Το βιοπλαστικό προορίζεται να είναι φιλικό προς το περιβάλλον και βιοδιασπώμενο. Μπορούν οι συσκευασίες από φύκια και μαγειρικό λάδι να βοηθήσουν πραγματικά στην καταπολέμηση της πλαστικής μάστιγας;

Αν πιστέψουμε την Josephine Staats, το κόκκινο φύκι Kappaphycus θα μπορούσε να είναι ο περιβαλλοντικός μας σωτήρας – τουλάχιστον όταν πρόκειται για τη μάχη απέναντι στο πλαστικό. «Τα φύκια δεν χρειάζονται γη για να αναπτυχθούν, δεν χρειάζονται λίπασμα ή φυτοφάρμακα και μεγαλώνουν γρήγορα», δηλώνει στην Deutsche Welle, η επιχειρηματίας που έχει μια εταιρεία φυσικών τροφίμων και πωλεί, μεταξύ άλλων, σνακ από φύκια.

Τώρα θέλει να μετατρέψει τις άλγες σε κάτι άλλο: ένα βιοπλαστικό που θα φαίνεται και λειτουργεί όπως ακριβώς το κανονικό πλαστικό. Η διαφορά είναι ότι θα είναι βιοδιασπώμενο και επομένως φιλικό προς το περιβάλλον, λέει η Staats. Η Staats επεξεργάζεται ακόμα τις λεπτομέρειες του οράματός της και δεν είναι το πρώτο πρόσωπο που προωθεί την ιδέα των πλαστικών με βάση τις άλγες.

Άλλωστε, απαιτούνται απεγνωσμένα επαρκείς εναλλακτικές λύσεις για τα συμβατικά πλαστικά. Πολλοί περισσότεροι από 300 εκατομμύρια τόνους προϊόντων με βάση το πετρέλαιο που παράγονται κάθε χρόνο καταλήγουν να ρυπαίνουν το περιβάλλον. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι η ποσότητα του πετρελαίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή όλων αυτών των πλαστικών θα αυξηθεί από 12 εκατομμύρια βαρέλια ετησίως το 2017 σε 18 εκατομμύρια βαρέλια ετησίως έως το 2050.

Είναι το βιοπλαστικό πραγματικά καλύτερο;

Το αν τα βιοπλαστικά είναι μια βιώσιμη λύση είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Δεν είναι αυτόματα καλύτερα για το περιβάλλον ή το κλίμα από τα αντίστοιχα προϊόντα με βάση το πετρέλαιο, λένε οι ειδικοί.

«Υπάρχουν σίγουρα προϊόντα, όπου το βιοδιασπώμενο πλαστικό έχει νόημα”», δηλώνει η Franziska Krüger της Γερμανικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (UBA), αλλά δεν πρέπει να το το θεωρούμε πανάκεια.

Για παράδειγμα, το γεγονός και μόνο ότι μια τσάντα είναι βιοπλαστική, δεν σημαίνει ότι δεν θα καταλήξει να επιπλέει στον ωκεανό. Ανάλογα με από το τι είναι κατασκευασμένη, η τσάντα μπορεί εύκολα να κομποστοποιηθεί στο σπίτι, μπορεί να βιοδιασπαστεί μόνο κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες ή ακόμα και να διαλυθεί τόσο αργά όσο τα παραδοσιακά πλαστικά – ορισμένα από τα οποία μπορεί να χρειαστούν έως και 600 χρόνια για να να εξαφανιστούν.

Αυτά είναι μερικά από τα θέματα που εξετάστηκαν στο πρόσφατο Παγκόσμιο Συνέδριο PHA στην Κολωνία της Γερμανίας. Τα ΡΗΑ – ή πολυυδροξυαλκανοϊκά – είναι ένα είδος πολυεστέρα που παράγεται από βακτήρια ως πηγή ενέργειας και αποθήκευσης άνθρακα.

Επιπλέον, οι καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι και το ζαχαροκάλαμο, που χρησιμοποιούνται για να κάνουν βιοπλαστικά απαιτούν πολλή γη και λίπασμα. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει το έδαφος και σημαίνει λιγότερη γη διαθέσιμη για την καλλιέργεια καλλιεργειών τροφίμων.

Η Lenka Mynarova ήταν ένας από τους 165 επιχειρηματίες και επιστήμονες που συμμετείχαν στο συνέδριο των βιοπλαστικών. Χρίστηκε «επιχειρηματίας της χρονιάς 2018» στην πατρίδα της την Τσεχία και σχεδιάζει να «ανακυκλώσει» το παλιό έλαιο τηγανίσματος σε βιοπλαστικό με τη βοήθεια των βακτηρίων που παράγουν PHA.

Έλλειψη μελετών

Ακόμα, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πως το πλαστικό με βάση τα οργανικά απόβλητα θα αντιδράσει στο περιβάλλον. Δεν υπάρχουν εις βάθος μελέτες, λέει ο Krüger της UBA. «Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ένα τέτοιο βιοπλαστικό θα αποσυντεθεί πλήρως στη φύση, όπως συμβαίνει στο εργαστήριο, όπου οι ερευνητές μπορούν να ελέγξουν το περιβάλλον», ανέφερε ο Krüger.

Αυτή τη στιγμή, οι εταιρείες ανακύκλωσης και οι τοπικές αρχές δεν διαθέτουν τα μέσα αντιμετώπισης πολλών βιοπλαστικών, που έχουν διαφορετικές ιδιότητες και απαιτούν διαφορετικές μεθόδους διάθεσης.

«Τα περισσότερα βιοπλαστικά δεν έχουν ποτέ την τύχη να κομποστοποιηθούν», ανέφερε ο Krüger, προσθέτοντας ότι οι περισσότερες μονάδες κομποστοποίησης χαρακτηρίζουν τα βιοπλαστικά ως «μολυσματικό» υλικό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προϊόντα όπως οι οργανικοί σάκοι απορριμμάτων που κατασκευάζονται από πλαστικό που μπορεί να λιπασματοποιηθεί ακόμα δεν είναι μια πραγματική λύση.

Μέχρι στιγμής, ο τομέας της ανακύκλωσης έχει ελάχιστα κίνητρα να επενδύσει σε διαδικασίες για να αντιμετωπίσει το σχετικά μικρό ποσοστό βιοπλαστικού που είναι πραγματικά εκεί έξω.

Το 2017, 2 εκατομμύρια τόνοι βιοπλαστικών παράχθηκαν. Ο αριθμός αυτός προβλέπεται να ανέλθει σε 2,4 εκατομμύρια τόνους έως το 2022.

Μικρά βήματα

Αλλά οι ειδικοί λένε ότι για να αναπτυχθεί ο τομέας των βιοπλαστικών, το αργό πετρέλαιο πρέπει να γίνει πιο ακριβό. Τους τελευταίους μήνες, οι τιμές ήταν ευμετάβλητες και έφθασαν πρόσφατα σε υψηλό τετραμήνου, πριν ξαναρχίσουν να πέφτουν.

«Οι παραγωγοί πλαστικού θα ήταν καλό να αρχίσουν να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις», δηλώνει στην Deutsche Welle ο Michael Thielen, σύμβουλος δημοσίων σχέσεων και εκδότης του Bioplastics Magazine.

Οι επιχειρηματίες, όπως η Staats, θέλουν να είναι έτοιμοι άλλωστε όταν οι εταιρείες τους χτυπήσουν την πόρτα.

Η ίδια σκέφτεται να ξεκινήσει μια startup στη Σρι Λάνκα για να υποστηρίξει τις γυναίκες – αλιείς, που έχασαν τους συζύγους τους στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ 1983 και 2009, για να εκμεταλλευτούν οργανικά τα φύκια.

Αυτή τη στιγμή προσπαθεί να συγκεντρώσει 1 εκατομμύριο ως κεφάλαιο εκκίνησης και αναζητά ένα εργαστήριο και επιστήμονες για να συνεργαστεί. «Έτσι μπορούμε τουλάχιστον να ξεκινήσουμε», λέει.