Τη στιγμή που ξεκινάω να γράφω το άρθρο,  ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο κ. Πέτσας, δεν έχει ακόμα δώσει στη δημοσιότητα τα ποσά με τα οποία επιδοτήθηκαν τα «μέσα ενημέρωσης» που διαφήμισαν την εκστρατεία «Μένουμε σπίτι», αν και έχουν αρχίσει να διαρρέουν ποσά, πολλές φορές κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητα -μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για κάποιους ιστότοπους. Πριν από μερικές μέρες, ύστερα από έντονες πιέσεις της αντιπολίτευσης, είχε παρουσιάσει έναν κατάλογο μέσων, αλλά χωρίς ποσά.

Έστω και λειψός, ο κατάλογος αυτός ήταν αρκετά αποκαλυπτικός, αφού περιλαμβάνει ιστότοπους χαμηλής ή μηδενικής επισκεψιμότητας, πολλοί από τους οποίους δεν περιλαμβάνονται καν στο μητρώο Online Media, που είναι προϋπόθεση για να λάβουν κρατική διαφήμιση βάσει του νόμου. Κάποιοι ιστότοποι έχουν και μηδενικό περιεχόμενο ή άρχισαν να προσθέτουν περιεχόμενο… μετά τη δημοσιοποίηση του καταλόγου, όπως λέγεται ότι έγινε με τον ιστότοπο του κ. Μένιου Φουρθιώτη.

Σε άλλες περιπτώσεις, το ίδιο άτομο έχει πολλούς ιστοτόπους, που ο ένας αντιγράφει το περιεχόμενο του άλλου και που έχουν όλοι χρηματοδοτηθεί, και βέβαια κατά σύμπτωση πρόκειται για πολιτικό φίλο της κυβέρνησης. Εδώ μπορείτε να δείτε μια έρευνα για την περίπτωση της NK Media που πήρε χρηματοδότηση για τους οχτάδυμους ιστοτόπους της. Ο Βαξεβάνης, που έκανε την έρευνα, αποκλείστηκε βεβαίως από τη χρηματοδότηση, για να μάθει.

Το πρόβλημα λοιπόν είναι διττό. Από τη μια, λαθρόβιοι ιστότοποι επιχορηγήθηκαν πιθανώς με σχετικά μικρά ποσά (10 χιλιάδες, ας πούμε) και από την άλλη υπαρκτοί ιστότοποι φιλικοί προς την κυβέρνηση λέγεται ότι πήραν επιχορήγηση πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Και βέβαια, ένας λόγος για τον οποίο ο κ. Πέτσας διστάζει να αποκαλύψει τα ποσά της επιχορήγησης, είναι για να μη μάθουν οι πολιτικοί του φίλοι πόσα πήραν οι άλλοι λυμεώνες και αρχίσουν τα παράπονα: Στον Θανάση γιατί έδωσες τόσα πολλά και σε μένα ούτε τα μισά;

Παρόμοιες πρακτικές χρηματοδότησης υπαρκτών και ανύπαρκτων ιστοτόπων δεν είναι καινούργιες. Τις εφάρμοζε κατά κόρον το αμαρτωλό ΚΕΕΛΠΝΟ την περίοδο 2010-2014, κι έτσι ένα σωρό παντελώς άγνωστοι ιστότοποι είχαν χρηματοδοτηθεί με γερά χαρτζιλίκια για να «ενημερώνουν το κοινό για επιδημιολογικά θέματα». Στη δημοσιογραφική πιάτσα, η πρακτική αυτή αναφέρεται ενίοτε ως «Βελόνα και κλωστή» επειδή έτσι ονομαζόταν μια «ενημερωτική ιστοσελίδα» που πήρε 48.000 για «διαφήμιση» τριών μηνών.

Αλλά οι ιστότοποι αυτοί έρχονται και παρέρχονται. Ανοίγουν για να επιδοτηθούν, ενθυλακώνουν το χαρτζιλίκι (ή το κωλόκουρο, αν τα χρήματα τα μοιράζονται κι άλλοι) και κλείνουν, οπότε δεν είναι βολικό να αλλάζει κάθε τόσο το όνομα της πρακτικής. Με το σημερινό άρθρο έρχομαι να εισηγηθώ να υιοθετηθεί ένας γενικός όρος για το μπαχτσίσι προς φιλικά και πρόθυμα μέσα ενημέρωσης, ένας όρος βαθιά ριζωμένος στις αγνές παραδόσεις του ελληνικού κοινοβουλευτισμού αλλά και ταυτόχρονα σημερινός, του 21ου αιώνα.

Προτείνω λοιπόν τον όρο «Πέτσωμα» -και στον πληθυντικό «Πετσώματα». Ο όρος είναι υπαρκτός από παλιά, αλλά το βρήκα σαγηνευτικό ότι σήμερα αρχιερέας της πετσωματικής τέχνης είναι ένας πολιτικός που ονομάζεται Πέτσας! Τυχαίο; Δεν νομίζω, που έλεγε το παλιό κλισέ.

Τι είναι όμως τα πετσώματα;

Τον 19ο αιώνα, στις δεκαετίες 1860-1880 ιδίως, το ελληνικό κράτος ενίσχυε διακριτικά διάφορα ανταρτικά σώματα που δρούσαν στις περιοχές που ακόμα ανήκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ιδίως Ήπειρο και Θεσσαλία. Ένα βασικό κονδύλι αυτών των αντάρτικων σωμάτων πήγαινε σε πετσώματα, δηλ. σόλες για τα ποδήματά τους, που θα ταλαιπωρούνταν στα κακοτράχαλα εδάφη όπου δρούσαν -σκέφτομαι όμως πως σε ένα τέτοιο κατάστιχο είναι πιο εύκολο να γράψει κανείς κάτι αθώο όπως τα πετσώματα παρά π.χ. όπλα ή σφαίρες. Ετσι, ο όρος «πετσώματα» έφτασε να σημαίνει το σύνολο των χρηματικών παροχών που έδινε κρυφά (ή, τέλος πάντων, όχι πολύ φανερά) το κράτος στα σώματα αυτά.

Φυσικά, κάποιοι επικεφαλής σωμάτων μπορεί να φούσκωναν τους λογαριασμούς εξόδων τους ή μπορεί πιεστικά να ζητούσαν κι άλλα πετσώματα, οπότε με τον καιρό η έννοια της λέξης διευρύνθηκε και έφτασε να σημαίνει την προσφορά δημοσίου χρήματος για την παροχή αμφίβολων υπηρεσιών, ως εύνοια σε πολιτικούς φίλους, κοινώς τον λουφέ (που και ο λουφές αρχικά είχε σημασία όχι ύποπτη, αλλά απολύτως ουδέτερη αφού σήμαινε τον μισθό των αγωνιστών στον ξεσηκωμό του 1821).

Κι έτσι τα «πετσώματα» ή, στον ενικό, «το πέτσωμα» έγινε θεσμός τον 19ο αιώνα, κάτι ανάλογο με, κατά καιρούς, το μπαχτσίσι, το λάδωμα, το κωλόκουρο, το φακελάκι ή τα πάμπερς για όσους τα θυμούνται.

Μάλιστα Πετσωματάς ονομάστηκε αυτός που παίρνει ή επιδιώκει να πάρει πέτσωμα -αλλά και ο πολιτικός που δίνει πετσώματα.

Στο ποίημά του «Ο Ραμπαγάς», ο πρωτοπόρος δημοκράτης Κλεάνθης Τριανταφύλλου, που αυτοκτονησε στα 40 του αφού φυλακίστηκε και κυνηγήθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Α’, γράφει:

Πιφ! παφ! πετσώματα
δος μου και τρέχω
μ’ όλα τα κόμματα
σα δεν τον έχω.

Πιφ! παφ! πετσώματα
κι είμαι πάντ’ αγάς
μ’ όλα τα κόμματα
ο Ρα- ο Ραμπαγάς!

Aν ξεφυλλίσει κανείς τα πρακτικά της Βουλής, θα δει αναφορές σε πετσώματα και αλληλοκατηγορίες των πολιτικών αντιπάλων για χρήση της πρακτικής αυτής.

Σε διάλεξη του 1890 ο Παλαμάς έκανε λόγο για τους «πετσωματάδες της ποίησης» δηλ. για όσους σκέπαζαν το λειψό ποιητικό τους ταλέντο με πατριωτικές μεγαλοστομίες:

Ο πατριωτισμός είναι το ευγενέστερον των αισθημάτων, αλλά και το προχειρότερον εις εκμετάλλευσιν υπό των φωνασκών, των αγυρτών και των επιτηδείων παντός είδους. Εν τω καθ’ ημέραν βίω ο πατριωτισμός δύναται να χρησιμεύσει ως πρόσχημα προς θεραπείαν και των ιδιοτελεστέρων συμφερόντων· εν τή φιλολογία υπό την αιγίδα του συχνότατα κρύπτεται η στειρότης τού πνεύματος και πάσης φιλολογικής ιδιοφυΐας η έλλειψις. Ιδιαιτέρως παρ’ ημίν αμέσως από της συστάσεως του ελληνικού βασιλείου εδημιουργήθη παραλλήλως προς τους κλεινούς «πετσωματάδες» των επαναστατικών κινημάτων σχολή «πετσωματάδων» της ποιήσεως υπό χείμαρρον μεγαλοκόμπου φιλοπατρίας καλυπτόντων την ισχνότητα τών εννοιών και το χονδροειδές των αισθημάτων. Η φιλοπατρία όχι μόνον δεν προσθέτει τι, αλλά και ασχημίζει τους στίχους, Οσάκις λείπει εξ αυτών η τέχνη και η ποίησις, όπως και τα λόγια, χωρίς τα έργα, καθιστώσιν αφορήτους τούς τιτλοφορουμένους πατριώτας.

ενώ ο Σουρής χρησιμοποίησε τον όρο συχνά στον Ρωμηό, αλλά έγραψε και ποίημα με τον τίτλο «Ο κύριος Πετσωματάς»

Ο κύριος Πετσωματάς

Ο κύριος Πετσωματάς, οπλαρχηγός ειρήνης,
στον τελευταίον πόλεμον χαλάσας τρεις καπότες,
φαγών ολίγα χρήματα της Εθνικής Αμύνης,
προ πάντων δε διακριθείς εις το σουφρώνειν κότες,
στους καφενέδες σκυθρωπός και μόνος επλανάτο,
και στα τραπέζια κάποτε ησύχως εκοιμάτο.

Και τότε ωνειρεύετο υπό πλατάνους δείπνα
με κότες δούλων αδελφών, με δάφνας και μυρσίνας,
αλλ΄ όταν εκ του ευτυχούς ληθάργου του εξύπνα,
μετά δακρύων έβλεπε πως είναι εις Αθήνας.
Και δίδων πέντε φάσκελα το έθνος κατηράτο,
και πάλιν εξεθύμωνε και πάλιν εκοιμάτο.

Εδίψα μάχας κι αίματα της εποχής εκείνης,
αλλά το έθνος δυστυχώς μετά μακρούς πολέμους
ετρύγα τους γλυκείς καρπούς της ποθητής ειρήνης,
μοιραίως πελαγοδρομούν στους τέσσαρας ανέμους.
Κι εκείνος εκινδύνευε της πείνας ν΄ αποθάνει,
κι εσκέπτετο νυχθημερόν τι διάβολο να κάνει.

Αλλ΄ ο Θεός, ο πώποτε πεινώντα μη αφίνων
ουδέ αυτά τα πετεινά, ως λέγουν, τ΄ ουρανού,
προ πάντων δε οιστρηλατών τους κλέπτας των Ελλήνων,
και του πτωχου Πετσωματά εφώτισε τον νου·
κι ως μόνην του ενέπνευσε παρήγορον ελπίδα
να βάλει κάλπην βουλευτού κι εκείνος στην πατρίδα.

(είναι μεγάλο, το υπόλοιπο το βρίσκετε π.χ. εδώ).

Σήμερα, η σημασία αυτή της λέξης «πέτσωμα» έχει ξεχαστεί. Ο όρος χρησιμοποιείται κυρίως στην οικοδομική, για την επένδυση με οποιοδήποτε υλικό, και συνήθως όχι με πετσί αλλά με σανίδες, πχ Η επίστρωση των κεραμιδιών θα κάτσει πάνω στο πέτσωμα της στέγης.

Ωστόσο, από λεξικογραφική αδράνεια, το Λεξικό Μπαμπινιώτη, ακόμα και στην τελευταία έκδοσή του, καταχωρεί τη σημασία του 19ου αιώνα, αντλώντας τη μάλλον από το Λεξικό Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα -και από εκεί την παίρνει και το Βικιλεξικό: χρηματικό ποσόν που δίνεται ως αμοιβή για αμφίβολες, κρυφές ή και ύποπτες υπηρεσίες, συνών. λουφές.

Ίσως αυτή η λεξικογραφική αστοχία να μην είναι τυχαία αλλά προφητική -ίσως, πρωτοστατούντος του κ. Πέτσα, ο όρος «πέτσωμα» (για τη γενική έννοια) και «πετσώματα» (για τις επιμέρους υλοποιήσεις της) να έχει μπροστά του μια δεύτερη ζωή!

*Το άρθρο του Ν. Σαραντάκου έχει μπλοκαριστεί από το facebook και δεν μπορεί να αναπαραχθεί με σύνδεσμο

Πηγή: sarantakos.wordpress.com