Τον περασμένο Μάρτιο, ο Ελληνας δικαστής του ΕΔΔΑ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), Ιωάννης Κτιστάκις, παρουσίασε μια θλιβερή πρωτιά της Ελλάδας στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Παρακολούθησης των Αποφάσεων του ΕΔΔΑ. Η χώρα μας,  βρίσκεται στην πρώτη -θλιβερή- δεκάδα ανάμεσα στις 47 συμβαλλόμενες χώρες του ΕΔΔΑ σε εκκρεμείς προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – τα υπόλοιπα 37 συμβαλλόμενα κράτη έχουν στο σύνολό τους 8.300, η Ελλάδα μόνη της 2.214! Η χώρα μας έχει πληρώσει 28.256.237 ευρώ μόνο τη δεκαετία 2011-2021, για αποζημιώσεις που επιδικάστηκαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Ένα μεγάλο μέρος από αυτά τα χρήματα που πληρώνει ο Ελληνικός λαός, αφορά την αστυνομική βία. « Οι άθλιες συνθήκες κράτησης στις φυλακές, η διοίκηση που δεν συμμορφώνεται στις αποφάσεις των δικαστηρίων, η αστυνομική βία, οι παραβιάσεις στην ελευθερία έκφρασης και τα περιουσιακά δικαιώματα: αυτά είναι τα πεδία που φέρνουν την Ελλάδα στην πρώτη -θλιβερή- δεκάδα» έγραφε σχετικό ρεπορτάζ της ΕΦΣΥΝ με τον τίτλο «Χρυσό στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η χώρα μας, παραμένει αδιόρθωτη, καθώς δεν συμμορφώνεται με τις αποφάσεις των δικαστηρίων και συνεχίζει την πρακτική της ατιμωρησίας των αστυνομικών υπαλλήλων. Επί των ημερών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, έγινε πιο προκλητικό το κράτος, αβαντάροντας αστυνομικούς με εγκληματική συμπεριφορά και ανακοινώνοντας αυξήσεις στον μισθό αστυνομικών, ανήμερα της δολοφονικής επίθεσης ενάντια στον 16χρονο ρομά και την ημέρα της επετείου από τη δολοφονία Γρηγορόπουλου.

Η αστυνομική βία και η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκφράζεται περισσότερο σε μειονοτικές ομάδες (πρόσφυγες, μετανάστες, ρομά, κρατούμενους) αλλά δεν εξαιρεί κανέναν. Ενδεικτική είναι η υπόθεση Ινδαρέ, η υπόθεση του Ινδιάνου στα επεισόδια της Νέας Σμύρνης αλλά και οι επιθέσεις σε δημοσιογράφους και φωτορεπόρτερ. Αυτές τις μέρες μάλιστα, η δικαίωση του Μανόλη Κυπραίου, που έχασε την ακοή του από κρότου λάμψης, μας θύμισε τη βία ενάντια σε δημοσιογράφους. Ο γνωστός φωτορεπόρτερ Μάριος Λώλος, είχε υποστεί ένα δύσκολο χειρουργείο, μετά από δολοφονική επίθεση αστυνομικού.

Η ατιμωρησία

Στις περιπτώσεις αυτές τα διεθνή δικαστήρια έκριναν  χρόνια πριν, πως η αποζημίωση των πολιτών, θυμάτων της αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας δεν επαρκεί αλλά επιβάλλεται η δίωξη των αστυνομικών που προέβησαν στις ενέργειες αυτές. Την Τρίτη 1η Δεκέμβρη 2009, επιτροπή υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης κλήθηκε να επανεξετάσει,  αν οι αποφάσεις των δικαστηρίων  έως τότε, εφαρμόστηκαν ως έπρεπε από τις ελληνικές αρχές.

Η πρώτη καταδίκη της χώρας μας ήρθε στις 20 Δεκεμβρίου 2004 και αφορούσε τον τραυματισμό του Χρήστου Μακαρατζή, ο οποίος στις 13 Σεπτέμβρη του 1995, δέχτηκε πυροβολισμό και έμεινε ανάπηρος κατά 70% επειδή δεν σταμάτησε σε μπλόκο της τροχαίας. Το ευρωπαϊκό δικαστήριο μας καταδίκασε για παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή αλλά η ποινική δικαιοσύνη δεν βρήκε ενόχους.

Η δεύτερη καταδίκη θα έρθει δύο χρόνια αργότερα, το 2007 αναφορικά με τον τραυματισμό του Γιάννη Καραγιαννόπουλου στις 26 Ιανουαρίου του 1998. Το θύμα πυροβολήθηκε εξ επαφής στο κεφάλι. Στην περίπτωση του υιοθετήθηκε η εκδοχή του ατυχήματος και οι αστυνομικοί αθωώθηκαν από την ΕΔΕ που διενεργήθηκε και το ποινικό δικαστήριο. Λίγες μέρες αργότερα, θα ακολουθήσει η καταδίκη της χώρας από το ΕΔΔΑ για τον θανάσιμο τραυματισμό, στις 21 Νοεμβρίου του 2001, του Αλβανού, Gentjan Celnicu. Αλλά και το 2009, η Ελλάδα καταδικάστηκε για το φόνο του 18χρονου Νίκου Λεωνίδη, στις 25 Μαρτίου 2000.

Η τρίτη ακολούθησε στις 24 Μαΐου 2007 για την κακοποίηση του Δημήτρη Ζελίδη στις 23 Δεκεμβρίου 2001. Ένας από τους εμπλεκόμενους αστυνομικούς κατηγορήθηκε αργότερα ότι ενεπλάκη στη γνωστή υπόθεση «ζαρντινιέρα», τον άγριο ξυλοδαρμό του Κύπριου φοιτητή, Αυγουστίνου Δημητρίου. Η τέταρτη καταδίκη ήρθε στις 6 Δεκεμβρίου του 2007 για την κακοποίηση της Φανής Γιαννούλας Πετροπούλου Τσακίρη στις 28 Ιανουαρίου του 2002.

Άλλες δύο καταδίκες την ίδια περίοδο, ήρθαν από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ για κακοποίηση πολιτών από αστυνομικούς. Η πρώτη στις 28 Μαρτίου 2006 για την ομολογία του Αλέξανδρου Κουίδη ως αποτέλεσμα κακομεταχείρισης από την αστυνομία, μεταξύ 17 Μαΐου και 27 Ιουνίου 1991. Η δεύτερη ακολούθησε στις 24 Ιουλίου 2008 για κακοποίηση στις 14 Ιουνίου 2001 του Ανδρέα Καλαμιώτη.

Ελληνικοί και διεθνείς οργανισμοί που ασχολούνται με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη και η Διεθνής Αμνηστία, επισημαίνουν εδώ και χρόνια πως η Αστυνομία αποτελεί ένα ιδιότυπο καθεστώς κρατικής ανομίας. «Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει καταδικάσει κατ’ επανάληψη την Ελλάδα για αστυνομική βία κατά πολιτών, η οποία έμεινε ατιμώρητη λόγω απαράδεκτων ΕΔΕ που στόχευαν στη συγκάλυψη και συχνά απαράδεκτων δικαστικών ενεργειών που έτειναν να επικυρώσουν τη συγκάλυψη των ΕΔΕ. Μέχρι σήμερα, η ίδια η πολιτεία δείχνει περιφρόνηση του ΕΔΔΑ, αφού δεν επέβαλε καμία κύρωση σε αστυνομικό ή δικαστικό που συνέβαλε στις καταδίκες αυτές» δήλωνε το 2009 στη «Real News», ο Παναγιώτης Δημητράς από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι, που εκπροσώπησε επτά από τις δέκα υποθέσεις για τις οποίες καταδικάστηκε η χώρα μας.

Σύμφωνα με το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι, τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η χώρα μας στον ΟΗΕ  και αναφέρονται στην περίοδο 2004 – 2008 είναι εξοργιστικά. Καταγγέλθηκαν 329 υποθέσεις αστυνομικής αυθαιρεσίας, από τις οποίες μόλις 264 ερευνήθηκαν πειθαρχικά, ενώ για μόλις 132 σχηματίστηκαν ποινικές δικογραφίες. Αποτάχθηκαν τέσσερις αστυνομικοί και εκκρεμούν 5 πρωτόδικες καταδίκες ενώπιον εφετείων. Παράλληλα, υπήρξαν 126 υποθέσεις χρήσης όπλων, για τις οποίες ένας αστυνομικός αποτάχθηκε, και εκκρεμούν 15 εκδικάσεις σχετικών υποθέσεων.

Η κλιμάκωση της αστυνομικής βίας σήμερα και οι ασάφειες του νόμου υπέρ της αστυνομίας

«Δεκατέσσερις νέες προσφυγές κατά της Ελλάδας για βασανιστήρια που φέρονται να διέπραξαν αστυνομικοί εκδικάζονται στο ΕΔΔΑ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του ανθρώπου). Η πρώτη προσφυγή αφορά περιστατικό της 8ης Οκτωβρίου 2016 και κοινοποιήθηκε στην Ελλάδα στις 18 Μαρτίου 2021. Οι υπόλοιπες 13 προσφυγές είναι συνδεδεμένες, αφορούν περιστατικό της 22ας Μαΐου 2020 και κοινοποιήθηκαν στην Ελλάδα στις 7 Μαρτίου 2022» αυτά έγραφε τον περασμένο Μάρτιο η ομάδα Manifold στο Solomon. «Οι υποθέσεις αυτές με αντικείμενο την αστυνομική βία είναι οι πρώτες που φτάνουν στο ΕΔΔΑ μετά από αυτές της λεγόμενης «ομάδας Μακαρατζή», για τις οποίες έχουμε δημοσιεύσει αναλυτικό ρεπορτάζ, όπου επισημάναμε τις ομοιότητες της υπόθεσης Μακαρατζής κατά Ελλάδας με την ανθρωποκτονία του Νίκου Σαμπάνη από αστυνομικούς τον Οκτώβριο του 2021» έγραφε μεταξύ άλλων το ρεπορτάζ.

«Παρά τις αναρίθμητες καταγγελίες, το αποδεικτικό υλικό, τις εκκλήσεις και τις προτάσεις θεσμών, φορέων και πολιτών, τις επίμονες αιτιάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και δικαστηρίων περί δομικού προβλήματος ατιμωρησίας, το εν λόγω φαινόμενο, όχι μόνο δεν περιορίζεται, αλλά, αντιθέτως, μοιάζει να συντηρείται και να τροφοδοτείται, αν όχι να προωθείται σιωπηρά από την πολιτεία.» έγραφε σε ανακοίνωση της τον Δεκέμβρη του 2022 η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

«Η χρήση υπέρμετρης και ανεξέλεγκτης βίας από τα αστυνομικά όργανα και ιδίως από τις συγκεκριμένες ειδικές μονάδες αποτελεί, πλέον, πάγια πρακτική της ΕΛ.ΑΣ.. Για να καταστήσουμε σαφή τη διάσταση του προβλήματος, σταχυολογούμε ορισμένα από τα «συνήθη» περιστατικά που είδαν το φως της δημοσιότητας.

Τον Μάιο του 2011, ο Γιάννης Καυκάς χτυπήθηκε με πυροσβεστήρα από αστυνομικό της Υποδιεύθυνσης Αποκατάστασης Τάξης (Υ.Α.Τ.) με αποτέλεσμα να πέσει σε κώμα για 10 ημέρες. Σημειωτέον ότι ποινικές ή πειθαρχικές ευθύνες για τον τραυματισμό του Γιάννη Καυκά δεν αποδόθηκαν ποτέ.»

Η Ένωση αναφέρει την υπόθεση Λώλου, Ζακ Κωστόπουλου, Ινδαρέ, Μάγγου, αλλά και τις επικίνδυνες ασάφειες του νόμου του 2020 περί συναθροίσεων όπως η παρακάτω το γεγονός ότι δεν προσδιορίζονται πια στον νόμο τα μέσα τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει η αστυνομία κατά τη διάλυση των δημόσιων συναθροίσεων, παρά μόνο ότι αυτά πρέπει να είναι πρόσφορα, αναγκαία και ανάλογα με τον σκοπό!

Τονίζει δε ότι «Η νομοθεσία για τη χρήση πυροβόλου όπλου από αστυνομικούς (Ν. 3169/2003), αποτελεί ένα λεπτομερειακό πλαίσιο νόμιμων εγγυήσεων κατά της κατάχρησης βίας, που θέτει σαφείς προϋποθέσεις και προσδιορίζει στάδια κλιμάκωσης της χρήσης όπλου σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας».