Το τέλος της λεγόμενης «προστατευτικής φύλαξης» είναι από τις λίγες καλές, και κατ’ επέκταση πολύτιμες, ειδήσεις σχετικά με το προσφυγικό. Θεωρώ συνεπώς υποχρέωση να χαιρετίσω αυτή την εξέλιξη και με την ευκαιρία να παραθέσω κάποια σχετικά σχόλια από την προσωπική μου εμπειρία.

Ads

Το 2016, ως Γενικός Γραμματέας Υποδοχής των προσφύγων, είχα επισκεφτεί κρατητήρια όπου παιδιά, χωρίς γονείς και οικογένεια, «φυλάσσονταν» για να «προστατευτούν». Και οι δυο αυτές λέξεις εντός εισαγωγικών βέβαια, διότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για κράτηση, η οποίο λειτουργούσε ως αναίτια τιμωρία.

Επρόκειτο για μια παράλογη πρακτική και μια απόλυτη αδικία. Η πιο ευάλωτη ομάδα του προσφυγικού πληθυσμού, τα κατεξοχήν αθώα θύματα, με τις μεγαλύτερες ανάγκες, υποβάλλονταν στη χώρα μας, στη χειρότερη αντιμετώπιση, πρακτικά ως κακοποιοί.

Ομολογώ ότι εκείνες οι επισκέψεις μας είχαν σοκάρει βαθιά, τόσο τους συνεργάτες μου, όσο και μένα. Σε μια συνέντευξη, στις 10 Ιουλίου 2016, είχα δηλώσει ότι αναλαμβάνω τη κατάργηση αυτής της απαράδεκτης κατάστασης, ως προσωπικό στοίχημα. Άμεσα δημιουργήσαμε τις προστατευμένες ζώνες (safe zones) για τα παιδιά εντός των καταυλισμών. Δεν ήταν ιδανική λύση, αλλά ένα πρώτο ανακουφιστικό βήμα.

Ads

Δυστυχώς η ανικανότητα της τότε ηγεσίας του αρμόδιου υπουργείου, με οδήγησε σε παραίτηση λίγο καιρό μετά. Έτσι βέβαια δεν χρεώθηκα τους άδικους θανάτους προσφύγων, αφημένων στη μοίρα τους, το δραματικό  χειμώνα 2016-17, αλλά και το στοίχημα του τερματισμού της κράτησης των ασυνόδευτων ανήλικων δεν κερδήθηκε από μένα. Δεν μπορώ να κρύψω τον προβληματισμό μου, ακόμα και σήμερα, σχετικά με το χάσμα που υπήρξε τότε μεταξύ μιας ρητορικής ευμενούς  προς τους πρόσφυγες και μιας πρακτικής που κινιόταν αντίθετα.

Η απόφαση κατάργησης της «προστατευτικής φύλαξης» αποτελεί λογική συνέχεια της αρχικής κυβερνητικής τοποθέτησης, η οποία έθετε το θέμα των ασυνόδευτων ανήλικων ως προτεραιότητα. Η πολιτική βούληση είναι πάντα το προαπαιτούμενο. Αλλά γνωρίζουμε όλοι πόσο συχνά αυτή η βούληση εξαντλείται στον κοπιαστικό δρόμο της υλοποίησής της. Έχοντας υπόψη αυτό, οδηγούμεθα σήμερα να εστιάσουμε τις ελπίδες μας στην Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανήλικων, με την διεύρυνση των αρμοδιοτήτων που έχει αναλάβει.

Η εμπειρία των 4 τελευταίων ετών, δείχνει καθαρά ότι, στο προσφυγικό θέμα, δεν βρίσκονται όλοι οι «κακοί» στη μια παράταξη και όλοι οι «καλοί» στην άλλη. Συνεπώς, μόνο μια αδικαιολόγητη μεμψιμοιρία, θα οδηγούσε στο να σωπαίνουμε όταν ένα βήμα γίνεται προς την σωστή κατεύθυνση. Αντιθέτως πρέπει να το χαιρετίζουμε. Το Κοινωνικό ΕΚΑΒ, διαχειριζόμενο τρεις δομές, που φιλοξενούν πάνω από 100 ασυνόδευτους ανήλικους, διαπιστώνει ότι η ανταπόκριση της δημόσιας διοίκηση αυξήθηκε με την διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Ειδικής Γραμματείας. Επίσης, χαιρετίζουμε τις καρποφόρες προσπάθειες για την αύξηση των θέσεων σε δομές φιλοξενίας, οι οποίες καθιστούν πλέον ορατό στον ορίζοντα τον στόχο του «κανένα παιδί μόνο».

Βέβαια, παραμένουμε σε ενεργή αναμονή ως προς την συνέχεια. Μία από τις κύριες προσδοκίες μας είναι οι ελεγκτικές διαδικασίες να επικεντρώνονται περισσότερο στην ουσία. Το κέντρο βάρος του ελεγκτικού μηχανισμού να μετατοπιστεί λίγο από τα «παραδοτέα έγγραφα», προς την πραγματική λειτουργία των δομών, εφόσον τα πρώτα υπηρετούν την δεύτερη, και όχι το αντίστροφο. Όποια κυβέρνηση πετύχει τον στόχο αυτό θα έχει ωφελήσει τη χώρα μας και θα είναι άξια αναγνώρισης από τους πολίτες της.

Με την ευκαιρία, θα ήθελα να εκφράσω μια σκέψη βαθιά ριζωμένη στις πεποιθήσεις μου. Πιστεύω πως είναι μάταιο και επιζήμιο για την χώρα μας, να αποτελεί το προσφυγικό ακόμα ένα πεδίο κομματικής ξιφομαχίας. Διότι το προσφυγικό έχει ρίξει την Ελλάδα σε μια θέση που θυμίζει αρχαίες τραγωδίες, όπου ο ήρωας αντιμετωπίζει μια απειλή, την οποία δεν προκάλεσε, ενώ στερείται μέσων να την υπερβεί. Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα μεταξύ Τουρκικής σφύρας και Ενωσιακής άκμονος.

Οι πρόσφυγες δεν έχουν προορισμό την Ελλάδα, αλλά άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιμετωπίζει την χώρα μας σαν τάφρο, που θα καταπιεί το προσφυγικό κύμα, για να μην αντιμετωπίσουν το θέμα οι κυρίαρχοι παίκτες της ΕΕ, ενώ αυτοί κατέχουν το κλειδί της λύσης. Συνεπώς, το πρόβλημα αφορά την χώρα μας ως σύνολο, και η αντιμετώπισή του σαν αντικείμενο διακομματικής πολεμικής οδηγεί σε αδιέξοδο. Τόσο η προηγούμενη κυβέρνηση, όσο και η τωρινή υποβάλλονται στις ίδιες πιέσεις. Για να αντιμετωπίσει η Ελλάδα το προσφυγικό με πιθανότητα επιτυχίας, πρέπει να μιλήσει δυνατά με ενιαία φωνή.

Ένα consensus των πολιτικών δυνάμεων στο θέμα αυτό είναι αναγκαίος όρος. Είναι βέβαιο ότι ένα τέτοιο consensus, στη βάση που σηματοδοτεί η κατάργηση της «προστατευτικής φύλαξης», θα αποτελούσε μια ελπιδοφόρα νέα αρχή για την αντιμετώπιση του προσφυγικού.

*Οδυσσέας Βουδούρης Ιατρός, επικεφαλής του Κοινωνικού ΕΚΑΒ

Φωτογραφία: Χριστίνα Βάζου