Στην αρχαία Ελλάδα, πολιτική («τα πολιτικά») σήμαινε την ενασχόληση με τη δημόσια ζωή. Η πόλις-κράτος βασιζόταν στους ενεργούς πολίτες, οι οποίοι ενδιαφέρονταν για τα δημόσια πράγματα και επιδείκνυαν πολιτική βούληση. Από αυτή την άποψη μπορούμε να ονομάσουμε την πόλη-κράτος ως κράτος-πολιτών.

Η εδαφική υπόσταση είχε δευτερεύουσα σημασία. Ενδεικτικό είναι πως κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Αθηναίοι, για να υπερασπίσουν την πόλη τους πιο αποτελεσματικά, υποχώρησαν από ορισμένα εδάφη και επέτρεψαν στους Σπαρτιάτες να τα καταλάβουν. Ο λόγος ήταν ότι η προστασία της πόλης-κράτους ήταν πιο σημαντική από την υπεράσπιση εδαφών. Μάλιστα, δεν μιλούσαν για «Αθήνα» ή «Σπάρτη», ως πολιτικο-εδαφικές οντότητες. Αντίθετα ο λόγος ήταν για «Αθηναίους» ή «Σπαρτιάτες», διότι «πόλις» σήμαινε κοινότητα των πολιτών.

Στην σύγχρονη Κύπρο μπορεί να διαπιστώσει κανείς, ότι με την πάροδο του χρόνου το κράτος απόκτησε περισσότερη σημασία από ότι το έδαφος για τους Ελληνοκύπριους. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ένας σημαντικός λόγος που δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην Κύπρο το μοντέλο «Έδαφος για Ειρήνη» (Land for Peace).

Η επιστροφή εδάφους που προβλεπόταν στο σχέδιο Ανάν και στις προηγούμενες ή μετέπειτα προτάσεις λύσης, δεν οδήγησε σε αποδοχή του προτεινόμενου κρατικού μοντέλου.

Αντίθετα, στην τουρκική κουλτούρα, το έδαφος έχει μεγάλη σημασία. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν μια αυτοκρατορία που επιβίωνε όσο κέρδιζε έδαφος. Η απώλεια εδαφών οδήγησε στη πτώση της αυτοκρατορίας. Η γη είχε και μεγάλη σημασία στην άνοδο του τουρκικού εθνικισμού.

Όπως στον γερμανικό εθνικισμό, το «Αίμα και Xώμα» (Blut und Boden) κατέχει ουσιαστική θέση στον τουρκικό εθνικισμό. Σε αυτήν την αντίληψη, η πατρίδα είναι η γη όπου χύθηκε αίμα. Με μια κατακτητική προσέγγιση, θεωρείται ότι το αίμα νομιμοποιεί την αρπαγή, δηλαδή «κοτσιανιάζει» τη γη!

Στη σημερινή Κύπρο, το κράτος βρέθηκε στα χέρια των Ελληνοκυπρίων, ενώ η Τουρκία κρατά τη γη. Έτσι διαμορφώθηκε μια «ισορροπία μη-λύσης», που απειλεί την πολιτική ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων και στερεί τους Ελληνοκύπριους από τη γη τους.

Με άλλα λόγια, η Τουρκία έχει καταλάβει τη γη των Ελληνοκυπρίων και την πολιτική βούληση των Τουρκοκυπρίων.

Ωστόσο οι Ελληνοκύπριοι μπορούν να επιβιώσουν και χωρίς το 37% της γης, διότι διαχειρίζονται το κυπριακό κράτος. Το ίδιο δεν ισχύει για τους Τουρκοκύπριους. Υπο τη σημερινή «ισορροπία της μη-λύσης», δεν κινδυνεύει μόνο η πολιτική τους βούληση, αλλά και η ίδια η ύπαρξή τους.

Δυστυχώς, υπό τις παρούσες συνθήκες δεν φαίνεται να υπάρχει προοπτική για ουσιαστική αλλαγή υπέρ των Τουρκοκυπρίων. Ο φετιχισμός της γης του τουρκικού εθνικισμού και το πάθος που επιδεικνύουν οι Ελληνοκύπριοι για την υπεράσπιση του κυπριακού κράτους, καθιστούν αδύνατη την υλοποίηση της φόρμουλας «Land for Peace».

Επομένως, χρειάζεται αναθεώρηση…

Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί και να απαντηθεί εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων, είναι τι κράτος θέλουμε στην Κύπρο, το οποίο θα διασφαλίζει τα συμφέροντα τους αλλά θα είναι και αποδεκτό από τους Ελληνοκύπριους. Ότι το ενιαίο κράτος και η λύση δυο κρατών ή η συνομοσπονδία δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά είναι γνωστό.

Από την άλλη, η λύση ομοσπονδίας δεν είναι επιθυμητή, αν βασίζεται αποκλειστικά στον «εθνο-φεντεραλισμό». Ο «εθνο-φεντεραλισμός» είναι ένα μοντέλο στο οποίο δεν υπάρχει κοινή έννοια του πολίτη, ούτε κοινός δημόσιος χώρος.

Οι ξεχωριστές εθνοτικές κοινότητες βρίσκονται απλώς κάτω από την ομπρέλα του κράτους. Αυτό θα σήμαινε -στην καλύτερη περίπτωση- επιστροφή στο Οθωμανικό Σύστημα Millet.

Δυστυχώς, η τουρκική πλευρά ανέκαθεν ερμηνεύει την πρόταση της «διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας» με αυτή την αντίληψη, παίρνοντας τον «εθνο-φεντεραλισμό» στα άκρα. Μια δομή πολιτείας στην οποία όλοι οι τομείς της δημόσιας ζωής διαχωρίζονται βάση εθνοτικής καταβολής είναι πολύ μακριά από μια πλουραλιστική, δημοκρατική, κοινότητα των πολιτών, την οποία πρέπει να επιδιώξουμε τον 21ο αιώνα.

Και δύο λόγια για τους Ελληνοκύπριους…

Δεν πρέπει να αγνοήσουν την ιστορική πραγματικότητα ότι ο δικοινοτισμός είναι ιδρυτική αρχή, και ως τέτοια πρέπει να αναγνωριστεί και να προστατευτεί σε περίπτωση μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας…