Τα γιουχαρίσματα που ακούστηκαν το Σαββατοκύριακο στη Βόρειο Εύβοια και τη Χίο, εναντίον υπουργών δείχνουν κυβερνητική φθορά. Αλλά όχι μόνο. Εκφράζουν ασφαλώς την αγωνία των ανθρώπων για τις ζωές τους, για τις υλικές ανάγκες μέρα τη μέρα, αλλά αντηχούν και μια ογκούμενη δυσπιστία για την πολιτική.

Ads

Υπό αυτή την έννοια, πρέπει να αφουγκραστούμε τα γιούχα μαζί με ό,τι καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, σαν τάση γενικευμένης απονομιμοποίησης των κομμάτων, αλλά και να αφουγκραστούμε υπόκωφα ρεύματα στην κοινωνία της διαρκούς κρίσης, π.χ. την ούτως ειπείν «άρνηση» για εργασία σε συνθήκες ακραίας επισφάλειας, σχεδόν δουλείας, όπως εμφανίστηκε στην έναρξη της τουριστικής σεζόν.

Τα γιούχα απευθύνονται στην κυβέρνηση αλλά η σοβούσα αποσύνθεση πλήττει πια όλη τη χώρα και την κοινωνία, πλήττει θεσμούς και πολιτεία. Ας προεκτείνουμε την υπόθεση Novartis, φερ’ ειπείν, με αφορμή την σκόπιμη παράλειψη κρίσιμων ονομάτων από το χαρτί του FBI. Το θέμα εδώ δεν είναι ο Λοβέρδος και ο Πατούλης που παραλείφθηκαν, δεν είναι οι ανεξιχνίαστες πιστώσεις στους λογαριασμούς του Γεωργιάδη και του Αβραμόπουλου, το θέμα είναι ότι εδραιώνεται η πεποίθηση ότι «αυτοί», οι επαγγελματίες της εξουσίας και οι μανδαρίνοι τους, μπορούν να κάνουν ό.τι θέλουν, πέραν των νόμων, πέραν του καλού και του κακού. Το μείζον θέμα είναι η πικρή αποδοχή αυτής της παντοδυναμίας του κακού, από το ρημαγμένο πόπολο της διαρκούς κρίσης. Ετσι ήταν, έτσι είναι, έτσι θα είναι. Και επίσης: όλοι «αυτοί» είναι ίδιοι.

Κάτι διάχυτες αισθήσεις

«Είμαστε κάτι διάχυτες αισθήσεις, / χωρίς ελπίδα να συγκεντρωθούμε. / Στα νεύρα μας μπερδεύεται όλη η φύσις.» Πώς θα μπορούσαμε να εκφράσουμε λυσιτελέστερα την τρέχουσα ανθρωπολογία, από τον Καρυωτάκη; Οι διάχυτες αισθήσεις, ενός κοινωνικού σώματος κατάφορτου με κρίσεις, διαμορφώνουν και την πολιτική του συμπεριφορά: απογοήτευση είναι το κυρίαρχο αίσθημα σε όλες τις δημοσκοπήσεις, ακολουθούμενο από τον φόβο και κατόπιν τον θυμό. Κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες…

Ads

Και όλα τα εμπειρικά δεδομένα, όλα τα συμβάντα, επιβεβαιώνουν τις διάχυτες αισθήσεις, της απογοήτευσης, της παραίτησης, της καχυποψίας, της μνησικακίας. Επιβεβαιώνονται από τις αλλοιωμένες μεταφράσεις, επιβεβαιώνονται από την αβρή-τυφλή μεταχείριση του Λοβέρδου από τον Ν. Ανδρουλάκη μερικές ώρες μετά τις αποκαλύψεις, επιβεβαιώνονται από τις διπλωματικές γκάφες και τις μυστικές αποστολές όπλων στην Ουκρανία, επιβεβαιώνονται από τις διεθνείς αιτιάσεις κατά Ελλάδος για διώξεις, δολοφονίες και παρακολουθήσεις δημοσιογράφων, επιβεβαιώνονται από τον εμμονικό αντιπερισπασμό με δόγμα «Νόμος και Τάξη» στα πανεπιστήμια, επιβεβαιώνονται από τις πληθύνουσες βάσιμες ενδείξεις για έκνομες μπίζνες των κυβερνητικών.

Ωστε δεν είναι πια διάχυτες αισθήσεις, αλλά εδραίες πεποιθήσεις, είναι εγκατεστημένη συμπεριφορά: όλοι «αυτοί» είναι ίδιοι.

Η απο-γοήτευση είναι ακριβώς η εκδίωξη της γοητείας από την πολιτική, την αντιπροσωπευτική δημοκρατία έστω, από τη συλλογική δράση. Είναι η εκδίωξη της προσδοκίας, η κατάρρευση της προσμονής, της ελπίδας, ότι ναι, μας αξίζει ένας κόσμος καλύτερος, και μπορούμε να τον διεκδικήσουμε.

Ωστε η ζημιά της κρίσης, του συνεχούς των αλλεπάλληλων κρίσεων ορθότερα, είναι βαθύτερη ακόμη και από τη μόνιμη επιδείνωση των υλικών συνθηκών του βίου. Είναι η απώλεια της εμπιστοσύνης, της πίστης.

Ο ικανός και ο αδιάφθορος

Θύμα και δράστης ταυτόχρονα αυτής της πολλαπλής απο-γοήτευσης, της απονομιμοποίησης της πολιτικής, είναι και η Αριστερά.

Κυρίως αυτή, στο βαθμό που η σταθερή ιδρυτική επαγγελία της Αριστεράς είναι ένας καλύτερος, δικαιότερος κόσμος.

Αφουγκράζεται η Αριστερά την απογοήτευση, τη δυσπιστία για την πολιτική, το ανέκφραστο πολιτικό;

Στην πολύ πρόσφατη δημοσκόπηση της Prorata για την ΕΦΣΥΝ, το πιο ενδιαφέρον εύρημα δεν είναι οι 6 μονάδες διαφορά στην πρόθεση ψήφου· είναι κι αυτό, αλλά κυρίως είναι κάποια ευρήματα-καταγραφές, που μας οδηγούν αφενός να καταλάβουμε το πλαίσιο που διαμορφώνει τις 6 μονάδες, αφετέρου να καταλάβουμε γιατί επιμένει ανοιχτή αυτή η ψαλίδα, μετά τρία χρόνια μιας διακυβέρνησης που δεν ήταν και η πιο γοητευτική για τις μάζες, απεναντίας, ήταν μάλλον ζοφερή.

Δύο έκκεντρα ευρήματα λοιπόν. Το ένα είναι ο βαθμός ικανοποίησης από το έργο της αντιπολίτευσης. Εντυπωσιάζει η καταγραφόμενη δυσαρέσκεια για την αντιπολίτευση, οριζοντίως σε όλα τα κόμματα: από 79% έως 85%. Ενώ η δυσαρέσκεια για το κυβερνητικό έργο περιορίζεται στο 66%. Δηλαδή, σαν να θυμώνει ο κόσμος περισσότερο με την «ήσυχη» ή ανεπαρκή αντιπολίτευση. Βεβαίως οι εντυπώσεις διαμορφώνονται εν πολλοίς από τους μηχανισμούς πληροφόρησης και χειραγώγησης, αλλά και πάλι η δυσμενής υλική πραγματικότητα δεν μπορεί να μακιγιαριστεί ολοσχερώς.

Τέλος πάντων, αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι ότι, ειδικά για τον ΣΥΡΙΖΑ, η ικανοποίηση για το αντιπολιτευτικό του έργο είναι χαμηλότερη και από την πρόθεση ψήφου! Συγκεκριμένα: 21% δηλώνουν ικανοποιημένοι, 25% προτίθενται να τον ψηφίσουν. Η πολιτική ικανοποίηση, η πολιτική ταύτιση, υστερεί κατά το ⅙, από την εκλογική στοίχιση. Ωστε, μπορούμε να υποθέσουμε, ότι υπάρχει υστέρηση παραγωγής πολιτικής, λόγου και δράσης, που να πυροδοτεί ταυτίσεις. Ή, αλλιώς, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα που κερδίζει ψήφους, αλλά δεν κερδίζει αναλόγως σε ταυτίσεις και αποδοχή.

Δεύτερο εύρημα, πολύ σημαντικό: τα μετρούμενα χαρακτηριστική/ιδιότητες των αρχηγών, όπως βρίσκονται εγκατεστημένα στις διάχυτες αισθήσεις. Εδώ ο Κυρ. Μητσοτάκης υπερισχύει καθαρά του Αλ. Τσίπρα. Συνολικά, το 40% των ερωτωμένων εμπιστεύεται τον Μητσοτάκη για πρωθυπουργό, και το 31% τον Τσίπρα. Η ψαλίδα είναι στο 9%, αισθητά μεγαλύτερη από την ψαλίδα του 6% στην πρόθεση ψήφου.

Στις ειδικότερες ιδιότητες/χαρακτηριστικά, πάλι επικρατεί ο Μητσοτάκης, έστω οριακά. Ο Τσίπρας επικρατεί ουσιαστικά μόνο σε δύο ιδιότητες. Μία καθαρά: Ασυμβίβαστος απέναντι σε κατεστημένα συμφέροντα, Τσίπρας 30, Μητσοτάκης 25% ― απρόσμενα μεγάλο σκορ για τον Μητσοτάκη, πάντως, που έχει ταυτιστεί με συμφέροντα και ολιγάρχες, αναλογικά μικρό σκορ για Τσίπρα. Σε άλλη μια ιδιότητα, στην περίφημη ενσυναίσθηση, «πόσο συναισθάνεται τα προβλήματα και τις ανησυχίες των πολιτών», προβάδισμα Τσίπρα με 38-35. Τέλος, ο Τσίπρας επικρατεί εντελώς οριακά στο χαρακτηριστικό: Πόσο ακέραιος στη διαχείριση των χρημάτων του κράτους. Παίρνει 37%, και ο Μητσοτάκης 36%! Σχεδόν ισοπαλία με φόντο απευθείας αναθέσεις μερικών δισ., Siemens και Novartis…

Ο Μητσοτάκης θεωρείται ικανότερος στην επίλυση προβλημάτων, με 40% έναντι μόλις 25%του Τσίπρα. Συνεπέστερος σε ό,τι υπόσχεται, με 42% έναντι 22%. Ικανότερος στη διαχείριση των οικονομικών της χώρας, με 41% έναντι 27%.

Συνολικά, ο Τσίπρας θεωρείται πιο ηθικός και ευαίσθητος, αλλά ο Μητσοτάκης πιο ικανός και αξιόπιστος.

Ξεχαρβαλωμένες κιθάρες

Ενα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι το επιτελείο Μητσοτάκη έχει καταφέρει να διατηρήσει την εικόνα του αρχηγού του, παρά τις αλλεπάλληλες γκάφες και λάθη του. Το δεύτερο και σημαντικότερο συμπέρασμα είναι ότι ο Τσίπρας προσωπικά έχει υποστεί βαριά φθορά από το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, όπως εμφανίστηκε μετά το 2016 και κορυφώθηκε μετά το 2018, λαμβάνοντας προσωπόληπτα και διόλου πολιτικά χαρακτηριστικά, με κλιμακούμενες ηθικές επιθέσεις κατά του Τσίπρα και της οικογένειάς του.

Η ΝΔ του Μητσοτάκη βρήκε έτοιμο το αντι-ΣΥΡΙΖΑ pattern και το εκμεταλλεύτηκε· το γιγάντωσε και το εντόπισε σε πρόσωπα, με βασικό στόχο τον ίδιο τον Τσίπρα: ψεύτης, αναξιόπιστο,ς κυνικός, λαθρεπιβάτης της εξουσίας, με χουντικό πατέρα… Ο ίδιος ο Μητσοτάκης μέσα στη Βουλή ισχυρίσθηκε τα περί του χουντικού πατέρα Τσίπρα. Η ενορχήστρωση και κλιμάκωση του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου, με όψεις δολοφονιών χαρακτήρων, ήταν η βασική στρατηγική κατάληψης της εξουσίας από την ομάδα Μητσοτάκη, μαζί με τη λούμπεν μακεδονομαχία.

Η στρατηγική ηθικής εξόντωσης του αντιπάλου απέδωσε εκλογικά κέρδη το 2019, και εξακολουθεί να αποδίδει πολιτικά ακόμη και το 2022. Στερεότυπα, δοξασίες, συκοφαντίες, ανακρίβειες, επιλεκτικές αποκρύψεις, ψεύδη, καθοδηγούμενη μνησικακία, μηντιακή χειραγώγηση, όλα χρησιμοποιούνται ακόμη και αποδίδουν, αν λάβουμε τοις μετρητοίς τις δημοσκοπήσεις. Το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο έχει μετουσιωθεί σε λαϊκή ψυχολογία, σε στερεοτυπική «αλήθεια».

Ο ΣΥΡΙΖΑ καθυστέρησε χαρακτηριστικά πολύ να αντιληφθεί, να αναλύσει και να αντιμετωπίσει αυτό το pattern στερεοτύπων και ηθικής εξόντωσης. Και ακόμη τώρα το διαπιστώνει, δεν το αντιμετωπίζει στρατηγικά και δομικά. Αυτό που καταγράφεται στις διάχυτες δόξες, αυτό που «του φαίνεται» του πολίτη, αυτό που «ακούγεται» και »λέγεται», αν παραμείνει χωρίς απάντηση, αποδόμηση και υπέρβαση, γίνεται μόνιμο βαθύ στοιχείο κοινωνικής ψυχολογίας.

Ο Μητσοτάκης κατάφερε να πείσει, προσώρας τουλάχιστον, ότι είναι άριστος και ικανός. Και ότι ο Τσίπρας δεν είναι ικανός, παρότι είναι πιο ηθικός. Αλλά για κυβερνήτη επιλέγουμε τον ικανό, όχι το καλό παιδί.

Απλές δουλειές, απλούστατες, σχεδόν απλοϊκές. Αλλά αυτές οι απλές και βρώμικες δουλειές είναι πολιτική. Αυτές διαμορφώνουν τις διάχυτες αισθήσεις,  τις ρευστές συνειδήσεις, συμπεριφορές, ταυτίσεις, επιλογές. Και εκλογές.

«Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες / κιθάρες. Ο άνεμος, όταν περνάει, / στίχους, ήχους παράφωνους ξυπνάει / στις χορδές που κρέμονται σαν καδένες.»