H κραυγή των ενεργών πολιτών της Αμοργού έφτασε μέχρι τον διεθνή τύπο, αλλά η δημοτική αρχή είναι ανένδοτη. «Δεν θέλουμε να πνίξουν τον παραδοσιακό οικισμό μας κρουαζιερόπλοια. Δεν θέλουμε φαραωνική επέκταση του λιμανιού και παρέμβαση με έργα σε αρχαιολογικές περιοχές. Δεν θέλουμε να γίνουμε Μύκονος» λένε οι κάτοικοι μιλώντας στο tvxs περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο ο αγώνας τους κορυφώνεται.

Με αφορμή την προτεινόμενη από τον δήμο μελέτη για την επέκταση του λιμένα Καταπόλων, οι κάτοικοι οργανώθηκαν, έκαναν αντιπροτάσεις και  εκπέμπουν sos για το περιβάλλον του τόπου τους.

Δίπλα τους συσπειρώθηκαν εκατοντάδες επισκέπτες του νησιού από όλο τον κόσμο συνυπογράφοντας ψηφίσματα. «Άνθρωποι που υπερασπίζονται τη φυσιογνωμία του νησιού μας περισσότερο κι από εμάς» όπως λένε οι κάτοικοι.

Οι περισσότεροι μιλούν ανώνυμα στο tvxs για την εν εξελίξει περιπέτεια τους. Όχι όμως και η Ουράνια Θηραίου, η γραμματέας της  Ένωσης Ξενοδόχων την οποία διέγραψαν  από την επιτροπή τουρισμού του δήμου, όταν μίλησε στον Guardian, εκφράζοντας αντίθετη άποψη από αυτή της δημοτικής αρχής αλλά και την αγωνία της.

O δήμος Αμοργού, δεν απάντησε στα ερωτήματα του tvxs.

Η ιστορία της επέκτασης του λιμανιού των Καταπόλων

Τα Κατάπολα, ένας μικρός νησιωτικός οικισμός,  ταυτόχρονα αποτελεί και τον κεντρικό λιμένα του νησιού. Περίπου 300 μόνιμοι κάτοικοι ζουν όλο το χρόνο εκεί, ενώ πολλά εστιατόρια και καταστήματα συμπληρώνουν το γραφικό χωριό. Από το 2003 έχει κηρυχθεί ως παραδοσιακός οικισμός με Προεδρικό Διάταγμα.

Όλα ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2021, όταν ανακοινώθηκε η χρηματοδότηση για λιμενικές εγκαταστάσεις σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα, μεταξύ των οποίων και η Αμοργός. Για την Αμοργό το έργο περιελάμβανε αναβάθμιση εγκαταστάσεων του λιμένα Καταπόλων και νέα περιφερειακή οδό νότια του οικισμού.

Παράλληλα γινόταν η εκπόνηση του χωροταξικού σχεδίου του νησιού (ΣΧΟΟΑΠ) το οποίο προέβλεπε και την αναβάθμιση του λιμένα Καταπόλων και της περιφερειακής οδού. Ο Δήμος Αμοργού προσέλαβε μελετητή  με απευθείας ανάθεση, για την εκπόνηση των σχετικών μελετών.

Τον Σεπτέμβριο του 2022 το χωροταξικό σχέδιο του νησιού κατατέθηκε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (ΕΦΑΚΥΚ) για γνωμοδότηση. Η ΕΦΑΚΥΚ δήλωσε συγκεκριμένα για τον περιφερειακό δρόμο στις αρχαιολογικές ζώνες Α (απόλυτης προστασίας) και Β του βουνού της Μινώας ότι «δεν είναι σύμφωνη με την προτεινόμενη διάνοιξη του δρόμου νοτίως των Καταπόλων ως την περιοχή Σακκάς διότι  η θέση του, στη ριζά του λόφου της Αρχαίας Μινώας όπου τοποθετείται το νεκροταφείο της, θα προκαλέσει άμεση βλάβη στον αρχαιολογικό χώρο»

«Παρ’ όλα αυτά ούτε ο μελετητής ούτε οι υπεύθυνοι για την εκπόνηση του χωροταξικού το έλαβαν υπόψη» λένε οι κάτοικοι στο tvxs.

Πλοία με όγκο εικοσαώροφης πολυκατοικίας σε παραδοσιακό οικισμό;

Τον Νοέμβριο του 2022 ο Δήμος Αμοργού κάλεσε σε λαϊκή συνέλευση τους κατοίκους των Καταπόλων με σκοπό την παρουσίαση των σχετικών λιμενικών μελετών. Οι μελέτες προέβλεπαν τον υπερδιπλασιασμό του λιμένα με σκοπό τη δυνατότητα υποδοχής δύο μεγάλων συμβατικών πλοίων, ενός πλαγιοδετημένου κρουαζιερόπλοιου, και υδατοδρομίου.

«Εμείς αντιδράσαμε κι αποφασίστηκε να συναντηθούν οι ιδιώτες μηχανικοί του νησιού με τον μελετητή προκειμένου να εξεταστούν εναλλακτικές λύσεις» λέει η Ουράνια Θηραίου, γραμματέας Ένωσης Ξενοδόχων.

«Οι βασικές διαφωνίες μας είχαν να κάνουν με το μέγεθος του λιμανιού και τη διάνοιξη του δρόμο ο οποίος χωρίς λόγο θα υποβαθμίσει αρχαιολογική περιοχή καθώς και τον οικισμό.

Κρουαζιερόπλοια έχουμε ήδη, αλλά δένουν αρόδου. Μία σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου  (2023) προέβλεπε  να μην επιτρέπονται τα άνω των 150 μέτρων καθόλου και να μην εισέρχονται Ιούλιο και Αύγουστο,  ωστόσο δεν εφαρμόζεται.

Επειδή λοιπόν στις προτάσεις και στα σχέδια υπήρχε πρόβλεψη να προσδέσει κρουαζιερόπλοιο στο λιμάνι, καταλάβαμε ότι κάτι δεν πάει καλά» λέει η κ. Θηραίου και προσθέτει πως:

«Όταν βλέπουμε ότι αντί να μεγαλώσουν λίγο το λιμάνι, σχεδιάζουν  7 στρέμματα επέκταση, 14 τουαλέτες, κτίριο διημέρευσης, ζώνη Σένγκεν για να περνούν οι επιβάτες του κρουαζιερόπλοιου, υποδομές για να δένουν τεράστια πλοία, τι να περιμένουμε; Το να βλέπεις πλοίο με τον όγκο μιας  20όροφης πολυκατοικίας μπροστά σου, καταργεί τον χαρακτήρα του  παραδοσιακού οικισμού».

Προσθέτει τέλος ότι προθυμοποιήθηκαν μηχανικοί και αρχιτέκτονες του νησιού να συμβάλλουν σε εναλλακτικό σχέδιο χωρίς πληρωμή αλλά ο δήμος  δεν απάντησε ποτέ.

«Η διαβούλευση εξελίχθηκε σε παρωδία»

Τον Μάρτιο 2023 οι μελέτες επέκτασης του λιμένα Καταπόλων και της περιφερειακής οδού τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση στην ιστοσελίδα του Δήμου Αμοργού για 10 ημέρες.

Η συντριπτική πλειοψηφία των σχολίων (328 από τα 338) ήταν κατά της μελέτης αλλά και του γενικότερου σχεδιασμού του Δήμου Αμοργού σχετικά με το είδος του τουρισμού που επιθυμεί για το νησί.

«Είναι χαρακτηριστικό ότι ο μελετητής ανέφερε, προκειμένου να μας πείσει, ότι τα κρουαζιερόπλοια αποβιβάζουν επισκέπτες υψηλής στάθμης» λένε κάτοικοι.

Λίγες μέρες μετά τη διαβούλευση ο Δήμαρχος Αμοργού προέβη σε δηλώσεις σε Κυκλαδική εφημερίδα υποστηρίζοντας πως η επέκταση του λιμανιού στα Κατάπολα θα προχωρήσει κανονικά, αγνοώντας τις σοβαρές αντιδράσεις.

Στα δικαστήρια για το νέο χωροταξικό σχέδιο Αμοργού

Τον Ιούνιο 2023 έγινε νόμος του κράτους το χωροταξικό σχέδιο (ΣΧΟΟΑΠ) της Αμοργού. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει τα έργα για την ανάπτυξη του νησιού τις επόμενες δεκαετίες.

Πιο συγκεκριμένα περιέχει το έργο του λιμένα Καταπόλων (μαζί με τον περιφερειακό) καθώς και τη διάνοιξη δεκαπέντε νέων δρόμων, τις επεκτάσεις λιμένων (Αιγιάλη, Κάτω Κάμπος κλπ.) τη δημιουργία αεροδρομίου, επεκτάσεις οικισμών και πολλά ακόμα.

Λόγω των παραπάνω και με αφορμή το έργο στο λιμάνι των Καταπόλων  κατατέθηκαν από κατοίκους της Αμοργού το φθινόπωρο του 2023 τρεις αιτήσεις ακυρώσεως του ΣΧΟΟΑΠ ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.

«Εκτός από την ιστορία του λιμανιού, ο  δρόμος θα είναι καταστροφικός. Είναι αφενός αρχαιολογική περιοχή αλλά και η κλίση είναι τεράστια, οι ειδικοί επιμένουν ότι πρόκειται για δραματική επέμβαση στο τοπίο» λέει κάτοικος.

Δεν χωράνε τα κρουαζιερόπλοια

Περνά ο καιρός και ενώ ο δήμος καθησυχάζει τους πολίτες πως τίποτα δεν θα γίνει χωρίς τη σύμφωνη γνώμη τους, εμφανίζονται τοπογράφοι να μετρούν σε οικόπεδα χωρίς την άδεια των ιδιοκτητών το 2024. Την ίδια χρονιά αυξάνονται δραματικά οι επισκέψεις κρουαζιερόπλοιων.

Οι τουρίστες μεταφέρονται με σκάφη στην ακτή και από εκεί με λεωφορεία μετακινούνται μαζικά συνήθως στη Μονή της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας και στα σοκάκια της Χώρας, για να επιστρέψουν μετά από λίγες ώρες στο κρουαζιερόπλοιο, όπου θα δειπνήσουν και θα χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες του all inclusive.

«Τίποτα δεν αφήνουν στο νησί. Το ότι θα μας κάνουν πλούσιους είναι προπαγάνδα του δήμου. Αυτοί που προσφέρουν στο νησί είναι οι επισκέπτες που έρχονται χρόνια και το αγαπούν για την ιδιαίτερη ομορφιά του και τη μικρή του κλίμακα» λέει μόνιμος κάτοικος στο tvxs.

Εντολή άνωθεν και ο φόβος του ΤΑΙΠΕΔ

Στις 14 Αυγούστου 2024 το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής εξέδωσε Δελτίο Τύπου όπου ανακοίνωσε την ένταξη 17 λιμενικών έργων στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και η «Αναβάθμιση των Λιμενικών Εγκαταστάσεων του Λιμένα Καταπόλων Αμοργού και της Περιφερειακής Οδού του Λιμένα Καταπόλων». Στο τέλος του Δελτίου Τύπου τονίζεται πως τα έργα θα υλοποιηθούν σε συνεργασία με τη μονάδα Στρατηγικών Συμβάσεων του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).

«Πριν από κάτι μήνες ενέταξαν στα στρατηγικά έργα  του υπ. Ναυτιλίας το λιμάνι της Αμοργού. Όταν ακούσαμε ότι  εμπλέκεται το ΤΑΙΠΕΔ στο έργο καταλάβαμε ότι μπορεί κάποτε να χάσουμε τον έλεγχο του λιμανιού. Το έλεγα και δεν άρεσε στον δήμαρχο. Τον περασμένο Δεκέμβρη τον ίδιο φόβο εξέφρασε και ο δήμαρχος Σαντορίνης για την εμπλοκή του ΤΑΙΠΕΔ» λέει η Ουράνια Θηραίου, γραμματέας της Ένωσης Ξενοδόχων του νησιού.

Η εναλλακτική πρόταση και τα «κύματα του Γκάρντιαν»

Στις 6 Οκτωβρίου 2024 η παράταξη της αντιπολίτευσης «Νέα Πνοή» παρουσίασε εναλλακτική πρόταση προς συζήτηση σε σχέση με το θέμα του λιμανιού και του περιφερειακού δρόμου στο πνευματικό κέντρο των Καταπόλων.

Εκεί, σε μία κατάμεστη αίθουσα, οι καλεσμένοι Θάνος Βλαστός (Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ, Συγκοινωνιολόγος και Πολεοδόμος) και ο Γιάννης Ρούπας (Πολιτικός Μηχανικός και Λιμενολόγος) παρουσίασαν μία λύση με ήπιες παρεμβάσεις και χωρίς τη διάνοιξη του δρόμου.

Στις 7 Νοεμβρίου 2024 η εφημερίδα Guardian δημοσίευσε ρεπορτάζ του John Dunning, Άγγλου συγγραφέα και ιδιοκτήτη κατοικίας στα Κατάπολα, όπου επισημαίνεται πως η κατεύθυνση για μαζικό τουρισμό και κρουαζιερόπλοια μπορεί να είναι καταστροφική για το νησί.

To δημοσίευμα του Γκάρντιαν όμως δεν έμεινε αναπάντητο από τον δήμο. Στις 17 Νοεμβρίου 2024 ο Δήμαρχος έστειλε επιστολή στην εφημερίδα όπου υπερασπίζεται τη θέση του και ζητάει να δημοσιευτεί η επιστολή του για την αποκατάσταση της αλήθειας. (Δείτε εδώ την επιστολή).

Δυο μέρες μετά , σε Τακτική Συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αμοργού, με πρόταση του Δημάρχου,  ψηφίστηκε η αντικατάσταση της γραμματέας της ένωσης ξενοδόχων Ουρανίας Θηραίου, η οποία είχε μιλήσει στην Guardian, υποστηρίζοντας πως τα σχέδια του Δημάρχου για το νέο λιμάνι δεν ωφελούν την τοπική οικονομία.

«Δεν επιτρέπεται να έχουμε άλλη άποψη για τις επεμβάσεις στον τόπο μας» λέει η κ. Θηραίου στο tvxs.

Μετά το δημοσίευμα, στις 16 Νοεμβρίου 2024 ο Δήμαρχος έστειλε εισηγητικό σημείωμα προς το Δημοτικό Συμβούλιο με θέμα την αναοριοθέτηση του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου Αρχαίας Μινώας – Κάτω Ακρωτηρίου και άρση της προστασίας του, περιοχή από την οποία πρόκειται να περάσει ο περιφερειακός δρόμος. Το Δημοτικό Συμβούλιο ψήφισε υπέρ και προώθησε το θέμα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για εξέταση.

«Θέλουν να αποχαρακτηρίσουν  τον αρχαιολογικό χώρο για να φτιάξουν τον δρόμο» λέει κάτοικος στο tvxs.

Το σωματείο και η συνέχεια του αγώνα κατοίκων και φίλων της Αμοργού

«Κάπου εκεί καταλάβαμε ότι πρέπει πια να φτιάξουμε σωματείο κι έτσι ιδρύσαμε το ΛΙΜΗΝ με στόχο την προστασία και ανάδειξη του λιμανιού» λέει κάτοικος.

Στις 21 Απριλίου 2025 το σωματείο ΛΙΜΗΝ πραγματοποίησε συνάντηση στο πνευματικό κέντρο Καταπόλων. Η συνάντηση είχε σκοπό την ενημέρωση σε σχέση με τις δραστηριότητες του σωματείου, τη δυνατότητα εγγραφής ως μέλος ή φίλος και το άνοιγμα του διαλόγου σε σχέση με το θέμα του λιμανιού.

Δύο μέρες μετά  η παράταξη της αντιπολίτευσης «Νέα Πνοή» σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου ζήτησε έγκριση του αιτήματος της για δημόσια διαβούλευση των δύο προτάσεων σε σχέση με το λιμάνι. Η δημοτική αρχή απέρριψε την πρόταση της διαβούλευσης για δεύτερη φορά (είχε προηγηθεί κι άλλο αίτημα νωρίτερα).

Την 1η Μαΐου 2025 κατατέθηκε από το ΛΙΜΗΝ αναλυτικό κείμενο διαμαρτυρίας στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συνοδευόμενο από 443 υπογραφές μόνιμων κατοίκων, καταγόμενων και φίλων του νησιού.

«Εμείς δεν θα σταματήσουμε όσο ισχυρά κι αν είναι τα συμφέροντα.  Είναι ζήτημα προστασίας του τόπου μας» επιμένει η Ουρ. Θηραίου.

Οι ενεργοί πολίτες του νησιού δίνουν πολυμέτωπο αγώνα τόσο στο πεδίο του νησιού τους όσο και στη Δικαιοσύνη αλλά και τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς.

Η εξέλιξη της υπόθεσης, δεν αφορά μόνο τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού αλλά και όλες και όλους τους κατοίκους της χώρας, η οποία αλλάζει βίαια υπό τους ρυθμούς μιας άγριας τουριστικοποίησης η οποία βαφτίζεται «ανάπτυξη», ενώ αδιαφορεί τόσο για το περιβάλλον όσο και για την ποιότητα ζωής και την αισθητική του τόπου.