Πριν από τριάντα χρόνια, η πτώση ενός Τείχους έδωσε τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο. Σήμερα, η Αμερική κατεβάζει ρολά και αναστέλλει τη λειτουργία της κυβέρνησης προκειμένου να κατασκευάσει ένα Τείχος. Μέχρι το 1989, η Δύση ήθελε να γκρεμίσει τα φράγματα για να απελευθερώσει όσους ήθελαν να βγουν. Το 2019, θέλει να υψώσει ξανά φράγματα για να κρατήσει έξω όσους θέλουν να μπουν. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συμβολικό από έναν τσιμεντένιο φράχτη για να καταλάβει κανείς πόσο έχει αλλάξει η ιστορία του κόσμου μέσα σε τρεις μόλις δεκαετίες. Με το Τείχος του Βερολίνου έσβησε η μεγάλη ψευδαίσθηση του κομμουνισμού. Σήμερα σβήνει η ψευδαίσθηση μιας νέας φιλελεύθερης τάξης.

Ανταλλάξαμε την παγκοσμιοποίηση με τον κοσμοπολιτισμό και πληρώνουμε το τίμημα με την εκδίκηση των εθνών. Η ιστορία, που ο καθηγητής Φουκουγιάμα είχε κηρύξει λήξασα, τέθηκε ξανά σε κίνηση, αλλά από την ανάποδη. Οταν απελευθερώθηκαν οι Βερολινέζοι, τα τείχη στον κόσμο ήταν 16. Τριάντα χρόνια αργότερα έχουν φτάσει τα 63. Ηδη έχει κατασκευαστεί ένας φράχτης για να κρατά μακριά τους Μεξικανούς, που έχει ηλεκτρονικούς ανιχνευτές και νυχτερινές διόπτρες και εκτείνεται πάνω από χίλια χιλιόμετρα, αλλά στον Ντόναλντ Τραμπ δεν αρκεί. Τείχος έχουν κατασκευάσει και οι Μεξικανοί για να κρατούν μακριά τους Γουατεμαλτέκους. Η Ουγγαρία, η χώρα που αχρήστεψε το Τείχος του Βερολίνου καταστρέφοντας τα ηλεκτροφόρα σύρματα που εμπόδιζαν την έξοδο προς την Αυστρία και προσφέροντας έτσι στους ανατολικογερμανούς φυγάδες μια έξοδο προς τη Δύση, έχει κατασκευάσει τώρα τα δικά της ηλεκτροφόρα σύρματα, μήκους 175 χιλιομέτρων και ύψους τριάμιση μέτρων, για να σταματήσει τους μετανάστες.

Οι λαοί που ζούσαν περιορισμένοι πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα τώρα έχουν το μεγαλύτερο άγχος να κατασκευάσουν ένα νέο. Και όπου υπάρχει θάλασσα, και δεν μπορεί να κατασκευαστούν τείχη, κλείνουν τα σύνορα, όπως με το Brexit, ή τα λιμάνια, όπως με τον Σαλβίνι. Από τότε που υπάρχει ο κόσμος, οι ανθρώπινοι πολιτισμοί χρησιμοποιούν την τοιχοποιία ως πολιτικό κώδικα, ένα πολιτισμικό πρόγραμμα, χτίζοντας ή γκρεμίζοντας. Ο αυτοκράτορας Τσιν Σι Χουανγκ ενοποίησε την Κίνα κατασκευάζοντας το Σινικό Τείχος. Οι ιταλικές κοινότητες έχτισαν καθεδρικούς ναούς και πύργους. Οποιος φοβάται κατασκευάζει τείχη, όποιος έχει εμπιστοσύνη κατασκευάζει γέφυρες. Στα τέλη του 19ου αιώνα, το τσίρκο Barnum έφερε στη γέφυρα του Μπρούκλιν 21 ελέφαντες για να πείσει τους Νεοϋορκέζους ότι η γέφυρα ήταν ασφαλής και στέρεη.

Οποιος έχει ελπίδα κατασκευάζει δρόμους. Στις οδούς της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ταξίδεψαν ο πολιτισμός, εμπορεύματα και ιδέες, στρατιώτες και ιεραπόστολοι. Στο απόγειό του, το δίκτυο εκτεινόταν για 100.000 χιλιόμετρα και ένωνε 32 από τα σημερινά μας έθνη. Χωρίς εκείνους τους δρόμους ο χριστιανισμός δεν θα κατάφερνε ποτέ να διαδοθεί με τόσο μεγάλη ταχύτητα σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και η ιστορία της Ευρώπης ίσως να ήταν διαφορετική. Πιο βάρβαρη.

Αυτός είναι ο λόγος που η πολιτική αντιπαράθεση στην Ιταλία για τον Σιδηρόδρομο Υψηλής Ταχύτητας και τις υποδομές είναι τόσο σημαντική. Δεν αντιπαρατίθενται μόνο δύο κόμματα, αλλά δύο κουλτούρες. Η Λέγκα θέλει να κλείσει την Ιταλία από τα νότια, από εκεί που έρχονται οι μετανάστες, και να την ανοίξει από τα βόρεια, ώστε να κυκλοφορούν τα εμπορεύματα. Τα Πέντε Αστέρια είναι ανοιχτά απέναντι στη Μεσόγειο και κλειστά απέναντι στην Ευρώπη. Είναι οικολόγοι, αλλά έχουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα προς τη βενζίνη των Κίτρινων Γιλέκων απ’ό,τι προς τις γραμμές ενός σιδηροδρόμου. Δεν θέλουν ούτε τα τούνελ ούτε τους αυτοκινητόδρομους. Ονειρεύονται μια Ιταλία που κινείται με μηδέν χιλιόμετρα. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον η μάχη ανάμεσά τους να μη λήξει με μια Ιταλία που θα είναι κλειστή ταυτοχρόνως και στα βόρεια και στα νότια σύνορά της.

* Ο Αντόνιο Πολίτο είναι αρθρογράφος της Corriere

Πηγή: Corriere della Serra