Οι ειδήσεις κυριαρχούνται από την επιστράτευση στη Ρωσία και τις διαδηλώσεις στο Ιράν ― και οι δύο αναλύονται σαν σημεία αδυναμίας ή και επικείμενης ήττας των αντίστοιχων καθεστώτων. Ενδεχομένως να είναι. Εντούτοις την ίδια στιγμή η Ευρώπη βυθίζεται σταθερά σε ένα εφιάλτη, που δεν είναι μόνο ενεργειακός. Είναι εφιάλτης υφεσιακός και πληθωριστικός, κοινωνικός και πολιτικός.

Λέγεται ότι ο μεγάλος χαμένος του πολέμου στην Ουκρανία είναι η Ευρώπη. Για την ακρίβεια, ο μεγάλος χαμένος είναι η Γερμανία, η λοκομοτίβα της ευρωζώνης και της ευρωπαϊκής οικονομικής ολοκλήρωσης, που βλέπει να καταρρέουν όλες οι στρατηγικές της επιλογές κατά τη μεταπολεμική περίοδο.

Η Γερμανία μετά τον Β’ Πόλεμο, στήριξε την ανοικοδόμηση αρχικά και εν συνεχεία την ανάπτυξή της σε τρεις παραδοχές-σταθερές: ανάθεση της άμυνας στο ΝΑΤΟ, ουσιαστικά στις ΗΠΑ, εξασφάλιση της ενέργειας από τη Ρωσία, και σταθεροί εξαγωγικοί στόχοι για τα βιομηχανικά της προϊόντα η ευρωπαϊκή αγορά και η Κίνα. Ολες αυτές οι σταθερές βρίσκονται σε κίνδυνο ή καταρρέουν.

Όπως ο χειμώνας έκρινε την εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812 και την εισβολή του Γ’ Ράιχ το 1941-42, έτσι και πάλι ο χειμώνας θα κρίνει την έκβαση της ενεργειακής μάχης. Αυτό λέγεται και γράφεται στη Γερμανία.
 
Αναθεώρηση των μεταπολεμικών δογμάτων

Σε διαδοχικές συζητήσεις, τον περασμένο μήνα, με πολύπειρους παράγοντες της γερμανικής πολιτικής και οικονομικής διοίκησης, μας δόθηκε η εικόνα μιας Γερμανίας που αγωνιά: όχι απλώς για έναν παγωμένο χειμώνα, αλλά για πολλούς, και κυρίως αγωνιά για την επερχόμενη αποβιομηχάνιση και για κοινωνικές-πολιτικές αναταραχές.

Οπως επεσήμαναν οι συνομιλητές μας, σε πολιτικό επίπεδο, ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Σολτς στο πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησής του, εξαιτίας του πολέμου διέλυσε όλη την πολιτική των προκατόχων του, από τον Βίλυ Μπραντ έως τον Κολ και τη Μέρκελ, σε ό,τι αφορά την εξαγωγή όπλων και την εισαγωγή ενέργειας. Οι γερμανικές κυβερνήσεις αρνούνταν σταθερά να εξάγουν όπλα σε εμπόλεμες ζώνες ― αυτό καταργήθηκε σε μια νύχτα με την αποστολή όπλων στην Ουκρανία. Επίσης όλο το γερμανικό βιομηχανικό θαύμα, αλλά και το welfare state, τροφοδοτούνταν από τους αγωγούς ρωσικό αερίου και πετρελαίου ― μια όψη της Ostpolitik.

H διακοπή των ρωσικών ενεργειακών ροών οδηγεί σε μία διπλή απώλεια: απώλεια του welfare state, και απώλεια της παραγωγικότητας,α κόμη και της βιωσιμότητας των τυπικά κορυφαίων κλάδων της γερμανικής βιομηχανίας, που είναι και ενεργοβόροι: χημικά, μεταλλουργία, χαρτί, μεταλλουργία, αυτοκίνητα. Επισημαίνεται ότι η όλη διάρθρωση της γερμανικής οικονομίας, για λόγους ιστορικούς και ηθικοπολιτικών ενοχών, στηρίχτηκε κυρίως σε αυτούς τους κλάδους, και έμεινε πίσω σε τεχνολογίες αιχμής, όπως η γενετική μηχανική, η πληροφορική, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, ακόμη και οι ηλεκτροϋβριδικές τεχνολογίες αυτοκίνησης.

Η Γερμανία βρέθηκε διπλά εξαρτημένη, από τη Ρωσία για το αέριο, και από την Κίνα για τις τεχνολογίες της πράσινης μετάβασης. Το 90% των ηλιακών πάνελ και το 80% των συσσωρευτών παράγονται στην Κίνα. Ως εκ τούτου, αν οι κυρώσεις στη Ρωσία απειλούν ήδη με αποβιομηχάνιση και παγωνιά, ενδεχόμενες κυρώσεις στην Κίνα θα οδηγούσαν σε άμεση κατάρρευση της Γερμανίας.
 
Πολιτικό βέρτιγκο στα γερμανικά κόμματα

Τι σημαίνει πολιτικά για τη Γερμανία αυτή η πρωτοφανής κρίση; Στις δημοσκοπήσεις δεν καταγράφεται ακόμη σοβαρή εναντίωση στις κυρώσεις κατά Ρωσίας και στα συνεπαγόμενα αντίποινα. Αντιρρήσεις καταγράφονται στους φτωχούς πληθυσμούς των κρατιδίων της Ανατολικής Γερμανίας. Ολοι όμως οι συνομιλητές μας φοβούνται ότι οΙ Γερμανοί πολίτες όταν κρυώσουν ή χάσουν τις δουλειές τους, θα αναρωτηθούν αν «αυτός ο πόλεμος είναι δικός τους» κι αν αξίζει να πληρώσουν τέτοιο τίμημα.

Εντυπωσιακές είναι οι επιπτώσεις της κρίσης στους πολιτικούς σχηματισμούς. Το κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, κοιτίδα της Ostpolitik, του κράτους πρόνοιας, και μιας ουδετερόφιλης εξωτερικής πολιτικής, αναγκάζεται να ποδοπατήσει όλα του τα δόγματα, πολλαπλασιάζοντας τις αμυντικές δαπάνες και εμπλέκοντας τη χώρα σε μια σύγκρουση με τη Ρωσία.
Οι συγκυβερνώντες Πράσινοι ανέστειλαν τις αντιρρήσεις τους για τη χρήση του ρυπογόνου άνθρακα, ενώ δέχονται και τη μερική επαναφορά των πυρηνικών ― ένα κόμμα που ιδρύθηκε με την αντίθεσή του στα πυρηνικά τη δεκαετία ‘70. Οι Πράσινοι επίσης πρωτοστατούν στις κυρώσεις και τις αποστολές όπλων, με έναν ζήλο παρόμοιο με αυτόν που είχαν δείξει κατά την νατοΪκή επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία.

Οι Χριστιανοδημοκράτες πλειοδοτούν υπέρ των κυρώσεων και προτείνουν ενεργότερη ανάμιξη στη σύγκρουση.

Κανείς δεν μπορεί να σκεφτεί ποιες πολιτικές δυνάμεις θα μπορέσουν να κατευνάσουν τους παγωμένους και άνεργους Γερμανούς, ή ποιοι θα εξηγήσουν πώς και γιατί η Γερμανία εμπλέκεται στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή σύρραξη μετά τον Δεύτερο Πόλεμο. Ολοι πάντως οι Γερμανοί συνομιλητές μας δεν αποκλείουν ένα κοινωνικό πολιτικό meltdown.
 
Τρίζει η Ευρωπαϊκή Ενωση

Πώς θα τελειώσει; Δεν θα τελειώσει εύκολα και ανώδυνα. Το διάγγελμα Πούτιν, με την επιστράτευση και την επίκληση ενός μεγάλου πατριωτικού πολέμου, δείχνει ότι η Ρωσία επιδιώκει την παγίωση κυριαρχίας επί εδαφών, πρίν δρομολογηθεί τέλος των συγκρούσεων. Φαίνεται ότι στη Σαμαρκάνδη, στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, οι συνομιλητές του Πούτιν, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, μέσω των εκφρασμένων ανησυχιών τους για τον πόλεμο, πίεσαν για τον τερματισμό του.

Μια πληγωμένη οικονομικά και ταραγμένη κοινωνικο-πολιτικά Γερμανία δεν θα μπορέσει να στηρίζει αποτελεσματικά της Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και κατ’ επέκταση τη στήριξη της ΕΚΤ προς των εθνικά ομόλογα των χωρών του Νότου, ιδίως της Ιταλίας και της Ελλάδας. Τα δυσθεώρητα δημόσια χρέη μαζί με την ενεργειακή σπάνη και τον στασιμοπληθωρισμό, θα ενισχύσουν τις υπάρχουσες φυγόκεντρες τάσεις εντός της Ε.Ε. Ηδη εκδηλώνονται διαφοροποιήσεις στις κυρώσεις, εκφράζονται σημαντικές αποκλίσεις για την αρχή της ομοφωνίας και του βέτο, εκδηλώνονται ισχυρές αναθεωρητικές τάσεις για τις ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
 
ΗΠΑ: Δεν έχουμε αέριο για την Ευρώπη

Η εσπευσμένη κρατικοποίηση των τριών ενεργειακών κολοσσών Uniper, VNG AG και Securing Energy for Europe GmbH (πρώην Gazprom Germania GmbH) από την γερμανική κυβέρνηση είναι η κορυφή του παγόβουνου. Χωρίς το ρωσικό αέριο, η Uniper καταγράφει ζημιές 100 εκατομμύρια ευρώ ημερησίως.

 Ο καγκελάριος Σολτς αναζητεί απεγνωσμένα εναλλακτικούς προμηθευτές αερίου, ακόμη και για αγορές spot, στη Σενεγάλη, το Κατάρ, τον Καναδά, όπως αναζητούν και οι Ιταλοί στην Αλγερία και τη Μοζαμβίκη, η Ευρωπαϊκή Ενωση στην Αίγυπτο και το Ισραήλ. Κανείς όμως δεν μπορεί να υποκαταστήσει το ρωσικό αέριο σε εύλογο χρόνο. Ακόμη και αν όλες οι λιμενικές εγκαταστάσεις, οι σταθμοί επαναεριοποίησης  και οι νέοι αγωγοί για το LNG ετοιμαστούν εγκαίρως, η αποκατάσταση της ροής δεν θα συμβεί νωρίτερα από το 2024 ή το 2025, οι δε «προπολεμικές» τιμές του 2018 θα ξαναεμφανιστούν μετά το 2026, αν και εφόσον σταθεροποιηθούν.

Εξάλλου οι βιαστικές διαβεβαιώσεις του Προέδρου Μπάιντεν για διάσωση της Ευρώπης με αμερικανικό σχιστολιθικό LNG αποδεικνύονται εντελώς αβάσιμες. Οπως περιέγραψαν οι Financial Times, οι Αμερικανοί παραγωγοί πετρελαίου και LNG δεν μπορούν ή δεν θέλουν να διασώσουν ενεργειακά την Ευρώπη τον χειμώνα του 2023 αυξάνοντας την άντληση. Η παραγωγή μας είναι αυτή που είναι, δεν υπάρχουν περιθώρια για αύξησή της, ούτε στο πετρέλαιο ούτε στο φυσικό αέριο, είπαν στους Financial Times εκπρόσωποι των αμερικανικών εταιρειών ορυκτών υδρογονανθράκων. Μάλιστα, προειδοποιούν ότι μία μεγάλη μείωση των ρωσικών εξαγωγών θα μπορούσε να οδηγήσει το πετρέλαιο και πάλι πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι.

Κρατάμε τον ορίζοντα προσδοκιών: οι ροές ενέργειας δεν θα αποκατασταθούν πρίν το 2025-2026. Οσο για τις τιμές, απλώς θα προσευχόμαστε.