Το σημερινό σημείωμα, όπως και το προηγούμενο, προτείνει μια θεσμική αλλαγή που έχει μηδενικό δημοσιονομικό κόστος, μεγάλο κοινωνικό πλεόνασμα και το μόνο που απαιτεί είναι πολιτική βούληση από ανθρώπους που δεν έχουν δεσμούς εξάρτησης με την εγχώρια ελίτ.   

Σχετίζεται με την άποψη πως το παιδί δεν είναι καταναλωτής και την συνεπακόλουθη ανάγκη προστασίας του από εκείνη τη διαφήμιση που το έχει ευθέως ως στόχο. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ναι, είναι καταναλωτής αφού μπορεί να διαχειριστεί ένα χαρτζιλίκι ή και παραπάνω από αυτό. Με την ίδια λογική όμως, να δώσουμε άδεια οδήγησης σε ένα παιδί που μπορεί να κουμαντάρει ένα αυτοκίνητο; Να δώσουμε δικαίωμα ψήφου στα παιδιά που ακούνε κάθε μέρα ειδήσεις και παίρνουν θέση για ζητήματα πολιτικής; Αφού, λοιπόν, ως κοινωνία δεν απαντάμε θετικά στα προηγούμενα ερωτήματα, τότε γιατί να διαπραγματευτούμε την ικανότητα του παιδιού να αντιμετωπίσει τα διαφημιστικά μηνύματα, όταν είναι δεδομένο ότι δεν έχει διαμορφώσει τα απαραίτητα «αντισώματα» για κάτι τέτοιο;

Νομίζω ότι όλοι έχουμε αντιληφθεί τον καταιγισμό διαφημίσεων που δέχονται καθημερινά τα παιδιά ανάμεσα στις παιδικές εκπομπές, τόσο στα εξειδικευμένα, όσο και στα κανάλια γενικού ενδιαφέροντος. Μοιάζει σαν «νόμος φυσικός». Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος με αυτό, σε κανέναν δεν αρέσει ν’ ακούει το παιδί του να παπαγαλίζει κακόηχα διαφημιστικά σλόγκαν – πολλώ μάλλον δε όταν θα κληθεί να τα πληρώσει πολύ ακριβά-, όμως, κανείς δεν ασχολείται.

Με αυτόν τον τρόπο το παιδί εθίζεται στην ιδέα του καταναλωτισμού. Όχι ότι είναι κακό να καταναλώνει κανείς. Αλλά, κάθε πράγμα στον καιρό του. Όπως δεν επιτρέπεται η παιδική εργασία, έτσι θα έπρεπε να μην επιτρέπεται και η διαφήμιση προς το παιδί.

Καλά λοιπόν, θα μπορούσε να πει κανείς, ας πούμε ότι γίνεται. Τότε τι θα συμβεί με την αγορά του παιχνιδιού και  τι θα γίνουν τόσοι άνθρωποι που δουλεύουν εκει; Υπάρχει ένας σημαντικός κύκλος εργασιών  ο οποίος ενδέχεται να μειωθεί. Είναι καιροί για τέτοιες κινήσεις; Η πρότασή αυτή, όμως, αναφέρεται στην απαγόρευση της διαφήμισης απ’ ευθείας στο παιδί και όχι στους γονείς. Όπως, λοιπόν, μια εταιρία προωθεί τα προϊόντα της στους συνειδητούς καταναλωτές που ενδιαφέρονται για την ποιότητα, την τιμή και τα άλλα χαρακτηριστικά τους, έτσι θα γίνει και με τα είδη που προορίζονται για χρήση από τα παιδιά. Δεν υπάρχουν διαφημίσεις που απευθύνονται ευθέως σε βρέφη. Όμως οι πωλήσεις βρεφικών ειδών πηγαίνουν καλά, παρουσιάζοντας απλώς τα πλεονεκτήματά τους στους γονείς. Κι εκείνοι κρίνουν.

Μάλιστα ο περιορισμός αυτός θα ζωντανέψει την εγχώρια διαφημιστική αγορά, αφού θα χρειαστεί να φτιάχνονται ξεχωριστά σποτάκια για το  ελληνικό κοινό και δεν θα είναι πλέον δυνατή η απλή  μετάφρασή τους από το εξωτερικό. 

Αφού είναι τόσο θετικό αυτό το μέτρο γιατί δεν έχει εφαρμοστεί ως τώρα; Η πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό είναι πως απαγορεύεται από τους κανονισμούς της Ε.Ε. Όμως εδώ βρίσκεται η μεγάλη έκπληξη: Όχι. Υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα προστασίας σε  κάθε ευρωπαϊκή χώρα,  με πρώτη και καλύτερη τη Σουηδία η οποία απαγορεύει κάθε διαφήμιση, οποιουδήποτε είδους στοχεύει  απευθείας στο παιδί. Μάλιστα, οι σουηδικές αρχές είναι πρόθυμες να προσφέρουν τεχνογνωσία και κάθε υποστήριξη σε οποιαδήποτε άλλη χώρα θελήσει να ευθυγραμμιστεί μαζί τους. Η Ένωση δεν θέτει επισήμως κανένα εμπόδιο, είναι ένα ζήτημα που εμπίπτει καθαρά στην αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων. Να λοιπόν μια ωραιότατη ευκαιρία για διεθνείς συμμαχίες. Να συσφίξουμε τις σχέσεις μας με τη Σουηδία, να δείξουμε πόσο κοντά είμαστε σε επίπεδο πολιτισμού και κοινωνικής ευαισθησίας και να επιτύχουμε πολλαπλά πολιτικά αλλά και οικονομικά οφέλη.

Το μόνο εμπόδιο που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί θα ήταν  η πίεση από διάφορα λόμπι πολυεθνικών εταιριών παιχνιδιού. Όμως αυτά είναι ανίσχυρα απέναντι στην παρούσα κυβέρνηση, αφενός μεν γιατί ως αριστερή οφείλει να μην ενδίδει σε τέτοιου είδους πιέσεις, αφετέρου δε γιατί ακόμα και αν υποθέσουμε ότι θα μεταλλαχθεί και στο τέλος θα ενσωματωθεί, αυτό θα πάρει χρόνο. Οι συνθήκες, λοιπόν, για την  εφαρμογή μιας τέτοιας νομοθεσίας είναι ιδανικές. 

 * Ο Κώστας Παπαπαναγιώτου είναι Μαθηματικός και υποψήφιος διδάκτορας Οικονομικών