Τις αντιδράσεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων έχουν προκαλέσει οι συζητούμενες αλλαγές για τη διαδικασία παροχής ασύλου. Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) δημοσιοποίησε κείμενο τριών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (Αίτημα – Αντιγόνη – ΕΠΣΕ) που καταθέτουν τις προτάσεις τους προς την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τη Μεταρρύθμιση του Συστήματος Παροχής Ασύλου, προκρίνοντας ως προαπαιτούμενα για την επιτυχία του νέου συστήματος τον απόλυτο σεβασμό της μη επαναπροώθησης για τους πρόσφυγες, την παράλληλη διαδικασία τακτοποίησης των «χωρίς χαρτιά» μεταναστών ώστε να μην επιβαρύνεται το σύστημα ασύλου από άτομα μη – πρόσφυγες, καθώς και την παροχή των συνθηκών υποδοχής που προβλέπονται από τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία.

Οι τρεις μη κυβερνητικές οργανώσεις ζητούν αμιγώς πολιτική υπηρεσία ασύλου υπαγόμενη στο Υπουργείο Εσωτερικών, με παράλληλη και πλήρη απεμπλοκή της αστυνομίας – και κατά τη μεταβατική περίοδο μεταξύ των δύο συστημάτων – και πλήρη διασφάλιση των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία 2005/85/ΕΚ. Παράλληλα επισημαίνουν την ανάγκη αποκατάστασης των αδικιών του παρελθόντος, με την ύπαρξη δυνατότητας υποβολής και εξέτασης προσφύγων αιτούντων ασύλου που στερήθηκαν παράνομα το δικαίωμα υποβολής προσφυγής.

Το ΕΠΣΕ επιπλέον επισημαίνει πως, στην Επιτροπή αυτή, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη διόρισε με αδιαφανείς διαδικασίες δύο φορείς, προκειμένου να μπορεί να ισχυρίζεται πως στην Επιτροπή μετέχουν ΜΚΟ. Σύμφωνα με το ΕΠΣΕ, ο ένας φορέας είναι η παλαιότερη ειδικευμένη σε θέματα προσφύγων ΜΚΟ, το Ελληνικό Συμβούλιο Προσφύγων. Ο άλλος φορέας, ωστόσο είναι το Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων, που αποτελεί υπηρεσία της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και σύμφωνα με το ΕΠΣΕ δεν μπορεί να εμφανίζεται ως ΜΚΟ.

Πιο συγκεκριμένα οι τρεις μη κυβερνητικές οργανώσεις ορίζουν ως βασικά προαπαιτούμενα για την επιτυχία του νέου συστήματος ασύλου:

1. Τον απόλυτο σεβασμό της αρχής της μη επαναπροώθησης, όπως προσδιορίζεται στην Σύμβαση της Γενεύης του 1951 για τους Πρόσφυγες, που σημαίνει δυνατότητα απρόσκοπτης πρόσβασης των προσφύγων στη χώρα και εξάλειψη του φαινομένου των άτυπων επαναπροωθήσεων.

2. Την παράλληλη διαδικασία τακτοποίησης των «χωρίς χαρτιά» έτσι ώστε να μην επιβαρυνθεί το σύστημα ασύλου από άτομα που δεν είναι πρόσφυγες και που καταφεύγουν στο σύστημα ασύλου επειδή δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα τακτοποίησής τους.

3. Την παροχή των συνθηκών υποδοχής που προβλέπονται από τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία (2003/9/ΕΚ) και ιδιαίτερα στέγης και οικονομικού βοηθήματος, προκειμένου αφενός να υπάρξει πλήρης προστασία των αιτούντων άσυλο και αφετέρου να μην παρατηρείται το φαινόμενο πρόσφυγες να μην υποβάλλουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα λόγω έλλειψης των συνθηκών υποδοχής που δικαιούνται.

Επιπροσθέτως ζητούν:

1. Αμιγώς πολιτική υπηρεσία ασύλου υπαγόμενη κατά προτίμηση στο Υπουργείο Εσωτερικών.

2. Πλήρη απεμπλοκή της Αστυνομίας από την παραλαβή και την εξέταση αιτημάτων ασύλου. Τονίζουμε ότι αυτό επιβάλλεται να ισχύσει και κατά την μεταβατική περίοδο μέχρι την έναρξη λειτουργίας του νέου συστήματος.

3. Δημιουργία Κέντρων Πρώτης Υποδοχής στα οποία να παραπέμπονται οι νεοεισερχόμενοι αμέσως μετά τον εντοπισμό τους, να ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους και, εάν το επιθυμούν, να υποβάλλουν αίτηση ασύλου.

4. Εμπεριστατωμένη εξέταση των αιτημάτων σε α’ βαθμό με πλήρη κατοχύρωση των δικαιωμάτων ενημέρωσης και ακρόασης των αιτούντων άσυλο.

5. Β’ βαθμός που να διασφαλίζει τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, σε πλήρη συμμόρφωση με τα προβλεπόμενα στην ευρωπαϊκή οδηγία 2005/85/ΕΚ για τις διαδικασίες ασύλου.