Το νέο ντοκιμαντέρ του πολυβραβευμένου δημοσιογράφου και κινηματογραφιστή Γιώργου Αυγερόπουλου, AGORA ΙΙ – Δεσμώτες, βγάζει ειδήσεις, γιατί ήταν ο μόνος συνάδελφος, που ακολουθούσε κατά πόδας τον Αλέξη Τσίπρα και τον Γιάννη Βαρουφάκη στις πιο κρίσιμες συναντήσεις τους με τους θεσμούς. Είναι ίσως η σημαντικότερη καταγραφή της κρίσιμης τετραετίας 2015 – 2019 και ταυτόχρονα όπως λέει ο ίδιος «η αποτύπωση του αισθήματος ενός λαού, από την αισιοδοξία στην απογοήτευση μετά στον εκφασισμό στην συντηρητικοποίηση».

Ρωτάω τον Γιώργο Αυγερόπουλο αν έβαλαν όρους ο Αλ. Τσιπρας και ο Γ. Βαρουφάκης για να του δώσουν τέτοια πρόσβαση και μου απαντάει αρνητικά. «Δεν έχουν δει καν το έργο ούτε ο Τσίπρας ούτε ο Βαρουφάκης. Ούτε ζήτησαν ποτέ τίποτα. Πιστεύω πως ήθελαν να πουν την ιστορία οι ίδιοι και όχι άλλοι για λογαριασμό τους και εκτίμησαν την αξία της οπτικοακουστικής καταγραφής ως τεκμηρίου ιστορικής μνήμης, σε ένα ντοκιμαντέρ που θα γυριζόταν για χρόνια παρατηρώντας όχι μόνο την πολιτική αλλά και την κοινωνία. Ο καθρέφτης μιας ολόκληρης περιόδου, απαλλαγμένος από τον θόρυβο της καθημερινής ειδησεογραφίας. Και κάπως έτσι βρέθηκα στα παρασκήνια, κινηματογραφώντας ο ίδιος όπου μπορούσα και όπως μπορούσα ακόμα και με το κινητό μου τηλέφωνο. Παρακολουθούσα την ιστορία εν τη γενέσει της, ζώντας την αγωνία, την απογοήτευση και το κυνήγι του χρόνου».

Η ταινία AGORA ΙΙ – Δεσμώτες, είναι η δεύτερη ταινία του Αυγερόπουλου για την ελληνική κρίση, μετά το «AGORA – Από την Δημοκρατία στις Αγορές» το οποίο κυκλοφόρησε παγκοσμίως το 2015 και απέσπασε πέντε σημαντικά διεθνή βραβεία. Είναι μια συμπαραγωγή με τη συμμετοχή γερμανικών και γαλλικών δικτύων, στην οποία συμμετείχε και η ΕΡΤ πριν αποχωρήσει με απόφαση της νέα διοίκησης.

Το δεύτερο μέρος κινείται στον χρονικό άξονα 2015 – 2019. Η βελόνα πηγαίνει μπρος – πίσω. Δεν ακολουθεί ευθύγραμμη αφήγηση. Τα γεγονότα όμως βρίσκονται στη σωστή σειρά. Από την πρώτη περίοδο της διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και το δημοψήφισμα έως τα συλλαλητήρια ενάντια στη Συμφωνία των Πρεσπών και την εκλογή Μητσοτάκη. «Μπήκα στον πειρασμό να βγάλω την ταινία τον Σεπτέμβρη του 2015 γιατί είχα σημαντικό υλικό ήδη, αλλά κάτι μου έλεγε να περιμένω» λέει ο Γ. Αυγερόπουλος.

Η κάμερα του μας βάζει σε κλειστά γραφεία συσκέψεων, στα αυτοκίνητα που πηγαινοφέρνουν τον τότε πρωθυπουργό και υπουργό οικονομικών, στις κρίσιμες συναντήσεις. Μέσα στα αεροπλάνα που θα τους μεταφέρουν στα Eurogroups και τις συνόδους, που παρακολουθούσε όλη η υφήλιος με κομμένη την ανάσα. Βλέπουμε τις παράλληλες συνεντεύξεις Τσίπρα – Βαρουφάκη, με τα σχόλια τις αντιφάσεις αλλά και τους κοινούς τόπους στην πολιτική τους. «Η αλήθεια είναι πως ένιωσα πιο έντονα την ασφυξία που ζήσαμε παρακολουθώντας το Αγορά ΙΙ – Δεσμώτες, παρά όταν είδα την ταινία του Γάβρα παρά τη δραματοποίηση» λέω στον Γιώργο. «Εγώ να δεις πως την ένιωσα. Είχα κάνει τη διαδρομή Αθήνα Βρυξέλλες, Καλλιθέα – Κουκάκι» απαντά.

Μοιάζει επίσης να είναι η πιο προσωπική ταινία του. Χωρίς να εμπλέκεται ο ίδιος και όσο αυστηρά κι αν κρατάει τις αποστάσεις από τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές του. Συμφώνησε: «Είμαι και εγώ ένας από όλους μας. Το να μιλήσω για όσα με καίνε μέσα από μια ταινία ήταν για μένα βαλβίδα αποσυμπίεσης. Επίσης πιστεύω πως πρόκειται για την πιο δύσκολη ταινία που έφτιαξα ποτέ. Αφηγηματικά, ήταν μία πρόκληση το να συνδυαστούν διαφορετικά επίπεδα στον χρόνο, χαρακτήρες και θεματικές ώστε να δίνουν στον θεατή ένα ομογενοποιημένο σύνολο.»

«Όταν η φλόγα δε ζεσταίνει άλλο/ άγριες οι μέρες μας» λέει το τραγούδι των τίτλων σε στίχους δικούς του και μουσική του Γιάννη Παξεβάνη. Τραγουδάει ο ίδιος ο δημιουργός, σαν να ταυτίζεται με τους πιο ευάλωτους και θαρραλέους από τους πρωταγωνιστές του. Την άνεργη μάνα στη Θεσσαλονίκη, τον πρόσφυγα που ακολουθεί από την πρώτη μέρα που έφτασε στη Μόρια, τον Ζακ Κωστόπουλο, τη Μάγδα Φύσσα, εσένα, εμένα.

«Τα τελευταία χρόνια νιώθω ότι κλείστηκα σε καβούκι και ταυτόχρονα περπατούσα σε τεντωμένο σχοινί. Έπρεπε να έχω καθαρή ματιά, παρόλο που έβραζα όπως όλοι μας στην ίδια σούπα και για να το κάνω αυτό έπρεπε να βλέπω τα γεγονότα σαν Γάλλος, όχι σαν Έλληνας που τα ζει. Ταυτόχρονα έπρεπε να είμαι πολύ κοντά στον Τσίπρα και τον Βαρουφάκη αλλά ταυτόχρονα μέσα μου να κρατάω και τις αποστάσεις που έπρεπε» λέει ο Γ. Αυγερόπουλος στο Tvxs.gr και προσθέτει πως χάρη στο ντοκιμαντέρ αυτό δεν αποδέχτηκε καμία θέση από αυτές που του προτάθηκαν. «Πως θα μπορούσα να πληρώνομαι πχ  για μια διοικητική θέση στο κανάλι της Βουλής και να είμαι ανεξάρτητος όσον αφορά την κριτική μου στην κυβέρνηση;»

Η κάμερα του Αυγερόπουλου πηγαινοέρχεται από το νεκροταφείο προσφύγων στη Μόρια, στις Βρυξέλλες. Από το δράμα των προσφύγων στο δράμα της διαπραγμάτευσης και στην σφιχτή θηλιά των ευρωπαίων αξιωματούχων. Από τις χιλιάδες των διαδηλωτών στο Σύνταγμα τις μέρες του δημοψηφίσματος, στο γραφείο του φιλοσόφου Αλαίν Μπαντιού που επέμενε ότι η μάχη είναι πρωτίστως ιδεολογική. Από το προσκήνιο των πολιτικών εξελίξεων στο έντονο παρασκήνιο. Ο θεατής ζει ξανά τις δραματικές εξελίξεις, έχοντας όμως ένα επιπλέον πλεονέκτημα: Το καθαρό βλέμμα του κινηματογραφιστή που μοιάζει να ξέρει καλά πως η σωστή ερώτηση είναι αυτή που εκμαιεύει τις πιο μεγάλες αλήθειες. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, που σε αυτή την ταινία, θα δείτε και θα ακούσετε τον Αλέξη Τσίπρα να κάνει την πιο ουσιαστική αυτοκριτική για το πρώτο εξάμηνο των διαπραγματεύσεων.

«Η δημιουργική ασάφεια ήταν προς όφελος των ισχυρών, ήταν λάθος αυτό που το δεχτήκαμε. Σύντομα διαπιστώσαμε, ανακαλύψαμε ότι άλλα εμείς λέγαμε κι άλλα οι άλλοι εννοούσανε. Οι ευθύνες ανήκουν κυρίως σε εμένα.» λέει ο Αλ. Τσίπρας ο οποίος σε ένα άλλο σημείο αποκαλεί τον Βαρουφάκη «Μέγα Ναπολέοντα».

Ακούμε τον Μοσκοβισί να λέει ότι ο Σόιμπλε μπλόφαρε, τον Βαρουφάκη να προβλέπει ότι οι πολίτες θα φοβηθούν στο δημοψήφισμα και θα ψηφίσουν «Ναι». Ακούμε τι είπαν στον Τσίπρα στα άτυπα τηλεφωνήματα Μέρκελ, Ρέντσι, Ολάντ, όταν ανακοίνωσε το δημοψήφισμα. Τι τον συμβούλεψε ο Ομπάμα πριν την κρισιμότερη συνάντηση με τους θεσμούς. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Τζουάν, ο πρόσφυγας που ακολουθεί ο κινηματογραφιστής κάνει βόλτες στην κατακρεουργημένη από την κρίση Αθήνα. «Στη χώρα μας δεν έχουμε τόσους άστεγους. Οι άνθρωποι στα μέρη μας πεθαίνουν μια φορά. Εδώ πεθαίνουν κάθε μέρα» παρατηρεί πριν κινήσει προς την Ειδομένη για να συναντήσει τα ερμητικά κλειστά σύνορα της Ευρώπης.

Όσο η βελόνα μετακινείται στα τελευταία χρόνια, ο εκφασισμός της κοινωνίας διαγράφεται πιο ανάγλυφα στην ταινία. Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου και τα εθνικιστικά συλλαλητήρια δίνουν το στίγμα. Στον επίλογο της ταινίας ακούμε την Μιράντα Ξαφά να λέει πως δεν χρειαζόμαστε δημόσια νοσοκομεία, αφού προηγουμένως είχαμε ακούσει τον μεγάλο αριθμό ιδιωτικοποιήσεων κατά την διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Τον ρωτάω αν είναι μια εικόνα από το μέλλον μας. «Ναι, είναι μια εικόνα από το μέλλον του σκληρού νεοφιλελευθερισμού. Έχοντας εφαρμόσει μια κυβέρνηση της αριστεράς ένα νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα έρχεται απενοχοποιημένη η δεξιά ώστε να το κάνει πιο σκληρά “να το κάνει όπως πρέπει”, όπως μου είπε χαρακτηριστικά ο κ. Αδωνις Γεωργιάδης. Ο ελληνικός λαός ζει τη μέρα της μαρμότας.»

Του ζήτησα να φύγει από την απόσταση που επιβάλει η δουλειά του καλού δημοσιογράφου και να μου πει ποια είναι η προσωπική του γνώμη για τις κρίσιμες πολιτικές εξελίξεις που κατέγραψε; «Δεν μπορείς να κατηγορήσεις μια κυβέρνηση επειδή προσπαθεί να διαπραγματευτεί. Ήταν η πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κρίσης που ακούστηκε η φωνή της Ελλάδας στις Βρυξέλλες. Ωστόσο μπορείς να κατηγορήσεις μια κυβέρνηση για κακή προετοιμασία και για άγνοια σχετικά με την λειτουργία του ευρωπαικού κατεστημένου. Από την πρώτη στιγμή έγινε φανερό ότι αυτή, δεν θα ήταν μία μάχη στενά συνδεδεμένη μόνο με την οικονομία, αλλά και μία πολιτικοιδεολογική μάχη ύψιστης σημασίας, αφού ήταν η πρώτη φορά που στην Ευρώπη της κρίσης, το κραταιό νεοφιλελεύθερο δόγμα θα συγκρουόταν με μια κυβέρνηση της αριστεράς», αναφέρει και προσθέτει: 

«Γι’ αυτό και η μνημειώδης νίκη του νεοφιλελευθερισμού επί του Τσίπρα ήταν ένα ιδεολογικό εγχείρημα, ένα μάθημα προς όλους: Τίποτ’ άλλο δεν είναι εφικτό και πρέπει αυτό να το αποδεχθείτε με κάθε κόστος. Πράγματι η κυβέρνηση Τσίπρα πιστώνεται με το γεγονός ότι έβγαλε την χώρα από τα μνημόνια και ότι προσπάθησε όπως μπορούσε να προστατέψει τους πιο αδύναμους. Όμως το κόστος σε κάθε επίπεδο, ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό ήταν τεράστιο και η κρίση εξακολουθεί να βρίσκεται εδώ. Οι πληγές που άφησε θα κάνουν χρόνια να επουλωθούν. Και έτσι από την εποχή της “εφόδου στον ουρανό” περάσαμε στην εποχή της “κανονικότητας”».  

Το AGORÁ II – Δεσμώτες (110 min) είναι μια παραγωγή της SmallPlanet, σε συμπαραγωγή με το WDR (Γερμανία) και τη συνεργασία του ARTE (Γαλλία/Γερμανία). Θα κυκλοφορήσει τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς τον Φεβρουάριο.

* κάνοντας εγγραφή στο newsletter συμφωνείτε με τους όρους χρήσης της υπηρεσίας Moosend