Αποτελεί κοινό τόπο, τα τελευταία χρόνια, ότι οι Τράπεζες έχουν εξελιχθεί σε “ημιαυτόνομες Δημοκρατίες”. Σε όλη την Ευρώπη – ιδίως στα κράτη μέλη της Ε.Ε. – συμβαίνει αυτό, όχι μόνο στην Ελλάδα. Απλά στη χώρα μας, με τα 3 μνημόνια σε 8 χρόνια και με ιστορικό δεκαετιών στην ασύδοτη – αν και συχνά κρατικοδίαιτη – κεφαλαιοκρατία, οι Τράπεζες διαφυλάσσονται ως “κόρη οφθαλμού” και τα συμφέροντά τους αντιμετωπίζονται περίπου σαν “ιερές αγελάδες”. Τα θεσμικά, νομοθετικά, κανονιστικά πλαίσια που τίθενται, όχι μόνο δεν θίγουν ούτε κατ’ ελάχιστο το καθεστώς σχετικής αυτονομίας τους, αλλά αντιθέτως το ενισχύουν και το τροφοδοτούν.

“Κράτος εν κράτει” που λέει και ο λαός μας. Συγκεκριμένα περιστατικά ασυδοσίας, αναλγησίας, αντικοινωνικής συμπεριφοράς διαδέχονται το ένα το άλλο. Σε τέτοιο βαθμό και με τέτοια συχνότητα που έχει αρχίσει να ενοχλεί και φορείς του κανονικού κράτους.

Η περίπτωση της ανακοπής που άσκησαν η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς στον πίνακα διανομής χρημάτων προς τους δικαιούχους, από την πώληση του κτιρίου της πτωχευθείσας Χ.Κ. ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. (εταιρίας που εξέδιδε την ιστορική “Ελευθεροτυπία”), αποτελεί ακόμη μία εκδήλωση με τα πιο πάνω χαρακτηριστικά.

Ο πρόεδρος Πρωτοδικών – εισηγητής της πτώχευσης της εν λόγω εταιρίας, στις 29 Μαΐου υπέγραψε απόφαση έγκρισης του πίνακα διανομής που εισηγήθηκε ο σύνδικος, όρισε δε ως ημέρα διανομής των αναλογούντων ποσών την 17η Ιουλίου. Δηλαδή οι πάνω από 800 εργαζόμενοι στην εταιρία (δημοσιογράφοι, τεχνικοί και διοικητικοί υπάλληλοι) περίμεναν, μετά από 9 χρόνια ταλαιπωρίας και 6 χρόνια μετά την απόφαση πτώχευσης, να πάρουν σύντομα ένα μικρό μέρος (περίπου 24%, δηλαδή ούτε καν το ένα τέταρτο) από τις δικαστικά επαληθευμένες απαιτήσεις τους (αποζημιώσεις και δεδουλευμένα που ουδέποτε τους καταβλήθηκαν).

Οι δύο Τράπεζες ύψωσαν τείχος. Κατέθεσαν αιτήσεις ανακοπής. “Θέλετε λεφτά; Εμάς μας ρωτήσατε;” σαν να έγνεψαν. “Το 25% και πολύ σας είναι. Το 65% θα το πάρουμε εμείς. Κι από το υπόλοιπο 10%, τη μερίδα του λέοντος πάλι εμείς θα την πάρουμε” διαμηνύουν με τα δικόγραφά τους. Το γεγονός ότι τα χρήματα από μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα έχουν εισπράξει και με το παραπάνω, με τις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις, μάλλον το θεωρούν μικρή ασήμαντη λεπτομέρεια.   

Σε όλα αυτά τα χρόνια, οι εργαζόμενοι στην “Ελευθεροτυπία” υπέφεραν. Όπως και χιλιάδες άλλες οικογένειες εργαζομένων, μικροεπαγγελματιών, καταστηματαρχών, βιοτεχνών, ανθρώπων του μεροκάματου, του ιδρώτα και του μόχθου, εξωθήθηκαν βίαια και τάχιστα σε κατάσταση φτωχοποίησης. Πολλοί έφθασαν και ξεπέρασαν τα όρια της εξαθλίωσης, είδαν να απειλείται – συχνά και να παραβιάζεται – ακόμη και η στοιχειώδης ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Είδαν τη ΔΕΗ να τους κόβει το ρεύμα. Την ΕΥΔΑΠ να τους κόβει το νερό. Τις εταιρίες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας να τους κόβουν το δίκτυο. Έφθασαν να χρωστούν 5 και 10 νοίκια, 5 και 10 και 15 λογαριασμούς κοινοχρήστων. Έγιναν καθημερινοί δέκτες παρενοχλήσεων από εισπρακτικές εταιρίες επειδή δεν μπορούσαν να πληρώσουν τις κάρτες τους και τα δάνειά τους. Στις Τράπεζες. Υποχρεώθηκαν να ζητήσουν δανεικά από συγγενείς και φίλους. Χωρίς εγγύηση. Και με κίνδυνο να διαταραχθούν σχέσεις οικογενειακές, κοινωνικές, φιλικές. Αρκετοί αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα υγείας. Σωματικής ή ψυχικής ή και τα δύο. Οι ίδιοι ή σύζυγοί τους ή και οι δύο. Κάποιοι δεν άντεξαν. Έφυγαν για πάντα από κοντά μας.
Δεν είναι, όμως, μόνο οι εργαζόμενοι. Στον πίνακα διανομής υπάρχουν ακόμη: Το Δημόσιο για οφειλές ΦΠΑ, τα Ασφαλιστικά Ταμεία, ο ΟΑΕΔ. Οι ανακοπές στρέφονται ευθέως και εναντίον τους. Αν γίνουν δεκτές, τα Δημόσια ταμεία θα στερηθούν περίπου 1,5 εκατομμύριο ευρώ.

Τα γνωρίζουν αυτά οι Τράπεζες. Και οι διοικήσεις τους και τα νομικά τους επιτελεία. Επιλέγουν, όμως, να τα παρακάμπτουν. Προτάσσουν τα συμφέροντά τους, όπως τα αντιλαμβάνονται και νομίζουν ότι τα εξυπηρετούν. Επικαλούνται διατάξεις νόμων, αγνοώντας σκοπίμως κάποιες άλλες. Αναφέρονται σε νόμους τροποποιητικούς του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας  και του Πτωχευτικού Κώδικα (νόμοι 4335 και 4336 του 2015), αποσιωπώντας μεταβατικές διατάξεις τους, που ορίζουν ρητά ότι οι αλλαγές αφορούν σε πτωχευτικές διαδικασίες που αρχίζουν μετά τη δημοσίευση των νόμων αυτών και όχι σε αντίστοιχες, πρωθύστερες και εξελισσόμενες.

Η απόφαση πτώχευσης της Χ.Κ. ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. δημοσιεύθηκε στις 30 Μαΐου 2014. Δεν θα μπορούσε, συνεπώς, μία πτώχευση να εκκινήσει με άλλο νομοθετικό πλαίσιο και να συνεχιστεί με άλλο. Ούτε υπάρχει στους τροποποιητικούς νόμους, η παραμικρή αναφορά σε αναδρομική ισχύ. Το αντίθετο. Για να το παρακάμψουν αυτό οι Τράπεζες έφθασαν στο σημείο να ισχυρίζονται ότι η δημοσίευση του πίνακα διανομής συνιστά ξεχωριστή διαδικασία από την πτώχευση και – άρα – τα προς διανομή ποσά πρέπει να κατανεμηθούν με βάση τις τροποποιημένες διατάξεις!

Επιμένουν, μάλιστα, ότι θα εξαντλήσουν όλες τις βαθμίδες της Δικαιοσύνης (Πρωτοδικείο, Εφετείο, Άρειος Πάγος) έως ότου ληφθεί οριστική, τελεσίδικη και αμετάκλητη απόφαση. Δηλαδή, αν χάσουν (που είναι και το πιθανότερο) θα έχουν προκαλέσει καθυστέρηση 4 ή και 5 ετών στην πληρωμή των εργαζομένων, άρα και ισόχρονη παράταση της κατάστασης ανέχειας στην οποία βρίσκονται οι οικογένειές τους. 

Όπως είναι γνωστό, το θέμα προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Όχι μόνο από τους εργαζόμενους στην εταιρία, αλλά και συνδικαλιστικά σωματεία, πολιτικά κόμματα, βουλευτές, επιστήμονες. Αντιδράσεις που είναι βέβαιο ότι θα κλιμακωθούν και θα ενταθούν, τις επόμενες ημέρες. Οι Τράπεζες αντέδρασαν μέσω “διαρροών” από στελέχη τους που υποστηρίζουν (προφανώς, εν τη υπερβολή) ότι υπάρχει κίνδυνος να κατηγορηθούν για απιστία! Φαίνεται όμως ότι θορυβούνται. Βεβαίως, δεν έχουν προκρίνει το ενδεχόμενο να παραιτηθούν από τις ανακοπές. Αλλά αυτό φαίνεται ότι πλέον δεν είναι κάτι που οι διοικήσεις τους θα απέκλειαν ρητά και κατηγορηματικά. Στην πραγματικότητα είναι ο μόνος δρόμος. Έντιμος, ειλικρινής και συνεπής με διακηρύξεις για “κοινωνική ευθύνη”, “συμβολή στην κοινωνία”, “ανθρωποκεντρική φιλοσοφία”, “πρωτοβουλίες για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής ευπαθών ομάδων πληθυσμού”, “ευημερία του κοινωνικού συνόλου” και άλλα ωραία που διαβάζει κανείς στις επίσημες ιστοσελίδες τους.

Ο πρόεδρος και ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank κύριοι Βασίλειος Ράπανος και Βασίλειος Ψάλτης, ο πρόεδρος και ο  διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς κύριοι Γεώργιος Χατζηνικολάου και Χρήστος Μεγάλου, έχουν πλέον τον λόγο. Ας αναλάβουν τις δέουσες πρωτοβουλίες, ώστε να “ανακοπούν” οι ανακοπές. Ας συνειδητοποιήσουν ότι οι Τράπεζες έχουν πολύ περισσότερα να χάσουν απ’ όσα προσδοκούν ότι θα κερδίσουν.
Κι αν κάποια στελέχη τους φοβούνται μήπως κατηγορηθούν, υπάρχει λύση: Τόσες και τόσες φορές, τόσα και τόσα στελέχη Τραπεζών και άλλων Οργανισμών έχουν απαλλαγεί από ευθύνες, ποινικές και άλλες, μέσω σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων. Άλλη μία δεν θα βλάψει κανέναν. Ούτε θα αντιδράσει κανείς. Άλλωστε, για “συμβολή στην κοινωνία” θα πρόκειται. Το δίκιο εργαζομένων ανθρώπων θα υπηρετεί. Δεν έχουν παρά να ζητήσουν από την κυβέρνηση, μια ανάλογη ρύθμιση. Δεν θα τους χαλάσει (ούτε τώρα) το χατήρι…

Κωνσταντίνος Ξηροκώστας
Δημοσιογράφος, εργαζόμενος στην “Ελευθεροτυπία” για δυόμιση δεκαετίες