Τον Φοίβο Δεληβοριά δεν έχω την τύχη να τον γνωρίζω προσωπικά. Έχω όμως την ατυχία να γνωρίζω πολύ προσωπικά τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας που χαρακτηρίζει διαχρονικά τα λεγόμενα της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λ. Μενδώνη. Οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες στο Υπουργείο Πολιτισμού έχουμε μακρά πείρα, τόσο για το τι εννοεί η Λ. Μενδώνη με τον όρο «πολιτική για τον πολιτισμό» όσο και για τα μέσα που μετέρχεται προκειμένου να την επιβάλλει.

Στις 14/5/2020 δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική Athens Voice μια συνέντευξη της Υπουργού με τον εύγλωττο τίτλο: «Η Λίνα Μενδώνη νιώθει αδικημένη από τις επιθέσεις. Εξηγεί γιατί». Μετά από όσα έχουν συμβεί με το σύγχρονο πολιτισμό, μετά την πλήρη αδιαφορία της Υπουργού που μέχρι την περασμένη Δευτέρα απαξίωσε να συναντηθεί με οποιοδήποτε σωματείο εργαζομένων για να ακούσει τα προβλήματά τους, μετά το ισχυρό κίνημα Support Art Workers που για πρώτη φορά ένωσε τους εργαζόμενους όλων των κλάδων του πολιτισμού, καλλιτέχνες και τεχνικούς, θα περίμενε κανείς η Υπουργός να είναι πιο φειδωλή στα λόγια της. Κι όμως, συνέχισε στο ίδιο μοτίβο του «όλα έγιναν καλά» και στην προσπάθεια να αφήνει λεπτά υπονοούμενα για την (απολύτως τεκμηριωμένη και βάσιμη) κριτική που δέχτηκε.

Θα μείνω σε ένα μόνο σημείο, γιατί από αυτό μπορεί κανείς να καταλάβει όλη τη μεθοδολογία. Η δημοσιογράφος ρωτά «Και ο Φοίβος Δεληβοριάς εκφράστηκε δημόσια δηλώνοντας τη βαθιά του απογοήτευση για το τοπίο που διαμορφώθηκε» και η Λίνα Μενδώνη απαντά: «Εγώ χαίρομαι που ο Φοίβος Δεληβοριάς έχει αναλάβει τη μουσική σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, που θα δούμε φέτος στην Επίδαυρο».

Άραγε στο μυαλό της Υπουργού, η Επίδαυρος είναι ένα «δώρο» που δίνεται στους καλλιτέχνες, σε αντάλλαγμα του οποίου θα πρέπει να βγάζουν το σκασμό; Μήπως η φράση αυτή είχε ως σκοπό να «καρφώσει» τον Φοίβο Δεληβοριά στους συναδέλφους του ότι την ώρα που προεδρεύει της ΕΔΕΜ, οργάνου συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων και λέει ότι καταβάλλει προσπάθειες για τα δικαιώματα όλων των δημιουργών, την ίδια ώρα κάνει τις δικές του «δουλειές» με το Εθνικό Θέατρο; Ή μήπως ήταν μια έμμεση αναφορά ότι ο Φοίβος Δεληβοριάς «πλουτίζει» με δουλειές από το Εθνικό Θέατρο και οι οξύτατες (και προσωπικές) αντιδράσεις του απέναντι στην απουσία πολιτικής για τον σύγχρονο πολιτισμό ήταν απολύτως υποκριτικές;

Και το ερώτημα που σίγουρα πλανήθηκε σε όλων το μυαλό, καλοπροαίρετων ή μη, ήταν «πόσα χρήματα να έχει συμφωνήσει ο Δεληβοριάς με το Εθνικό Θέατρο για να φτάνει η Υπουργός να τον καρφώνει με αυτόν τον τρόπο;». Ποιος μπορεί να ξεχάσει, άλλωστε, το ντόρο που ξέσπασε άλλοτε για τη συμμετοχή της Άλκηστης Πρωτοψάλτη ως πρωθιέρειας του χορού στις Τρωάδες του Εθνικού Θεάτρου την άνοιξη του 2015; Ατομική αμοιβή με ενιαίο μισθολόγιο συν έξτρα εταιρικές συμβάσεις 63.000 ευρώ είχε υπογράψει τότε ο Σ. Χατζάκης, που διορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής στο Εθνικό Θέατρο το 2013, όταν η Λ. Μενδώνη διατελούσε Γενική Γραμματέας στο ΥΠΠΟ, για να μην ξεχνιόμαστε. Μετά τη δημοσιοποίηση του ποσού, και το σκάνδαλο που ξέσπασε, η Άλκηστη Πρωτοψάλτη ακύρωσε τελικά τη συμμετοχή της. Είμαστε μπροστά σε κάτι παρόμοιο;

Ε, λοιπόν το «επιχείρημα» της Υπουργού Πολιτισμού αποδεικνύεται, εκτός από προσβλητικό, και εντελώς φτηνό. Με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Γιατί το Εθνικό Θέατρο, εξ όσων γνωρίζω, είχε υπολογίσει την αμοιβή για τη μουσική στη συγκεκριμένη παράσταση στα 4.000 ευρώ (καθαρά). Στο ποσό αυτό θα συμπεριλαμβάνονταν, δε, εκτός από την αμοιβή του συνθέτη, και τα έξοδα για τους μουσικούς και το στούντιο ηχογράφησης! Ο προϋπολογισμός της παράστασης ήταν ακόμη σε επίπεδο προφορικών συνεννοήσεων. Θα οριστικοποιηθεί, όμως, τις επόμενες μέρες και θα μπορεί ο καθένας να επιβεβαιώσει το ποσό –ή να το διαψεύσει, αν η πληροφόρησή μου είναι λανθασμένη…

Μόνο που ο προϋπολογισμός θα οριστικοποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή του Φοίβου Δεληβοριά, ο οποίος με μια – εύγλωττη στις σιωπές της – ανάρτηση στη σελίδα του ανακοινώνει την αποχώρησή του από την «Λυσιστράτη» του Εθνικού Θεάτρου. Τα «προσωπικά ξεκαθαρίσματα» που επιχειρεί η Υπουργός έχουν ως αποτέλεσμα να μείνει ξεκρέμαστη μια σημαντική παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου για το πρόγραμμα της Επιδαύρου. Αυτό, όμως, ίσως και να μην τη νοιάζει…

Νοιάζει όμως όλους εμάς. Τα χρήματα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που δίνονται σε καλλιτεχνικές παραγωγές, είναι δημόσια χρήματα. Δεν ανήκουν στην κ. Μενδώνη, για να συμπεριφέρεται σαν με αυτά να δικαιούται να εξαγοράσει τους καλλιτέχνες ή τη σιωπή τους. Δεν ανήκουν σε κανέναν Υπουργό Πολιτισμού, ανήκουν σε όλους μας, και δεν μπορούν να μοιράζονται με βάση «συμπάθειες», «αντιπάθειες», «ηχηρές παρεμβάσεις» ή «απόλυτες σιωπές». Ήδη υπάρχουν επώνυμες καταγγελίες ότι, πριν καν κατατεθούν οι προτάσεις για την επιχορήγηση 200 παραστάσεων σε αρχαιολογικούς χώρους, που εξήγγειλε η Υπουργός, συγκεκριμένοι καλλιτέχνες εμφανίζονται ως «σίγουροι» ότι θα συμπεριληφθούν σε αυτές.

Για να ξαναγυρίσουμε στην ίδια συνέντευξη, θα παραφράσω ελεύθερα (και χωρίς την άδειά της, προφανώς) το σχόλιο της δημοσιογράφου της Athens Voice, για την Υπουργό, προκειμένου να αποδίδει με ακρίβεια τα τεκταινόμενα στον 5ο όροφο της Μπουμπουλίνας: «Αύριο είναι Δευτέρα και έχει πολλούς ακόμα να τελειώσει». Το «όταν τρώνε δεν μιλάνε» της Υπουργού είναι πραγματικά αναξιοπρεπές για τον καλλιτεχνικό κόσμο και πρέπει να τελειώσει πριν καν αρχίσει να ξεδιπλώνεται.

* Η Δέσποινα Κουτσούμπα, αντιπρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟΑ Αττικής, Στερεάς και Νήσων