Σε ένα πρόσφατο άρθρο του στην Washington Post, ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός Walter Russell Mead, διερωτήθηκε «αν ο κορωνοϊός είναι ικανός να σκοτώσει τον λαϊκισμό;». Το ίδιο ερώτημα μονοπωλεί το τελευταίο καιρό ένα debate ακαδημαϊκών και αναλυτών, μερικοί εκ των οποίων προβλέπουν πως η κρίση του κορωνοϊού θα οδηγήσει σταδιακά στην κατάρρευση των λαϊκιστών. Αν και σε μια τέτοια περίοδο, οι προβλέψεις είναι ιδιαίτερα επισφαλείς, η πορεία πέντε ακροδεξιών-λαϊκιστικών κυβερνήσεων και κομμάτων φανερώνει πως η παραπάνω υπόθεση είναι περισσότερο… ευσεβής πόθος.

Ads

Όρμπαν: To κράτος είμαι εγώ

«Το είπα ξεκάθαρα στους ευρωπαίους κλαψιάρηδες ότι δεν έχω χρόνο να συζητήσω νομικά θέματα, συναρπαστικά χωρίς αμφιβολία, αλλά θεωρητικά, όταν πρέπει να σωθούν ζωές». Με αυτά τα λόγια, ο Βίκτορ Όρμπαν, από το απόγευμα της Δευτέρας έθεσε την δημοκρατία της Ουγγαρίας και επίσημα στο «γύψο». Με διαδικασίες fast-track, ο Ούγγρος πρωθυπουργός, ανέστειλε την λειτουργία του κοινοβουλίου, χρίζοντας τον εαυτό του τον απόλυτο ρυθμιστή των πολιτικών πραγμάτων. Ανάμεσα στα νέα του καθήκοντα συμπεριλαμβάνεται, η παράταση επ’ αόριστον της κατάστασης έκτακτης ανάγκης χωρίς την σύμφωνη γνώμη του κοινοβουλίου, η ακύρωση ψηφισμένων νόμων μέσω διαταγμάτων, η εισαγωγή έκτακτων μέτρων μέσω κυβερνητικών εγκυκλίων, καθώς και η ποινή φυλάκισης για όσους διαδίδουν fake news αναφορικά με τον κορωνοϊό. Μάλιστα, οι βουλευτές της αντιπολίτευσης που δεν στήριξαν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο και χαρακτηρίσθηκαν από τον Όρμπαν ως προδότες, δέχονται ήδη απειλές για την σωματική τους ακεραιότητα.

Τραμπ: Κορωνοϊός δια πάσαν νόσον

Με κυνικό τρόπο, ο Ντόναλντ Τραμπ, διεμήνυσε το απόγευμα της Δευτέρας πως τουλάχιστον διακόσιες χιλιάδες Αμερικανοί θα πεθάνουν από τον κορωνοϊό. Μια τέτοια εξέλιξη κατά τον Αμερικανό πρόεδρο θα είναι μια τεράστια προσωπική του επιτυχία αφού οι αρχικές προβλέψεις έκαναν λόγο για δυο εκατομμύρια θύματα. Μάλιστα, ο ίδιος συνέχισε να χαρακτηρίζει τον κορωνοϊό ως «κινεζικό» προϊόν, προσπαθώντας για ακόμα μια φορά να «πατήσει» πάνω στο μένος μιας σειράς φτωχοποιημένων Αμερικανών, που αφού είδαν τα εργοστάσια τους να μεταφέρονται στα «φτηνά» χέρια της Ασίας, τώρα -σύμφωνα με τον Τραμπ- τους μεταφέρουν και έναν φονικό ιό. Φυσικά, εν όψει εκλογών, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα μπορούσε να αφήσει και τους Δημοκρατικούς εκτός αφηγήματος, τους οποίους αφού κατηγόρησε ότι διαδίδουν φήμες για τον ιό, μετέπειτα τους κατήγγειλε ότι θέλουν «έκτακτα μέτρα» για να καταρρεύσει η οικονομία, ώστε να επωφεληθούν εκλογικά από το χάος. Το εντυπωσιακό είναι πως οι «πιρουέτες» Τραμπ …επικροτούνται από τον αμερικανικό λαό σε ποσοστό 60%.

Ads

Για τον κορωνοϊό φταίνε… οι πρόσφυγες

Στις 29 Φεβρουαρίου, η Τζόρζια Μελόνι, αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος «Αδέρφια της Ιταλίας», μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος στα social media προέτρεψε τον ιταλικό λαό να μην πιστεύει αυτά που βλέπει στην τηλεόραση, καθώς όπως είπε «διαδίδουν μόνο ψεύδη». Για να αποδείξει μάλιστα την «πλεκτάνη», η ίδια τράβηξε το βίντεο μπροστά από το Κολοσσαίο- το οποίο όπως είπε έσφυζε από ζωή». Όταν ο αριθμός των κρουσμάτων αυξήθηκε δραματικά και οι εκατόμβες των νεκρών δεν μπορούσαν πια να αμφισβητηθούν, η αφήγηση της ιταλικής ακροδεξιάς άλλαξε. «O κορωνοϊός είναι κατασκεύασμα των Κινέζων, τον οποίο δημιούργησαν με νυχτερίδες και ποντίκια» έγραψε στο twitter ο Ματέο Σαλβίνι. Μάλιστα για να διαδώσει το μήνυμα του πλήρωσε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, ώστε το μήνυμα του να φτάσει στα τηλέφωνα εκατομμύρια Ιταλών. Φυσικά από το αφήγημα του αρχηγού της Λέγκας του Βορρά δεν μπορούσε να λείπει και η συσχέτιση προσφυγικού και κορωνοϊού. Για αυτό το λόγο, ο Ματέο Σαλβίνι, εισηγήθηκε το κλείσιμο των συνόρων για πρόσφυγες και μετανάστες από την Βόρειο Αφρική λέγοντας χαρακτηριστικά πως «το να διασώζεις μετανάστες στο Αιγαίο εν μέσω καραντίνας, ισούται με το να σταματάς ένα ασθενοφόρο όταν βρίσκεται στο δρόμο».

Iσραήλ: Κορωνοϊός, άλλος ένας τρομοκράτης

Στο Ισραήλ έχουμε το κλασσικό παράδειγμα αυτού που στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ως «securitization»… αν όχι «militarization» της πανδημίας. Με συνοπτικές διαδικασίες για την καταπολέμηση του ιού, ο «υπηρεσιακός» πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, επιστράτευσε όχι μόνο γιατρούς… αλλά και χιλιάδες πράκτορες της υπηρεσίας εσωτερικής ασφαλείας του Ισραήλ, της περίφημης Shin Bet. Αφού, όπως δήλωσε ο «Μπίμπι», ο ιός είναι ένας «αόρατος εχθρός που πρέπει να εντοπιστεί», τότε πράγματι δεν θα υπήρχε καλύτερη δύναμη από αυτή της Shin Bet για να τον αντιμετωπίσει. Εξάλλου, η υπηρεσία αυτή διαθέτει μακρά εμπειρία στις παρακολουθήσεις, στον εντοπισμό «υπόπτων» αλλά και στην φύλαξη της χώρας από τους «μολυσμένους εχθρούς» της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. Και αν ορισμένοι διαδήλωσαν το απόγευμα της Κυριακής κατηγορώντας την κυβέρνηση πως εκμεταλλεύεται την κρίση του κορωνοϊού για να ενισχύσει την εξουσία του και να υποσκάψει τους θεσμούς της χώρας, το γενικευμένο κλίμα ανησυχίας φαίνεται πως τον ευνοεί, επαναφέροντας τον Νετανιάχου δυναμικά στις πολιτικές εξελίξεις της χώρας.

Βραζιλία: Κορωνοϊός με business as usual

«Πάρτε πίσω όλους τους περιορισμούς που επιβάλλατε». Με αυτό το λιτό μήνυμα προς τους κυβερνήτες της Βραζιλίας, ο Ζαΐχ Μπολσονάρου, σήμανε το τέλος του συναγερμού για τον κορωνοϊό, αναφέροντας πως έφτασε η ώρα να επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Για τον Βραζιλιάνο πρωθυπουργό, ο κορωνοϊός είναι μια απλή γρίπη, που τα μέσα ενημέρωσης φουσκώνουν για να τρομοκρατήσουν το λαό και να πλήξουν την οικονομία. Έτσι με προεδρική εντολή, η ζωή στις μεγαλουπόλεις της Βραζιλίας συνεχίζεται κανονικά, οι πολίτες κυκλοφορούν χωρίς περιορισμό και τα εργοστάσια συνεχίζουν να παράγουν. Έτσι και αλλιώς κατά τον Μπολσονάρου, μια μέρα όλοι θα πεθάνουν… άρα ουδεμία ανάγκη για έκτακτα μέτρα ειδικά αν αυτά συναρτώνται με τον περιορισμό της παραγωγής. Η διατήρηση της παραγωγής σε υψηλά επίπεδα παρά τον υγειονομικό κίνδυνο, βρίσκει φυσικά σύμφωνους τους ισχυρούς Βραζιλιάνους που στήριξαν την πολιτική Μπολσονάρου στις πρόσφατες εκλογές.

Δεν θα καταρρεύσει από μόνος του

Ο ακροδεξιός-λαϊκισμός έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ανθεκτικός σε περιόδους κρίσης καθώς τα αφηγήματα του- μια μείξη σεναρίων συνωμοσιολογίας και εθνικισμού – αποδεικνύονται διαχρονικά ιδιαίτερα εύπεπτα για μια μεγάλη μερίδα κόσμου και ιδιαίτερα φτωχοποιημένων στρωμάτων που με την ίδια ευκολία στρέφονται είτε κατά της Ε.Ε, είτε κατά των προσφύγων είτε κατά της παγκοσμιοποίησης και της νέας τάξης πραγμάτων. Μάλιστα, σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές που δεν διακυβεύεται μονάχα η επιβίωση αλλά και η ίδια η ζωή, οι συμμαχίες αυτές γίνονται ακόμα πιο ισχυρές. Εκείνοι που περιμένουν πως ο ακροδεξιός λαϊκισμός θα καταρρεύσει από τις αντιφάσεις του – σαν ώριμο φρούτο – παραβλέπουν το γεγονός πως οι ηγέτες του έχουν την ικανότητα να ελίσσονται, να προσαρμόζονται στις συνθήκες και να κατασκευάζουν εσωτερικούς εχθρούς. Παράλληλα, ο «φόβος» απέναντι σε έναν «αόρατο κίνδυνο» είναι μια συνθήκη που στρέφει κομμάτι της κοινωνίας στην αναζήτηση της «μέγιστης ασφάλειας»… ακόμα και αν αυτή βάλει τελικά κατά της ίδιας δημοκρατίας. Την ίδια ώρα τάσεις, όπως αυτή της Γερμανίας, η οποία στη πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής αρνήθηκε την έκδοση ευρωομολόγου, αφού πρώτα δέσμευσε υγειονομική βοήθεια που προοριζόταν για τρίτες χώρες, θρέφει και δεν καταπολεμά τα λαϊκιστικά κόμματα της Ευρώπης.

Υ.Γ: Την ακροδεξιά δεν την πολεμάς με ημίμετρα, αλλά με περισσότερη δημοκρατία και περισσότερη αλληλεγγύη

*Ο Κυριάκος Δημάγγελος είναι δημοσιογράφος και υποψήφιος διδάκτωρ