα για ειδικούς λόγους τη χρήση των σημειώσεων.

Η πλευρά της υποστήριξης της κατηγορίας ζήτησε την απόρριψη του αιτήματος, σημειώνοντας ότι είναι ο σημαντικότερος μάρτυρας στη δίκη και σε μία από τις καταθέσεις του στον ανακριτή έχει καταγγείλει ότι υπέστη δολιοφθορά σε κάποιο όχημά του και ότι έχει δεχθεί απειλές. 

«Ο καλύτερος μάρτυρας είναι εκείνος που συμβάλει στην εξεύρεση της αλήθειας. Εάν η πραγματογνωμοσύνη δεν τους άρεσε θα μπορούσαν να την προσβάλουν και να ζητήσουν την εξαίρεση του κ.Λιότσιου. Έρχονται σήμερα, αφού έχει καταθέσει 37 φορές ως μαρτυρας στην ανάκριση, να πουν ότι δεν είναι μάρτυρας…», σημείωσε ο Βασίλης Καπερνάρος.

«Οι αντιρρήσεις της υπεράσπισης προβλήθηκαν σε πολύ όψιμο στάδιο. Οι σημειώσεις του είναι χρήσιμες και πρέπει να κατατεθούν ως έγγραφο στο δικαστήριο για να έχουμε το περιθώριο να τις επεξεργαστούμε», συμπλήρωσε η Ειρήνη Μαρούπα. 

Η τοποθέτηση συνηγόρου υπεράσπισης, ο οποίος μίλησε για «συνθήκες ποδοσφαίρου» στη δικαστική αίθουσα και ζήτησε να αποβληθούν από την αίθουσα συγγενείς θυμάτων επειδή σχολιάζουν, πυροδότησε ένταση. «Κανένας στην αίθουσα δεν σέβεται τους κατηγορούμενους» είπε ο δικηγόρος με τους συγγενείς θυμάτων να φωνάζουν «ντροπή, εσείς δεν σέβεστε τους νεκρούς».

Τελικά το δικαστήριο αποφάσισε ομόφωνα να επιτρέψει την εξεταση του κ.Λιότσιου και ως μάρτυρα και ως πραγματογνώμονα. Όπως είπε η πρόεδρος «το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη την κατάθεση του κ.Λιότσου και εφεξης θα χρησιμοποιεί τις σημειώσεις για την υποβοήθηση της μνήμης, αλλά όχι για ανάγνωση».