Στη βιβλιογραφία των διεθνών σχέσεων, χρησιμοποιούμε την έννοια του «μετα-αυτοκρατορικού κράτους» για κράτη που κάποτε ήταν αυτοκρατορίες και στη συνέχεια διαλύθηκαν και συρρικνώθηκαν.

Ads

Η Ρωσία και η Τουρκία είναι τα πιο τυπικά παραδείγματα.

Αυτά τα κράτη μεταφέρουν το μεγαλείο του παρελθόντος στο παρόν και το μέλλον με πολλές αντιφάσεις. Από τη μία, βλέπουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη ως μεγάλη και σπουδαία δύναμη και από την άλλη πλευρά, παρουσιάζονται ως ευάλωτοι και σαν να έχουν «ζήτημα επιβίωσης».

Ο εθνικισμός τους είναι γεμάτος από παράδοξα.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία τους είναι να ισχυρίζονται ότι είναι στην άμυνα, ακόμη και όταν είναι στην επίθεση.

Ads

Η μετα-αυτοκρατορική Τουρκία φανερώνει όλα τα πιο πάνω χαρακτηριστικά στην πολιτική της έναντι της Κύπρου.

Όλοι οι Εθνικιστές, είτε Τουρκιστές, είτε Ισλαμιστές είτε κοσμικοί Κεμαλικοί, βλέπουν την Κύπρο με τον ίδιο φακό: πεδίο όπου αντανακλάται το μεγαλείο της χώρας!

Μερικοί κάνουν αναφορά στην οθωμανική κατάκτηση και στους μάρτυρες και θεωρούν την Κύπρο κεκτημένο. Άλλοι προτιμούν να μιλούν για την «ειρηνική επιχείρηση» και απαιτούν το «κοτσιάνι» του μισού νησιού, και άλλοι με γεωπολιτικούς ισχυρισμούς θέλουν να κηρύξουν το νησί «Lebensraum» (ζωτικός χώρος).

Όλες αυτές οι προσεγγίσεις τέμνονται σε ένα σημείο: η φαντασίωση της «Μεγάλης Τουρκίας»!

Για παράδειγμα, ο Alparslan Türkeş, ιστορικός αρχηγός των Γκρίζων Λύκων, ισχυρίστηκε ήδη από τη δεκαετία του 1960 ότι στη Κύπρο “αναβιώνει το όνειρο της Μεγάλης Τουρκίας”

Ο Μουμτάζ Σόϋσαλ, χρόνια σύμβουλος του Ντενκτάς, έβλεπε επίσης την Κύπρο, χώρο όπου μετριέται το μεγαλείο της Τουρκίας. Έλεγε συγκεκριμένα «στην Κύπρο είπαμε όχι στην αιώνια συρρίκνωση του τουρκικού έθνους».

Παρά την ρητορική για μεγαλεία, η μετα-αυτοκρατορική Τουρκία έχει σοβαρό πρόβλημα αυτοπεποίθησης.

Από τη μία πλευρά, ζει με το μεγαλείο του παρελθόντος, και από την άλλη πλευρά, στο παρόν αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με σημαντικές εξωτερικές εξαρτήσεις. 

Αυτό το ζήτημα αυτοπεποίθησης αντικατοπτρίζεται επίσης στην πολιτική της στην Κύπρο. Οι τούρκοι εθνικιστές βλέπουν την Κύπρο ως τον χώρο στο οποίο αναδεικνύεται η «σπουδαιότητα» και το «μεγαλείο» της Τουρκίας. Για αυτό και είναι εναντίον σε κάθε λογικό και ρεαλιστικό συμβιβασμό.

Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μουμτάζ Σόϋσαλ: «Πρώτη φορά μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, στον πόλεμο του 74 στην Κύπρο, η Τουρκία είπε «Αυτό είναι δικαίωμά μου και θα το πάρω, χωρίς να υποκύψω σε εξωτερικές πιέσεις και απόδειξε αυτοπεποίθηση»

Οι Ισλαμο-τουρκιστική συμμαχία που κυβερνά σήμερα την Τουρκία, μιλάει με τα ίδια μεγάλα λόγια.

Λένε ότι στη Κύπρο έχουμε «απόλυτο δίκαιο και δεν θα υποκύψουμε σε κανένα». Όμως αγνοούν την ύπαρξη και τα συμφέροντα οκτακόσιων χιλιάδων Ελληνοκυπρίων και διακοσίων χιλιάδων Τουρκοκυπρίων.
Είναι πραγματικά δύσκολο να καταλάβει κανείς για ποιο «δίκαιο» μιλούν.

Το δικαίωμα να εκδιώξει τους Ελληνοκύπριους με τη δύναμη των όπλων από εκεί που έζησαν για χιλιάδες χρόνια, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου;
Το δικαίωμα τερματισμού της εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου παραβιάζοντας τη Συνθήκη Εγγυήσεων;
Το δικαίωμα να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε ένα ξεχωριστό κράτος μεταφέροντας πληθυσμό σε μια γεωγραφία στην οποία οι κάτοικοι εκδιώχθηκαν με την βία;
Το δικαίωμα να απαιτήσει ένα ανεξάρτητο κράτος εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων, το οποίο αποτελεί το 18% του πληθυσμού της χώρας, ενώ αντιτίθεται ακόμη και στην αυτονομία των Κούρδων;
Το δικαίωμα να αγνοήσουμε την πολιτική βούληση των Τουρκοκυπρίων;

Κανείς δεν έχει τέτοια δικαιώματα. Ούτε καν αυτοκρατορίες.

Είναι φανερό ότι το μετα-αυτοκρατορικό Τουρκικό κράτος ασκεί μια επιθετική πολιτική. Όμως στην αντίληψη των εθνικιστών η Τουρκία βρίσκεται σε «άμυνα». Παρουσιάζουν τις οκτακόσιες χιλιάδες Ελληνοκύπριους ως «απειλή» και θεωρούν το Κυπριακό «ζήτημα επιβίωσης του έθνους».

* O Νιαζί Κιζίλγιουρεκ είναι ευρωβουλευτής με το ΑΚΕΛ, το άρθρο κυκλοφόρησε στην Τουρκική στην εφημερίδα Yenidüzen στις 4/7/21