O δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημήτρης Μανιάτης, στο νέο του βιβλίο Μπρούτζινος, 16 διηγήματα μικρής φόρμας, εκδόσεις Μετρονόμος 2021, ρίχνει τον φακό του στην «αγωνία για ζωή των πιο καταφρονεμένων ανθρώπων» όπως λέει στο tvxs.

Mε ευθύβολη γλώσσα, κι έναν ρυθμό που κρατάει σε εγρήγορση τον αναγνώστη,  αποφεύγει τις ωραιοποιήσεις και τη φλυαρία, μας μεταφέρει σε ιστορίες που εκτυλίσσονται στις οδούς Φυλής, Ξανθίππης, Λιοσίων, Σεπολίων.. Στην Αγία Θέκλα, αλλά και στα πέριξ του Κολωνακίου, στον Λόφος Σκουζέ, και  του Λυκαβηττού, στον Πειραιά. Το έντονο σουρεαλιστικό στοιχείο στην αφήγηση δημιουργεί εκπλήξεις και ευτράπελα, μετατρέπει τους διψασμένους για ένα αίσθημα, για λίγη ζωή, για λίγο σώμα παραπάνω, σε πρόσωπα μυθικά, έστω κι αν η απελπισία είναι κυρίαρχη. Το σώμα, είναι κυρίαρχο σε όλες τις ιστορίες, όπως και η αίσθηση του τέλματος που κάνει τους ήρωες και της ηρωϊδες του να συστέλλονται και να διαστέλωνται, αλλά να παραμένου στο ίδιο σημείο. Εκεί όπου η  ματαίωση φαίνεται μονόδρομος.

Πότε γράφτηκαν αυτά τα διηγήματα;

Γράφτηκαν στις καραντίνες. Όμως οι ιδέες για τα περισσότερα είχαν επωαστεί πριν. Γενικά έχω την γνώμη πως ένα διήγημα ακόμη κι αν είναι το αποτέλεσμα μιας σπίθας, έχει πιο μακρά πορεία μέσα μας. Γεννιέται και πεθαίνει πολλές φορές πριν διατυπωθεί με τελικό τρόπο και παραδοθεί στους αναγνώστες.  

Πόσο σας περιλαμβάνουν;  Οι ήρωές σας είναι υπαρκτά πρόσωπα;

Δεν έχει καμία σημασία. Με περιλαμβάνουν. Πάντως κάθε πρόσωπο είναι το άθροισμα χαρακτηριστικών πολλών τύπων που έχω συναντήσει. Κανείς δεν σκιαγραφείται ατόφιος.

Αναρωτιόμουν αν ο τίτλος «Μπρούτζινος» έχει σχέση με το γεγονός ότι είναι έντονο το «σώμα» σε όλες τις ιστορίες. Τα κορίτσια που εκδίδονται, η καύλα, οι αθλητές, ο Μπρους Λι, οι θεατές ταινιών πορνό, ο νεκρός… Ακόμα και να μην υπάρχει το σώμα σε πρώτο πλάνο υπαρχουν τα αντικείμενα με αναφορά το σώμα, όπως οι μπότες, οι φούστες, το ένδυμα του λαϊκού τραγουδιστή κλπ.

Έχετε πολύ δίκιο και χαίρομαι που σκεφτόμαστε το ίδιο. Το σώμα είναι έντονο γιατί είναι έντονη και η διαπάλη γύρω από αυτό στην εποχή μας. Ακόμη και η βάναυση εξοικείωση με το ημερήσιο δελτίο νεκρών από κόβιντ, έχει στο κέντρο της το σώμα. Ακόμη δε, και το άγχος να αρέσουμε, πάλι με το σώμα έχει σχέση. Το ίνσταγκραμ ή η αυτοεικόνα μας που εμμέσως υπάρχει σε ορισμένα εκ των διηγημάτων είναι εκ των πραγμάτων επίσης ένα οικουμενικό άγχος για το σώμα.

Οι ήρωες και οι ηρωίδες  κινούνται στο περιθώριο. Τι σας γοητεύει σε αυτό;

Δεν έχω την γνώμη πως υπάρχει περιθώριο. Ζούμε τόσο ρευστά που άνετα μένεις άνεργος, άστεγος, ανέστιος, τραυματίας σε κλίνη. Υπάρχουν κοινότητες που μιλούν την ίδια γλώσσα. Αν πάντως επιμένετε, με γοητεύει η αγωνία για ζωή των πιο καταφρονεμένων ανθρώπων.
 
Το στοιχείο του σουρεαλισμού ή το γκροτέσκο στοιχείο στην περιγραφή σας, μετατρέπει συχνά τα πρόσωπα αυτά σε μυθικά στα μάτια του αναγνώστη. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που νιώθω ότι αυτό που θέλετε να πείτε, είναι ότι αυτά τα αποσπάσματα ζωής που περιγράφεις είναι τα μόνα αληθινά. Η πραγματική ζωή. Κάνω λάθος;

Οχι. Μιλάτε σωστά. Νομίζω πως η ζωή είναι τόσο αιφνιδιαστική που η Λογοτεχνία συχνά κρίνεται ανεπαρκής για να την φτάσει. Επίσης, τι πιο αληθινό απ‘ τον μύθο που έχει επικρατήσει ως αλήθεια;

Έχετε αυστηρή λεκτική οικονομία, μια γλώσσα άμεση, στακάτο ύφος. Ποια είναι η λογοτεχνία που αγαπάτε και πως σας φαίνεται η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία;

Δυσκολεύτηκα κυρία Λαμπρίδη. Και πιο πολύ απ’ το πρώτο μου βιβλίο “Εγώ είμαι ένας Άλλος” (2014). Δυσκολεύτηκα να γράψω μη δημοσιογραφικά. Να υπονοήσω περισσότερα απ’ όσα περιγράφω. Να φανερώσω την μύτη του παγόβουνου και όχι το παγόβουνο το ίδιο. Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία μου φαίνεται μια χαρά και μου αρέσει πολύ το προχώρημα του διηγήματος αλλά και η τόλμη της θεματογραφίας. Μου αρέσει επίσης που ακομπλεξάριστα νέοι συγγραφείς κοιτούν προς την χώρα μας και τις παλινωδίες της. Δεν θα πω ονόματα γιατί θα αδικήσω κάποιους – ες.

Η βαθιά ενασχόληση σας με το λαϊκό τραγούδι προεκτείνεται εδώ και στη σχέση με τη ζωή των ανθρώπων τους οποίους εκφράζει το τραγούδι αυτό. Ο μικροαστισμός δεν ράγισε τελικά την όποια λαϊίτητα στην κοινωνική ζωή και στις σχέσεις;

Η λαϊκότητα δέχθηκε ισχυρό πλήγμα από τους υμνητές της. Ελπίζω να μην συμβάλω με τις μικρές μου δυνάμεις σε αυτό. Το λαϊκό δεν ακουγεται μόνο από λαϊκό κόσμο, και εκεί είναι η επιτυχία του.

Σκεφτόμουν με αφορμή το me too ότι αρκετοί από τους ήρωες σας θα μπορούσαν να ενοχλήσουν σήμερα με τον μάτσο τρόπο που βλέπουν τη γυναίκα. Ποια είναι η γνώμη σου;

Είναι βέβαιο πως θα ενοχλούσαν. Άλλη γλώσσα μιλάνε, άλλων καιρών. Μην τους φοβάστε όμως, είναι χάρτινοι. Τα τέρατα είναι γύρω μας και γύρω μας οι χυδαίοι άνδρες που δεν δέχονται να χάσουν επειδή έτσι τους έμαθε ο μπαμπάκας τους.

Τελικά αυτός ο κόσμος των ηρώων σας, έχει περισσότερη οδύνη και ταλαιπωρία ή απελευθέρωση;

Πίκρα κυρία Λαμπρίδη. Ματαίωση, ημιζωή, εσωτερικότητα. Μοναξιά βασικά. Και βαθιά πίστη άρα απελπισία.

Είστε πολιτικός συντάκτης. Πως λειτουργεί η συγγραφή στη ζωή σας και ποια είναι η γέφυρα ανάμεσα στις δύο ζωές, του δημοσιογράφου και του συγγραφέα;

Ακροβασία. Συχνά επώδυνη. Όμως: τι παράξενο! Αλληλοτροφοδοτούνται όλα αυτά.. 

Τι σας ενοχλεί στον χώρο των ΜΜΕ και γενικότερα της ζωής μας σήμερα; Ήταν ένα έμμεσο σχόλιο για τη δημοσιογραφία το διήγημα στο οποίο τύλιξαν το φρεσκοκομμένο ψάρι σε μια εφημερίδα;

Με ενοχλουν οι εραστές του αυτονόητου. Ο φόβος των εξουσιών που διατρέχει και εμένα. Το διήγημα που λέτε ήταν απλώς μια υπενθύμιση πως κάνουμε εφήμερη εργασία και πως μόνον τα νούμερα συνάδελφοι νομίζουν πως είναι και παράγοντες του τόπου. 

Πιστεύετε ότι δίνουμε ρεύμα στη ζωή μας, έχει «αίμα» αν θες η σύγχρονη ζωή;

Ζούμε αμήχανα. Είναι εποχή μετάβασης. Από τον αναλογικό κόσμο στον οριστικά ψηφιακό. Προσφάτως, ρομπότ χόρεψαν. Θα ζήσουμε και τον έρωτά τους. Πάντα όμως μια καρδιά θα χτυπάει στην συνάντηση με τον Άλλον. 

Γράφετε αυτή την εποχή κι αν ναι τι;

Γράφω συνέχεια. Ένα μικρό βιβλιαράκι με φράσεις και μικρές σκέψεις μου. Για το μετρό ή το ΚΤΕΛ ιδανικό. Και την τουαλέτα.