Με τα πιο μελανά χρώματα περιγράφει την κατάσταση των ανθρωπίνων διαιωμάτων στην Ελλάδα η ετήσια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2022.

Έτσι, η έκθεση, μεταξύ άλλων, τονίζει για την Ελλάδα:

«Οι αναφορές για παράνομη χρήση βίας κατά ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών συνεχίστηκαν. Οι επαναπροωθήσεις προσφυγισσών/-ύγων και μεταναστριών/-ών συνεχίστηκαν. Η καταστολή των αρχών εις βάρος των ΜΚΟ που εργάζονται για τη βοήθεια των προσφυγισσών/-ύγων και των μεταναστριών/-ών συνεχίστηκε. Ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που στερείται αποτελεσματικών εγγυήσεων για τα άτομα που υπόκεινται σε παρακολούθηση έγινε νόμος. Οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης στη στρατιωτική θητεία συνεχίστηκαν. Κατατέθηκε συλλογική προσφυγή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων που περιέγραφε λεπτομερώς τις καταστροφικές επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας στην υγεία.».

Για παράδειγμα φέρνει τον σοβαρό τραυματισμό του φοιτητή Γιάννη Ντουσάκη από τα ΜΑΤ τον περασμένο Μάιο, καθώς και την έφεση των αρχών κατά πρωτοβάθμιας απόφασης που έκρινε το ελληνικό κράτος υπεύθυνο για τον σοβαρό τραυματισμό του δημοσιογράφου Μανώλη Κυπραίου από την αστυνομία το 2011.

Αναφέρει επίσης την αθώωση των τεσσάρων αστυνομικών για τον θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου, «εγείροντας ανησυχίες σχετικά με την ατιμωρησία», καθώς και τους θανάτους, από αστυνομικά πυρά, των Ρομά, Νίκου Σαμπάνη και ο Κώστα Φραγκούλη.

Η έκθεση αναφέρει ότι πάνω από 18.000 προσφύγισσες, πρόσφυγες και μετανάστριες/-άστες έφτασαν από τη θάλασσα και τη στεριά, σε σύγκριση με περίπου 9.000 το 2021. «

Το ποσοστό θνησιμότητας αυξήθηκε δραματικά, με 326 εκτιμώμενους νεκρούς και αγνοούμενους, έναντι 115 το 2021. Καθώς τα τραγικά ναυάγια τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο οδήγησαν σε δεκάδες θανάτους και αγνοούμενους, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης απηύθυναν έκκληση για ασφαλείς διαδρομές. Στη Σάμο, οι αρχές συνέχισαν να κρατούν παράνομα ορισμένες/-ους αιτούσες/-ντες άσυλο που διαμένουν στη χρηματοδοτούμενη από την Ε.Ε. “κλειστή ελεγχόμενη δομή”, εμποδίζοντάς τες/τους να εξέλθουν».

Η έκθεση επικαλείται τις αναφορές ΜΚΟ και δημοσιογράφων για «επαναπροωθήσεις και άλλες καταχρήσεις κατά προσφυγισσών/-ύγων και μεταναστριών/-ών στη στεριά και στη θάλασσα».

«Σε αρκετές περιπτώσεις, ομάδες εγκλωβίστηκαν υπό οδυνηρές συνθήκες σε νησίδες στον Έβρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) διέταξε προσωρινά μέτρα υπέρ των ατόμων και ζήτησε από την Ελλάδα να μην τα απομακρύνει, φέρεται ότι οι επιχειρήσεις διάσωσης από τις αρχές καθυστέρησαν ή ότι οι άνθρωποι επαναπροωθήθηκαν.

»Τον Μάρτιο, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), ένας φορέας που ορίστηκε από την κυβέρνηση για να διερευνήσει τις επαναπροωθήσεις, ανακοίνωσε την ολοκλήρωση έρευνας που δεν διαπίστωσε παρατυπίες στη συμπεριφορά των ελληνικών αρχών. ΜΚΟ ζήτησαν από την ΕΑΔ να δημοσιοποιήσει την πλήρη έκθεση, κάλεσαν να υπάρξει λογοδοσία και διαφάνεια και επανέλαβαν ότι η ΕΑΔ δεν μπορεί να θεωρηθεί συνταγματικά ανεξάρτητη.

»Το ΕΔΔΑ εξέδωσε τον Ιούλιο απόφαση-ορόσημο σχετικά με τη βύθιση βάρκας με μετανάστριες/-άστες στα ανοιχτά του Φαρμακονησίου το 2014, οπότε και 11 από τους 27 επιβάτες έχασαν τη ζωή τους. Οι προσφεύγοντες υποστήριξαν ότι το σκάφος είχε ανατραπεί επειδή η ελληνική ακτοφυλακή χρησιμοποίησε επικίνδυνους ελιγμούς για να τους προωθήσει προς την Τουρκία. Το ΕΔΔΑ έκρινε την Ελλάδα υπεύθυνη για αρκετές παραβιάσεις, μεταξύ άλλων του δικαιώματος στη ζωή, λόγω ελλείψεων στις επιχειρήσεις διάσωσης και στη διερεύνηση του περιστατικού από την Ελλάδα.

»Αρκετές υποθέσεις επαναπροωθήσεων παρέμεναν σε εκκρεμότητα ενώπιον του ΕΔΔΑ και της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στο τέλος του έτους. Τον Οκτώβριο, τα ειδησεογραφικά πρακτορεία διέρρευσαν έκθεση της OLAF, της υπηρεσίας καταπολέμησης της απάτης της Ε.Ε., η οποία εξέταζε σοβαρές καταγγελίες κατά του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), συμπεριλαμβανομένης της «πιθανής εμπλοκής ή/και συγκάλυψης παράνομων επαναπροωθήσεων» στην Ελλάδα. Η έκθεση διαπίστωσε σοβαρά σφάλματα στον χειρισμό των περιστατικών από τη Frontex, τα οποία εγείρουν ζητήματα θεμελιωδών δικαιωμάτων.».

Αναφέρει επίσης ότι τον Φεβρουάριο οι αρχές ανακοίνωσαν τον τερματισμό του χρηματοδοτούμενου από την Ε.Ε. προγράμματος στέγασης ESTIA για αιτούσες/-ντες άσυλο που αντιμετωπίζουν συνθήκες ευαλωτότητας και μείωσαν τις θέσεις φιλοξενίας.

«Οι ΜΚΟ εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι οι θιγόμενοι μεταφέρθηκαν από διαμερίσματα, μετά από πολύ σύντομη προειδοποίηση, σε καταυλισμούς εντός απομονωμένων τοποθεσιών, με αρνητικές επιπτώσεις στην πρόσβασή τους σε βασικές υπηρεσίες. Οι ΜΚΟ ανέφεραν ότι οι αναγνωρισμένες/-οι προσφύγισες και πρόσφυγες που επέστρεψαν στην Ελλάδα βάσει του Κανονισμού του Δουβλίνου της Ε.Ε. αντιμετώπισαν εμπόδια, μεταξύ άλλων στη λήψη εγγράφων ταυτοποίησης, γεγονός που επηρέασε την πρόσβασή τους στην υγειονομική περίθαλψη, τη στέγαση και άλλες υπηρεσίες».

Επίσης, τον Ιούνιο, «η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για την Κατάσταση των Υπερασπιστριών/-ών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατήγγειλε την ποινικοποίηση της ανθρωπιστικής βοήθειας και τις επαχθείς απαιτήσεις εγγραφής που επιβάλλονται στις οργανώσεις οι οποίες εργάζονται στον τομέα αυτόν. Οι ποινικές διαδικασίες κατά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Sarah Mardini και Séan Binder που προέκυψαν από το έργο τους στη διάσωση και την παροχή βοήθειας σε πρόσφυγες και μετανάστες παρέμειναν ανοιχτές. Τον Δεκέμβριο, ο ιδρυτής της ΜΚΟ Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών του Ελσίνκι Παναγιώτης Δημητράς, ο οποίος βρισκόταν υπό ποινική έρευνα για το έργο του στα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών, κλήθηκε να εμφανιστεί ενώπιον δικαστή για κακουργήματα που σχετίζονται με το έργο του με αιτούσες/-ντες άσυλο και κινδύνευσε με κατ’ οίκον περιορισμό και απαγόρευση του έργου του στη ΜΚΟ».

Ειδική αναφορά κάνει η έκθεση και στην παρακολούθηση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη από το κατασκοπευτικό λογισμικό Predator μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2021 «και ότι είχε επίσης υποκλαπεί από την ελληνική Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) το 2020».

«Ο αρχηγός του κόμματος της αντιπολίτευσης ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νίκος Ανδρουλάκης, καθώς και ο Χρήστος Σπίρτζης, πρώην υπουργός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ, είχαν επίσης στοχοποιηθεί με το Predator. Το τηλέφωνο του Νίκου Ανδρουλάκη παρακολουθούνταν επιπλέον από την ΕΥΠ. Τον Απρίλιο ξεκίνησε δικαστική έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς περί κατασκοπευτικού λογισμικού, και τον Νοέμβριο ξεκίνησε άλλη μια δικαστική έρευνα μετά τη δημοσίευση από εφημερίδα ενός καταλόγου προσώπων υψηλού κύρους που φέρονται να βρίσκονταν υπό κρατική παρακολούθηση ή/και να έχουν στοχοποιηθεί με Predator. Τον Δεκέμβριο, το κοινοβούλιο ψήφισε ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που στερείτο αποτελεσματικών εγγυήσεων για τα άτομα τα οποία υπόκεινται σε παρακολούθηση και νομιμοποιούσε τη χρήση της κατασκοπευτικής τεχνολογίας από τις αρχές».

Στην έκθεση περιλαμβάνονται περιστατικά υπονόμευσης των δικαιωμάτων στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης, φέροντας μεταξύ άλλων, σαν παράδειγμα την παραπομπή σε δίκη, τον περασμένο Σεπτέμβριο, της προέδρου της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας, «βάσει ενός αμφιλεγόμενου νόμου για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις για υποτιθέμενη απείθεια και παρακώλυση της κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας των εργαζομένων στον τομέα της υγείας τον Σεπτέμβριο του 2020.

Ανησυχίες προέκυψαν σχετικά με τη δίωξη δύο ακτιβιστριών της Διεθνούς Αμνηστίας, που, έπειτα από διαμαρτυρία τον Νοέμβριο, συνελήφθησαν και παραπέμφθηκαν με μια σειρά από πλημμεληματικές κατηγορίες».

Περιλαμβάνει επίσης την αναφορά του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, τον περσινό Απρίλιο, όπου καταγράφονται 72 περιστατικά ρατσιστικής βίας για το 2021. 

Ειδική μνεία γίνεται και στις 17 γυναικοκτονίες, καθώς και στην καταγγελία για βιασμό από αστυνομικού, μέσα στο αστυνομικό τμήμα Ομόνοιας.

Στον κόσμο

Η Διεθνής Αμνηστία εκτιμά, ότι η έκθεσή της αναδεικνύει «τα δύο μέτρα και δύο σταθμά που επικρατούν σε όλον τον κόσμο όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να ενωθεί γύρω από τη συνεπή εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των οικουμενικών αξιών».

Η αντίδραση της Δύσης στην επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, όπως αναφέρει η οργάνωση, έρχεται σε έντονη αντίθεση με την έλλειψη δράσης για σοβαρές παραβιάσεις από ορισμένους συμμάχους της, όπως το Ισραήλ και του συστήματος απαρτχάιντ κατά των Παλαιστινίων και της εκτεταμένης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία και την κατάσταση στην Αίγυπτο».

Η έκθεση επισημαίνει, επίσης, «τη χρήση βίαιων τακτικών από την Κίνα για την καταστολή της διεθνούς δράσης σχετικά με εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που έχει διαπράξει, καθώς και την αποτυχία των παγκόσμιων και περιφερειακών θεσμών, που εξαιτίας του προσωπικού συμφέροντος των μελών τους εμποδίζονται από το να ανταποκριθούν στις συγκρούσεις που σκοτώνουν χιλιάδες ανθρώπους, μεταξύ άλλων στην Αιθιοπία, τη Μιανμάρ και την Υεμένη».

Σύμφωνα με την έκθεση, στην Αυστραλία, την Ινδία, την Ινδονησία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι αρχές ψήφισαν νέα νομοθεσία που επιβάλλει περιορισμούς στις διαδηλώσεις, ενώ η Σρι Λάνκα χρησιμοποίησε εξουσίες έκτακτης ανάγκης για να περιορίσει τις μαζικές διαδηλώσεις κατά της διογκούμενης οικονομικής κρίσης.

Οι ιρανικές αρχές απάντησαν στην άνευ προηγουμένου εξέγερση κατά της καταπίεσης δεκαετιών με παράνομη βία με αληθινά πυρομαχικά, μεταλλικά σφαιρίδια, δακρυγόνα και ξυλοδαρμούς. Μέχρι το τέλος του 2022, αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ είχαν ψηφίσει νόμους για την απαγόρευση ή τον περιορισμό της πρόσβασης στην άμβλωση, ενώ ακτιβίστριες στην Πολωνία διώχθηκαν ποινικά επειδή βοηθούσαν γυναίκες να έχουν πρόσβαση σε χάπια άμβλωσης.

Στο Πακιστάν αναφέρθηκαν πολύκροτες δολοφονίες γυναικών από μέλη της οικογένειάς τους, ωστόσο το Κοινοβούλιο απέτυχε να εφαρμόσει νομοθεσία για την ενδοοικογενειακή βία που εκκρεμεί από το 2021. Στην Ινδία, η βία κατά των ντάλιτ και αντιβάσι γυναικών, μεταξύ άλλων εγκλημάτων μίσους με βάση την κάστα, συνέχισε να διαπράττεται ατιμώρητα.

Ολόκληρη η έκθεση: