Ερωτηματικά προκύπτουν όσον αφορά τους όρους αξιολόγησης των ερευνητικών προγραμμάτων, που χορηγούν υποτροφίες σε έλληνες μεταπτυχιακούς φοιτητές και υποψηφίους διδάκτορες, ενώ όπως επισημαίνουν πανεπιστημιακοί και ερευνητές τίθεται θέμα διαφάνειας και αξιοπιστίας.

Ads

της Κωνσταντίνας Τσιλομελέκη

Το ζήτημα των υποτροφιών είχε ήδη τεθεί από την αρχή του νέου ακαδημαϊκού έτους, καθώς σημειώθηκαν καθυστερήσεις και συνεχείς αλλαγές στους όρους αξιολόγησης, κυρίως του προγράμματος Ηράκλειτος. Ακολούθησε η παραίτηση του Γενικού Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας, Αχιλλέα Μητσού στα τέλη του Δεκεμβρίου λόγω διάστασης απόψεων στο θέμα των ερευνητικών προγραμμάτων, με τον υφυπουργό Ι. Πανάρετο. Παράλληλα, στις 17 Ιανουαρίου, το ΙΚΥ ανακοίνωσε πως δεν χορηγήσει υποτροφίες για το 2011/12 λόγω λιτότητας «δεδομένου ότι ήδη μέσω του ΕΣΠΑ έχουν χρηματοδοτηθεί υποτροφίες πολύ περισσότερες από όσες συνήθως χορηγεί το Ίδρυμα».

Όλα τα ερευνητικά προγράμματα και οι υποτροφίες θα δίνονται πλέον μέσω της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ. «Το ΙΚΥ κάθε χρόνο, από τον Σεπτέμβριο έδινε υποτροφίες με διαγωνισμό. Αυτές αφορούσαν κάποιες εκατοντάδες ανθρώπους. Τώρα, το Υπουργείο Παιδείας δεν δίνει ούτε μία δεκάρα στο ΙΚΥ και μεταφέρει τις υποτροφίες του σε ένα πρόγραμμα υποτροφιών, το οποίο χορηγείται από το ΕΣΠΑ. Αλλάζει όμως τις διαδικασίες αξιολόγησης. Με το πρόγραμμα Ηράκλειτος έχει δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα, που έχει να κάνει κυρίως με τη διαφάνεια. Ακόμα δεν έχουνε φανεί οι όροι με τους οποίους δίνονται οι υποτροφίες. Πάντως, σίγουρα δεν είναι οι παλιές. Το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ και όλα τα προγράμματα υποτροφιών τα πήρε η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, η οποία δεν έχει δημοσιοποιήσει τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες θα δίνονται οι υποτροφίες. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο Γενάρη του 2011 και η ιστορία θα έπρεπε να έχει λήξει από τον Σεπτέμβριο. Αυτό μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα: ότι μπορεί να χαθεί ένας χρόνος και ότι η ιστορία αυτή ίσως να μην είναι τόσο “καθαρή” όπως ήταν μέχρι τώρα» σημειώνει στο tvxs.gr ο καθηγητής και ερευνητής Χρήστος Κάτσικας.

Η παραίτηση του Αχιλλέα Μητσού καθώς και οι αντιδράσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας αφορούσαν κυρίως τις καθυστερήσεις αλλά και τους όρους αξιολόγησης των ερευνητικών προτάσεων των υποψηφίων. «Το Ηράκλειτος και το Θαλής ήταν τα δύο προγράμματα με τα περισσότερα χρήματα και “τρέχαν” κάθε χρόνο. Φέτος καθυστέρησαν πολύ, καθώς άλλαζαν συνεχώς οι διαδικασίες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παραιτηθεί ο κ. Μητσός. Ο ίδιος είχε επισημάνει πως υπήρχε μεγάλη καθυστέρηση, ενώ ο Ι. Πανάρετος έλεγε ότι ήθελε περισσότερη διαφάνεια. Η αλήθεια είναι όμως, ότι όταν παραιτήθηκε ο Α. Μητσός και αναδείχθηκε το θέμα, το Υπουργείο Παιδείας αναγκάστηκε και ανακοίνωσε τα πρώτα ονόματα του “Ηράκλειτου”. Γεγονός που σημαίνει ότι τα δημοσιοποίησαν μετά από την πίεση που προκλήθηκε από την παραίτηση Μητσού» επισημαίνει ο κ. Κάτσικας. «Δεν γνωρίζουμε πως έγινε η διαδικασία αξιολόγησης του Ηράκλειτου. Ούτε αυτοί που κρίθηκαν θετικά ούτε αυτοί που αξιολογήθηκαν αρνητικά έχουν πάρει τα σχόλια των κριτών. Αυτή είναι μία διαδικασία που ακολουθείται σε όλο τον κόσμο. Η οποιαδήποτε απάντηση συνοδεύεται και με κείμενο με τα σχόλια των αξιολογητών. Επιπλέον, δεν ξέρουμε ποια διαδικασία ακολουθείται και για τα προγράμματα Θαλής και Αρχιμήδης. Δεν αποκλείεται να υπάρξει αδιαφάνεια σε αυτές τις διαδικασίες. Κανένας πανεπιστημιακός δεν έχει πειστεί ότι τα αποτελέσματα του Ηράκλειτου είναι αξιοκρατικά και έγκυρα. Έχουν αρχίσει να σωρεύονται σχόλια τα οποία δεν έχουν βρει απαντήσεις» τονίζει ο Νίκος Σταυρακάκης, πρόεδρος της Εκτελεστικής Γραμματείας της ΠΟΣΔΕΠ.

Όσον αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης γίνεται λόγος για συμμετοχή ξένων κριτών ώστε να υπάρξει διαφάνεια, όμως όπως επισημαίνει ο κ. Σταυρακάκης «αυτή η λύση δεν είναι πανάκεια. Το θέμα είναι να υπάρχουν κάποιοι κανόνες οι οποίοι να τηρούνται. Σε όλο τον κόσμο αξιολογούνται συνέχεια προγράμματα. Υπάρχει όμως, η γνώση αξιολόγησης με διαφάνεια και αξιοκρατία».

Στο πλάνο περικοπών της κυβέρνησης δεν συναντώνται μόνο οι υποτροφίες αλλά και άλλοι τομείς της εκπαίδευσης. Η ένταξή τους με οποιοδήποτε τρόπο σε κοινοτικά προγράμματα έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα, κυρίως όμως, καθυστερήσεις πληρωμών. «Στην εκπαίδευση προσέλαβαν 5.500 άτομα όχι από τον προϋπολογισμό, αλλά από ένα πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Το αποτέλεσμα είναι ότι αργούν να τους πληρώσουν διότι αυτά τα προγράμματα έχουν άλλη διαδικασία από αυτή που λέει ότι “κάθε μήνα πρέπει να παίρνεις τα λεφτά σου”. Κάνουν περικοπές και προσπαθούν να προσαρμόσουν προγράμματα του ΕΣΠΑ σε αυτά που πλήρωνε μέχρι τώρα το κράτος» επισημαίνει ο κ. Κάτσικας, ενώ όσον αφορά τον τομέα των πανεπιστημίων τονίζει πως «το γεγονός ότι ενέταξαν τις υποτροφίες στο ΕΣΠΑ, με αυτές τις καθυστερήσεις και με όρους διαφορετικούς προκαλεί πολλά ερωτηματικά. Πλέον θα υπάρχουν και ξένοι αξιολογητές και αυτό έχει ένα αρνητικό: “αυτός που πληρώνει μουσική, καθορίζει και τις νότες”. Μέχρι τώρα, στις υποτροφίες του ΙΚΥ είχαν λόγο και τα ελληνικά πανεπιστήμια, ανάλογα με τις ερευνητικές ανάγκες. Τώρα που την ευθύνη θα έχει η Γενική Γραμματεία οι όροι δεν θα καθορίζονται από τις ανάγκες των πανεπιστημίων αλλά από τις ανάγκες της αγοράς».