Κατά του πολιτισμικού – καλλιτεχνικού μποϊκοτάζ της ρωσικής κουλτούρας τάσσονται ολοένα και περισσότεροι φορείς της τέχνης και του πολιτισμού. Μεταξύ άλλων, καταγγέλουν την κυβέρνηση ότι πρωτοστατεί σε αυτό το μποϊκοτάζ και καυτηριάζουν την παραποίηση της απόφασης των υπουργών Πολιτισμού της ΕΕ, από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, σε μια προσπάθεια να «νομιμοποιήσει» τις απαγορεύσεις.

ΠΟΘΑ: Οι καλλιτέχνες δεν είμαστε εκτελεστικά όργανα της Πολιτιστικής διπλωματίας

Στην ανακοίνωσή της, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος τονίζει:

«Παρακολουθούμε ολοένα και πιο ανήσυχοι την κατάσταση που διαμορφώνεται στο χώρο του Πολιτισμού σε όλη την Ευρώπη. Ακυρώσεις παραστάσεων ρωσικών πολιτιστικών οργανισμών, αποκλεισμός Ρώσων καλλιτεχνών, ακόμα και άρνηση συμμετοχής σε σεμινάρια Ρώσων μαθητών.

Η Τέχνη πάντοτε στεκόταν με θάρρος και αποφασιστικότητα απέναντι στον Πόλεμο. Προωθεί τον ανθρωπισμό και τη συνεργασία ανάμεσα στους λαούς. Δρα ως το κοινό βίωμα που ενώνει διαφορετικές εθνότητες, θρησκείες, πεποιθήσεις. Δεν θα μπορούσαμε, λοιπόν, παρά να είμαστε απερίφραστα κατά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Δεν θα μπορούσαμε, όμως, παρά να είμαστε κατά του αποκλεισμού των καλλιτεχνών στη βάση της καταγωγής τους.

Η Ελλάδα πρωτοστάτησε σε αυτούς τους αποκλεισμούς, αρχικά με την ακύρωση -με εντολή του ΥΠΠΟ- του Γκαλά Όπερας του Μεγάρου Μουσικής και της μετάδοσης της παράστασης «Λίμνη των Κύκνων» των μπαλέτων Μπολσόι. Είναι πραγματικά εξωφρενικό το Υπουργείο Πολιτισμού να θεωρεί ότι ένας πολιτιστικός οργανισμός με την ιστορία του Μπολσόι «ανήκει» στην προπαγάνδα της Ρωσίας, μόνο και μόνο επειδή λαμβάνει κρατική χρηματοδότηση. Δηλαδή όταν το Κράτος εκπληρώνει τη βασική του υποχρέωση να στηρίζει τους πολιτιστικούς θεσμούς, θεωρούμε ότι αυτόματα τους εξαγοράζει; Αυτή είναι η επίσημη θέση του Υπουργείου Πολιτισμού;

Η Ευρώπη θα όφειλε να έχει αρκετή εμπειρία ώστε να κατανοεί τη σοβαρότητα τού να απαγορεύεται σε καλλιτέχνες να εργαστούν με μόνο κριτήριο την χώρα προέλευσής τους. Ειδικά όταν και στο εσωτερικό της Ρωσίας αναπτύσσεται ισχυρό αντιπολεμικό κίνημα, με τους καλλιτέχνες να πρωτοστατούν, με κίνδυνο την καριέρα ή ακόμα και την ελευθερία τους.

Αντ’ αυτού τα φαινόμενα εργαλειοποίησης του Πολιτισμού πυκνώνουν. Σε συναυλία της Ορχήστρας και της Χορωδίας των μουσικών συνόλων του Δήμου Αθηναίων στο Θέατρο «Ολύμπια» την Παρασκευή 4 Μαρτίου, η διοίκηση πρότεινε να ακουστεί ο εθνικός ύμνος της Ουκρανίας, υπήρξαν άλλες προτάσεις και τελικά προκρίθηκε με συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων να γίνει ενός λεπτού σιγή για τα θύματα του πολέμου. Στην Ε.Λ.Σ. και πριν από την έναρξη της παράστασης «Otello» το Σάββατο 5 Μαρτίου, η καλλιτεχνική διεύθυνση του θεάτρου προέβη σε μια κίνηση που δημιούργησε αντιδράσεις στους εργαζομένους. Διαβάστηκε ανακοίνωση κατά του πολέμου εξ ονόματος των εργαζομένων, χωρίς αυτοί να έχουν ενημερωθεί εκ των προτέρων.

Καταδικάζουμε απερίφραστα την εισβολή και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Καταδικάζουμε τον ιμπεριαλισμό απ’  όπου κι αν προέρχεται. Ζητάμε παύση των εχθροπραξιών και εξεύρεση βιώσιμης λύσης για την ειρήνη. Καταδικάζουμε τον αποκλεισμό, την λογοκρισία των καλλιτεχνών και των πολιτιστικών οργανισμών που προέρχονται με βάση την εθνική καταγωγή.

Οι καλλιτέχνες δεν είμαστε εκτελεστικά όργανα της Πολιτιστικής διπλωματίας. Δηλώνουμε τη στήριξη μας στους Καλλιτέχνες και τους εργαζομένους του Δήμου Αθηναίων και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Ζητάμε την απεμπλοκή της Χώρας μας από τη πολεμική αναμέτρηση.

Η Τέχνη πρέπει να ενώνει και όχι να χωρίζει. Ο Πολιτισμός μας θα βρίσκεται απέναντι σε αυτούς που επεξεργάζονται τα σενάρια του πολέμου εις βάρος των λαών.».

ΣΕΑ: «Όχι στον πόλεμο. Ο πολιτισμός, η τέχνη και η επιστήμη ενώνουν τους λαούς»

Στην δική του ανακοίνωση, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων τονίζει:

«Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καταγγέλλει απερίφραστα τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τάσσεται με τον τερματισμό κάθε πολεμικής επιχείρησης και την άμεση ειρήνευση στην περιοχή.

Η συγκεκριμένη περιοχή αποτέλεσε διαχρονικά τόπο συμβίωσης και πολιτιστικής παραγωγής διαφορετικών εθνικών και εθνοτικών ομάδων (μεταξύ αυτών και της ελληνικής μειονότητας), γεγονός που αποτυπώνεται και στην πολιτιστική της κληρονομιά. Εκφράζουμε την ανησυχία μας για την ασφάλεια των ανθρώπων και των μνημείων, ορισμένα από τα οποία, όπως η βυζαντινή Αγία Σοφία Κιέβου, είναι ενταγμένα και στον κατάλογο της UNESCO.

Ζητάμε η διεθνής κοινότητα να ταχθεί με το πλευρό της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών της περιοχής και να αποφευχθούν οποιεσδήποτε ενέργειες περαιτέρω κλιμάκωσης του πολέμου, με τη συμμετοχή ή την ανοχή του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Ο πόλεμος και η ισχύς των όπλων ιστορικά μόνο δεινά έφερε στους λαούς και στην ανθρώπινη κοινωνία.

Η επιστήμη, η τέχνη και ο πολιτισμός θύματα ενός ακήρυχτου πολέμου;
Ταυτόχρονα με τις πολεμικές επιχειρήσεις, όμως, είναι σε εξέλιξη και μια μεγάλη επιχείρηση στο χώρο της επικοινωνίας. Αλγεινή εντύπωση προκαλεί η προσπάθεια διαφόρων κύκλων να στοχοποιηθούν στην Ευρώπη η ελευθερία του λόγου, της τέχνης και της επιστήμης, συστατικά στοιχεία της δημοκρατίας.

Πρόσφατη πράξη σε αυτή την προσπάθεια αποτελεί η πλήρης παραποίηση από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού τόσο του «γράμματος» όσο και του «πνεύματος» της κοινής «Δήλωσης των Ευρωπαίων Υπουργών Πολιτισμού, Οπτικοακουστικών Μέσων και Μέσων Ενημέρωσης, από τη συνάντηση στο Angers στις 7 και 8 Μαρτίου 2022» για την αναγκαία έμπρακτη αλληλεγγύη της ΕΕ στους Ουκρανούς επαγγελματίες του πολιτισμού και των ΜΜΕ. Το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, με Δελτίο Τύπου της 7/3/2022, παρουσίασε τη Δήλωση αυτή ως «κήρυξη πολέμου» στην κουλτούρα, τον πολιτισμό, τους καλλιτέχνες και τα ΜΜΕ της Ρωσίας και ως απόφαση «να διακοπούν οι σχέσεις της ΕΕ με πολιτιστικούς οργανισμούς της Ρωσίας, καθώς η τέχνη χρησιμοποιείται ως όργανο προπαγάνδας» και «να κλείσουν στις ευρωπαϊκές χώρες τα ΜΜΕ, τα οποία ελέγχονται από τη Ρωσία».

Η πραγματικότητα είναι ότι τα παραπάνω αποτελούν θέση της Υπουργού Λ. Μενδώνη, η οποία ανακοινώθηκε στη χώρα μας, εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων, ήδη στις 28/2. Η θέση αυτή, παρότι παρουσιάστηκε στη σύνοδο, δεν έγινε δεκτή από τους Υπουργούς της ΕΕ. Η κοινή Δήλωση των Υπουργών, αντιθέτως, προασπίζεται «τη σπουδαιότητα της τέχνης, του πολιτισμού και της πολιτισμικής συνεργασίας για την προώθηση της ειρήνης, του διαλόγου, της ανεκτικότητας και της αμοιβαίας συνεννόησης μεταξύ των λαών, για την ενίσχυση της πολιτισμικής πολυφωνίας, για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το σεβασμό θεμελιωδών ελευθεριών».

Πρόκειται για άλλη μια απαράδεκτη επίθεση του ΥΠΠΟΑ στην τέχνη, τον πολιτισμό και την ελευθεροτυπία, την οποία -αυτή τη φορά- προσπάθησε να αποδώσει στους Υπουργούς Πολιτισμού των χωρών της ΕΕ.

Απέναντι σε αυτόν τον ολισθηρό και επικίνδυνο δρόμο που έχει διαλέξει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων τονίζει: Ο πολιτισμός, η τέχνη και η επιστήμη ενώνουν τους λαούς. Δεν αποτελούν «εξαγώγιμο προϊόν» για να υπόκεινται σε «κυρώσεις» ή απαγορεύσεις. Οποιαδήποτε κίνηση στοχεύει στη λογοκρισία, στον στιγματισμό του πνευματικού έργου με βάση την εθνικότητα ή την πυροδότηση εθνικού μίσους είναι καταδικαστέες. Η μεγάλη τέχνη και η αληθινή επιστήμη, άλλωστε, δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα, ούτε αποτελούν όργανα πολέμου. Αντιθέτως, πάντοτε ήταν και συνεχίζουν είναι στο πλευρό της ειρήνης και της αρμονικής συνύπαρξης των λαών.

Τη στιγμή μάλιστα που σημαντική μερίδα Ρώσων καλλιτεχνών και επιστημόνων, με πολλούς κινδύνους για τους ίδιους, στέκονται στο πλευρό του Ουκρανικού λαού, είναι να απορεί κανείς ποιον ωφελεί πραγματικά η ανησυχητική προσπάθεια αποκλεισμού Ρώσων καλλιτεχνών και δημιουργών στην Ευρώπη, η ακύρωση επιστημονικών διαλέξεων ή το κάλεσμα αποκλεισμού Ρώσων επιστημόνων και φοιτητών από επιστημονικά περιοδικά, συνέδρια ή ερευνητικά προγράμματα.

Οι αποκλεισμοί σε δημιουργούς και επιστήμονες με βάση την εθνικότητά τους ή τον τόπο καταγωγής τους, η ακύρωση καλλιτεχνικών έργων, η απαγόρευση ΜΜΕ στην Ευρώπη, συνιστούν ένα νέο πλαίσιο μακαρθισμού, που δεν έχει θέση σε καμιά δημοκρατική κοινωνία και οφείλουν να μην γίνουν ανεκτά από τους πολίτες, την επιστημονική κοινότητα και το σύνολο του καλλιτεχνικού και του πνευματικού κόσμου.

Η ανακοίνωση της γαλλικής προεδρίας και ολόκληρο το κείμενο της κοινής Δήλωσης των Υπουργών εδώ:

Declaration of the European ministers responsible for culture and media on the situation in Ukraine – French Presidency of the Council of the European Union 2022».