Η πρόσφατη επίσκεψη του κλιμακίου από το ΥΠΠΟΑ με επικεφαλής την υπουργό και την entourage της δεν ανέδειξε την έμφυτη κοινωνική της αγένεια και τον βαθύ αυταρχισμό της. Αυτά είναι εντέλει στοιχεία του χαρακτήρα της. Να τα υπομένουν οι οικείοι της και να την χαίρονται οι πολιτικοί της προϊστάμενοι, αν και ως γνωστόν, οι αυταρχικοί προς τα κάτω είναι δουλικοί προς τα πάνω. Σε κάθε περίπτωση, η μοίρα το έφερε να πρέπει να συνεργαστούμε και μπορεί να γίνει και με χαρτιά, χωρίς να ανταμώνουμε.

Διαβάστε επίσης: Μενδώνη σε αρχαιολόγο: «Όχι μαγκιές σε μένα»

Η περίπτωση των εργασιών στη Βασιλική Β΄ των Φιλίππων, ενταγμένων στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO από το 2016 εκθέτει με γλαφυρό τρόπο σειρά παθογενειών και κακών πρακτικών στην προστασία των μνημείων στη χώρα και στο ΥΠΠΟΑ.

Για το ιστορικό. Όταν το απόγευμα της 15 Ιουλίου στην Κωνσταντινούπολη ο τότε Περιφερειάρχης Αν. Μακεδονίας ήρθε στο συνεδριακό κέντρο, ταλαιπωρημένος με την υγεία του, φίλησε την προϊσταμένη της ΕΦΑ Καβάλας κ. Δαδάκη και της είπε: Σταυρούλα τα λεφτά είναι εκεί και περιμένουν. Τώρα το έργο. Το έργο ήταν η αναμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου με την απομάκρυνση του παλαιού δρόμου. Μια δεύτερη εκκρεμότητα στο χώρο ήταν οι τραυματισμένοι από το σεισμό της Λήμνου του 2014 πεσσοί της Βασιλικής Β’ . Εκεί υπήρχαν οι σκέψεις για νέο έργο, το οποίο λόγω των τεχνικών χαρακτηριστικών του θα το μελετούσαν και θα το εκτελούσαν ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ η ΕΦΑ Καβάλας και η αρμόδια διεύθυνση αναστήλωσης του ΥΠΠΟΑ. Αυτό θα γινόταν σε δεύτερο χρόνο, καθώς τα χρήματα για την ΕΦΑ Καβάλας στην ΟΧΕ ήταν δεδομένα, 5,5 εκατ., τρία για το θέατρο της Θάσου και 2,5 για το χώρο των Φιλίππων.

Σε μιαν επίδειξη αθηναϊκής αυθάδειας, με ίδια πρωτοβουλία ή πολιτική εντολή, η Διεύθυνση στην Αθήνα εκπονεί μόνη τη μελέτη (;;;) και αφήνει εκτός την τοπική εφορεία και τις επιστημονικές της ανάγκες (π.χ. κάποιες ανασκαφικές διερευνήσεις). Την αποστέλλει για έγκριση από την τοπική εφορεία, όπου η διεύθυνση την υπογράφει (προφανώς), χωρίς διαφάνεια και δημοκρατική ενημέρωση των υπολοίπων συναδέλφων κάτω από πίεση ή και εκβιασμό από τη διεύθυνση ή την Περιφέρεια. Να μας την υπογράψεις για να υπογράφουμε και εμείς τα δικά σου. Μεταφέρθηκαν έτσι και τα κενά γνώσεων της διεύθυνσης.

Η μελέτη περνάει από το ΚΑΣ, το οποίο, όπως αποδεικνύεται, είναι ακόμη μια πιθανή εστία άγνοιας. Γιατί όχι; Αν τα μέλη είναι, ως συνήθως, από τη νότιο Ελλάδα και δεν έχουν δει τους Φιλίππους παρά σε Card Postale και βιβλία, ή σε σύντομες τουριστικές επισκέψεις, γιατί να ξέρουν από τι μάρμαρο είναι τα κιονόκρανα της κιονοστοιχίας του ισογείου. Κουκιά τρώνε από τη διεύθυνση του ΥΠΠΟΑ, κουκιά μολογάνε.

Η μελέτη ποτέ δεν αποστέλλεται στο Παρίσι, όπως είναι υποχρέωσή μας κατά την πληροφόρηση της συμπολίτου μας κ. Μελ. Βύζικα, αρχιτέκτονος που εργάστηκε στην UNESCO. Καθώς φαίνεται τα στελέχη του ΥΠΠΟΑ που συνεργάζονται του με την UNESCO για θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, απολαμβάνουν τα ταξίδια στο Παρίσι και αλλού για σεμινάρια, αλλά εκτελούν πλημμελώς τις υποχρεώσεις τους.

Η μελέτη γίνεται τεύχη δημοπράτησης και μια κατασκευαστική εταιρία, με μηδενική εμπειρία στην αναστήλωση μνημείων του 6ου αι. αναλαμβάνει το έργο με έκπτωση 48%!!!!. Θα το επιβλέπουν (εκτός από συμβασιούχοι αρχαιολόγοι, υπάλληλοι του εργολάβου), μηχανικοί από τη διεύθυνση από την Αθήνα (εισαγωγή της τηλεργα-σίας προ κορονοϊού). Δηλαδή, μηχανικοί επιβλέπουν εργολάβους σε μνημεία του Ιουστινιανού με επισκέψεις για … βαρβάτα οδοιπορικά, χωρίς να ξυπνούν και κοιμούνται δίπλα στο μνημείο! Τι άλλο έχει μείνει; Να αρθεί η αυτεπιστασία!

Από μισόλογα άγνοιας γίνονται γνωστά στοιχεία της μελέτης. Ολόκληρος τοίχος ανυψώνεται στη βόρεια πλευρά του μνημείου και μάλιστα χωρίς ανοίγματα (δεν είχαν παράθυρα τον 6ο αι.) για να στηρίξει τους πεσσούς. Η αρχαιολογική εικόνα των Φιλίππων, όπως διαμορφώθηκε από την εγκατάλειψη του χώρου έως τα χρόνια των περιηγητών που έκαναν τις προανασκαφικές γραβούρες, έως εκείνη της ανασκαμμένης πόλης που εντάχθηκε στην UNESCO χάνεται! Από αφελή διαρροή γίνεται γνωστό πως χρησιμοποιείται λάθος μάρμαρο.

Και φτάνει η ώρα της επίσκεψης! Υπουργός και γ. γραμματέας ακούνε από αμήχανη μηχανικό πως δεν είναι βέβαιη για τη θέση κιόνων και κιονοκράνων και αντί να σο-κάρονται (η υπουργός έστω που είναι έμπειρη. Ο γεν. γραμματέας μετά από τέσσερα χρόνια με το ζεύγος Πατούλη θα χρειαστεί δεκαετίες να συνέλθει αισθητικά), ασχημονούν! Αντί να βάλουν τις φωνές για τον κίνδυνο να απολέσει ο χώρος το καθεστώς της ένταξης στην UNESCO, βρίζουν αυτόν που τους δείχνει το σφάλμα.

Το συμπέρασμα δεν είναι πως είναι αγενείς και αυταρχικοί, αλλά πως αδιαφορούν πλήρως για τα μνημεία! Αλλιώς, θα είχε σημειώσει στις δηλώσεις της η κ. Μενδώνη πως θα γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές (ξήλωμα) των σφαλμάτων της μελέτης, γιατί προέχει η αυθεντικότητα του μνημείου. Όχι, πλησίστια στην επιτάχυνση των εργασιών, μπετά και προκονήσιο μάρμαρο και πλακάκια Ψαραδέλη… φθηνά και καλά. Εμπρός για την καταστροφή του μνημείου!

Αν το κλειστό και ίσως φοβισμένο κύκλωμα του ΥΠΠΟΑ στην Αθήνα αδιαφορεί και αδυνατεί, η πόλη, που με τέτοια θέρμη υποστήριξε την ένταξη δε μπορεί να μείνει αδιάφορη. Ο δήμαρχος θα συναντήσει αύριο την υπουργό και πρέπει να διεκδικήσει την αξιοπρέπεια της πόλης και πλήρη ενημέρωση! Διαφορετικά γίνεται συνένοχος του αίματος.         

Το δε Υπουργείο Πολιτισμού πρέπει να κάνει μια πολύ βαθιά ενδοσκόπηση, αυτοκριτική και μεταρρύθμιση! 

*Ο Μιχάλης Λυχούνας είναι αρχαιολόγος, προϊστάμενος του Τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μουσείων, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας