«Ετούτος δω ο λαός δε γονατίζει παρά μονάχα μπροστά στους νεκρούς του».
Γιάννης Ρίτσος

Ο Μανώλης Γλέζος μαζί με τον Λάκη Σάντα, τη νύχτα της 30ης Μαΐου 1941, όταν ο Άξονας έμοιαζε ανίκητος, κατέβασαν τη σβάστικα από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Η κορυφαία αυτή αντιστασιακή πράξη, η πρώτη στην υπό γερμανική κατοχή Ευρώπη, σε συνέχεια του πάνδημου συναγερμού της Μάχης της Κρήτης, έστειλε παντού το μήνυμα ότι ο Άξονας δεν είναι αήττητος. Σε όλη την Ευρώπη οι νέοι ξεσηκώθηκαν, οι λαοί πήραν την υπόθεση στα χέρια τους, συσπειρώθηκαν στις γραμμές της Αντίστασης και μαζί με τον αγώνα των Συμμάχων λύτρωσαν την ανθρωπότητα από το φασισμό.

Kατά τη διάρκεια της Κατοχής η Ελλάδα υπέστη τα πάνδεινα: ο πληθυσμός της αποδεκατίστηκε, η χώρα λεηλατήθηκε και καταστράφηκε συστηματικά. Το μέλλον της υπονομεύθηκε βίαια. Όμως δικαιοσύνη δεν αποδόθηκε: οι θύτες δεν τιμωρήθηκαν, τα θύματα (ολόκληρος ο ελληνικός λαός) δεν αποζημιώθηκαν. Στον ιερό αυτό αγώνα για Μνήμη και Δικαιοσύνη ο Μανώλης Γλέζος, σύμβολο ήδη της αντιφασιστικής νίκης των λαών, αφιέρωσε έκτοτε ολόκληρη τη ζωή του.

Το 1946 συμμετέχει στην ίδρυση της Πανελλήνιας Ενώσεως Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής «ο Φοίνιξ», πρωτεργάτης της οποίας ήταν ο αείμνηστος δικηγόρος Θεμιστοκλής Ζαφειρόπουλος. Οι οργανώσεις των θυμάτων και των ομήρων αγωνίζονται σκληρά έχοντας απέναντί τους την παρελκυστική στάση των γερμανικών κυβερνήσεων, που επικαλούνταν τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1953 (η οποία πάγωνε το ζήτημα μέχρι την επανένωση της Γερμανίας και τη σύναψη Συνθήκης Ειρήνης), αλλά και, συχνά, την απροκάλυπτη εχθρότητα των ελληνικών κυβερνήσεων!

Την περίοδο 1981-1985, ο Μανώλης Γλέζος, ως βουλευτής, συμβάλλει καθοριστικά στην αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Όμως σε σχέση με τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών πρόοδος δεν υπήρξε, καθώς η Γερμανία επικαλούνταν διαχρονικά τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1953, που πάγωνε το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων μέχρι την επανένωση της Γερμανίας και τη σύναψη Συνθήκης Ειρήνης.

Αμέσως μετά την ενοποίηση της Γερμανίας (1990) το ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών επανέρχεται στο προσκήνιο: κατ’ εντολήν του  Ανδρέα Παπανδρέου επιδίδεται ρηματική διακοίνωση στη γερμανική κυβέρνηση (14.11.1995). Αλλά και σε συνεννόηση με τον Πρωθυπουργό, ο Γιάννης Σταμούλης ξεκινά τον δικαστικό αγώνα για τη δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου (27.11.1995).

Μετά από μακρά διαδικασία προετοιμασίας στις 22.1.1996 ιδρύεται το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα με καθοριστική τη συμβολή του Μανώλη Γλέζου και τη συμμετοχή αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του αντιδικτατορικού αγώνα, καθώς και δημοκρατών όπως οι εξής (ενδεικτικά): Ευάγγελος Μαχαίρας, Λάκης Σάντας, Στέλιος Ζαμάνος, Μπάμπης Ρούπας, Βασίλης Πριόβολος, Πέτρος Ανταίος, Γεώργιος – Αλέξανδρος Μαγκάκης, Γιάννης Σταμούλης, Δημήτρης Παπαχρήστος, Θεοφανώ Αργυροπούλου, Λίτσα Παπαϊωάννου, Δαμιανός Βασιλειάδης, Στέφανος Ληναίος, Μάκης Μπαλαούρας, Αλέξανδρος Κουτομητόπουλος, Γιώργος Παπαγιαννόπουλος, Ιγνάτιος Αξιώτης, Πέτρος Κουλουφάκος και άλλοι, ενώ στην πορεία συμμετέχουν πολλοί ακόμη, όπως οι Βασίλης Καρκούλιας, Βασίλης Μπρακατσούλας, Χρήστος Τσιντζιλώνης, Δημήτρης Αλευρομάγειρος και άλλοι. Εκλέγεται Πρόεδρος ο Μανώλης Γλέζος, θέση την οποία θα τιμήσει επί εικοσιένα συναπτά έτη, εκλεγόμενος συνεχώς ομόφωνα, έως τον Δεκέμβριο του 2016, που αποχωρεί από την προεδρία μετά από δική του επιμονή.

Το 2000 με την απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου επικυρώνεται και καθίσταται αμετάκλητη η θετική για τα θύματα του Διστόμου απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λειβαδιάς, χάρη στις προσπάθειες κυρίως του Γιάννη Σταμούλη. Όμως η απόφαση δεν εκτελείται, λόγω της άρνησης της κυβέρνησης Σημίτη και όσων τη διαδέχθηκαν να παράσχουν άδεια για την κατάσχεση και εκπλειστηριασμό της περιουσίας του γερμανικού κράτους στην Ελλάδα. Η υπόθεση μεταφέρεται στην Ιταλία, τα Ανώτατα Δικαστήρια της οποίας δικαιώνουν τα θύματα του Διστόμου τρεις φορές (2008, 2014, 2019)!

Το 2010 η Ελλάδα παρεμβαίνει στη Δίκη της Γερμανίας εναντίον της Ιταλίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, γεγονός που αναζωπυρώνει την εθνική υπόθεση των γερμανικών οφειλών. Παρά τις παλινωδίες των ελληνικών κυβερνήσεων, υπό την πίεση του λαού και του Εθνικού Συμβουλίου το ζήτημα προχωρά: εκδίδονται πορίσματα του ΓΛΚ και του ΝΣΚ (2013-2014) και συγκροτείται η Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή Διεκδίκησης, η οποία καταλήγει σε πόρισμα τον Ιούλιο του 2016.  

Το 2014 ο Μανώλης Γλέζος θέτει υποψηφιότητα, ξανά, ως ευρωβουλευτής . Ο λαός, τιμώντας την Ιστορία του και στηρίζοντας αναφανδόν τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών τον κατατάσσει πρώτο απ’ όλους τους υποψήφιους όλων των κομμάτων με ρεκόρ σταυρών. Κατά τον ένα μόλις χρόνο που παραμένει ευρωβουλευτής συμβάλλει στη διεύρυνση του κινήματος διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών μέσα στη Γερμανία, ενώ το θέμα είναι συνεχώς στο επίκεντρο της δημοσιότητας.

Στις 17.4.20219 η Ολομέλεια της Βουλής, σχεδόν ομόφωνα, καταλήγει σε μία ιστορική απόφαση: δίνει εντολή στην ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει στις απαιτούμενες ενέργειες για την πολιτική και νομική – δικαστική διεκδίκηση των ελληνικών αξιώσεων. Στις 4.6.2019, σε προεκλογικό χρόνο, επιδίδεται ρηματική διακοίνωση στην Ο.Δ.Γ., την οποία απορρίπτει, απαξιωτικά, η γερμανική κυβέρνηση (18.10.2019).

Ο Μανώλης Γλέζος οργιζόταν αλλά δεν απογοητευόταν από τη γερμανική αδιαλλαξία και αναλγησία. Έως τις τελευταίες μέρες της ζωής του μαχόταν, επιμένοντας στη σύναψη Συνθήκης Ειρήνης με τη Γερμανία ως κλειδί για την απόδοση των γερμανικών οφειλών!

Σε όλο αυτό τον μαραθώνιο αγώνα, επί επτά δεκαετίες και πλέον, ο Μανώλης Γλέζος ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα για τη δικαίωση της μεγαλειώδους Αντίστασης και της ανείπωτης θυσίας του ελληνικού λαού. Αγωνίστηκε σθεναρά και με κόστος για να αποτραπεί η παραχάραξη της Ιστορίας. Επέδειξε απαράμιλλη συνέπεια, δημοκρατικό ήθος, ακεραιότητα και ακατάβλητη αγωνιστικότητα! Προτάσσοντας, πάντα, την ενότητα και τη συλλογικότητα.

Χρέος μας να συνεχίσουμε ανυποχώρητα στον δρόμο που χάραξε ο Μανώλης Γλέζος και η δρακογενιά της Εθνικής Αντίστασης! Κι αυτό θα κάνουμε!
 
* Αριστομένης Συγγελάκης, Οδοντίατρος – Πολιτικός Επιστήμων, Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών, Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα