Η σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αύριο είναι ιστορικής σημασίας: Οι ηγέτες καλούνται να αποφασίσουν αν θα δράσουν προωθητικά και ριζοσπαστικά απέναντι στις καταρρέουσες οικονομίες. Και για πρώτη ίσως φορά, μαζί με την αναστολή του Δημοσιονομικού Συμφώνου Σταθερότητας, η πανδημία προκαλεί ρήγμα κορυφής ως προς τη νομισματική πολιτική. Ολος ο Ευρωπαικός Νότος  απαιτεί ριζική μεταστροφή πολτικής.

Οι ηγέτες των κρατών -μελών της ΕΕ καλούνται να επιλέξουν ποια θα είναι τα πιο αποφασιστικά εργαλεία αμύνης ενώπιον του επελαύνοντος οικονομικού και κοινωνικού melt down. Θα εκδώσει η Ευρώπη ομόλογα εσχάτης ανάγκης, τώρα πια βαφτισμένα κορονο-ομόλογα, εκδομένα από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή από τον ESM – Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης; Από τα διάφορα προταθέντα εργαλεία, τα ευρω- ή κορονο-ομόλογα φαίνονται ως τα αποτελεσματικότερα να ανασχέσουν ψυχολογικά την καθίζηση, να τονώσουν τη ζήτηση και να διασώσουν ό,τι διασώζεται ακόμη στην αγορά εργασίας.

Την πρόταση πρώτος έριξε στο τραπέζι πριν από δύο περίπου εβδομάδες ο Ιταλός πρωθυπουργός Κόντε. Εμμέσως εισέπραξε τότε την απροθυμία της Γερμανίας και της Ολλανδίας. Το Eurogroup χθες προέκρινε ένα δειλό βήμα: η Ιταλία να προσφύγει στον ESM, να αντλήσει κεφάλαια, αλλά υπό προϋποθέσεις μνημονίου! Αυτό δεν μπορεί να γίνει δεκτό από την Ιταλία, για προφανείς λόγους. 

Η Ιταλία δεν είναι πλέον μόνη της στο αίτημα για έκδοση ευρωομολόγου: στην αρχή συμπαρατάχθηκαν η Γαλλία και η Ισπανία, και εν συνεχεία με θεσμικό και επιθετικό τρόπο άλλλες έξι χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα. Οι ηγέτες των εννέα χωρών απέστειλαν απόψε επιστολή στον πρόεδρο του ΕυρωπαΪκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, εν όψει της αυριανής συνόδου, με την οποία ζητούν ρητώς την έκδοση του κορονο-ομολόγου. Την επιστολή υπογράφουν ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα,, η Βελγίδα πρωθυπουργός Σόφι Βίλμες, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Λίο Βαράντκαρ, ο Λουξεμβούργιος πρωθυπουργός, Ξαβιέ Μπέτελ, και ο Σλοβένος πρωθυπουργός, Γιάνεζ Γιάνσα.

Αγνωστο παραμένει ποια στάση θα κρατήσουν οι τέσσερις του Βίζεγκραντ, οι Σκανδιναβοί και οι χώρες της Βαλτικής. Εντυπωσιακή πάντως είναι η συμπαράταξη των τριών μεγαλύτερων οκονομιών της ΕΕ, μαζί με τους δύο του σκληρού πυρήνα Benelux (Βέλγιο, Λουξεμβούργο), και με τον Μεσογειακό Νότο, πλην Κύπρου, Μάλτας. Για πρώτη φορά εννέα χώρες ζητούν αμοιβαιοποίηση του δημόσιου χρέους, με την έκδοση ευρωομολόγου, κάτι  που εξόρκιζαν οι συντηρητικές κυβερνήσεις του Βορρά, ήδη από το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Δεν θα είναι εύκολο να καμφθεί ο γερμανο-ολλανδικός άξονας. Η Γερμανία, αν στριμωχτεί, θα προτείνει μια ad hoc λύση για την Ιταλία.

Η Ελλάδα μόνο όφελος μπορεί να έχει στην ευκταία περίπτωση έκδοσης ομολόγου. Ωφελημένη θα είναι και σε οποιοδήποτε σενάριο helicopter money, δηλαδή με απευθείας διοχέτευση φρεσκοτυπωμένου χρήματος στα νοικοκυριά (helicopter money) ― παρότι και αυτός ο μηχανισμός έχει τους εχθρούς και τους περιορισμούς του. Το τύπωμα χρήματος μπορεί να ανασχέσει την κοινωνική κατάρρευση βραχυπρόθεσμα, αλλά δεν μπορεί να αναπληρώσει τις πραγματικές ζημιές που προκαλεί το lock down στην παραγωγική οικονομία. Σίγουρα πάντως είναι προτιμότερο από την μοχθηρή αδιαφορία και την κούρσα ηγεμονίας εντός της ευρωζώνης.

Η χώρα μας δεν μπορεί να γείρει την πλάστιγγα των συσχετισμών, αλλά υποχρεούται να βρίσκεται στο σωστό μπλοκ συμμάχων, χωρίς δισταγμούς. Σε αυτή την ιστορική καταιγίδα δεν είναι η μόνη που υποφέρει και ενοχοποιείται. Ακόμη και σε περίπτωση πρόκρισης ad hoc λύσεων και εστιασμένων ημιμέτρων, η Ελλάδα μπορεί να απαιτήσει αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας από τις τράπεζες, για εύλογο χρόνο, τουλάχιστον για όλο το 2020. Και σε αυτό το αίτημα οι έκτακτες συνθήκες φαίνονται ευνοϊκές: η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χαλαρώνει την εποπτεία στις συστημικές τράπεζες και αναβάλλει τα τεστ αντοχής. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να αξιοποιήσει την ευκαιρία για να αποτρέψει μια τουλάχιστον κοινωνική κρίση, από τις πολλές που σοβούν. 

* «Εν Θερμώ» είναι ο τίτλος της νέας στήλης του Νίκου Ξυδάκη στο Tvxs.gr. «Ριπές» σύντομου καθημερινού σχολιασμού της επικαιρότητας, με τη ματιά του γνωστού δημοσιογράφου και πρώην Αν. Υπουργού Εξωτερικών – Αν. Υπουργού Πολιτισμού