Θυμάμαι έναν στίχο από τα μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία. Για τους προβολείς που πέφτουν πάνω στους χάρτες. Μονάχα στον πόλεμο οι άνθρωποι συμβουλεύονται τόσο πολύ τους χάρτες, γυρεύοντας δρόμους διαφυγής, πορείες του αδύνατου προς την ελευθερία. Στην πιο τραγική στιγμή της ανθρωπότητας, ανεξαρτήτως εποχής και έντασης, ο πόλεμος μετακινεί το ανεξάντλητο πλήθος πάνω στους χάρτες.

Εκεί μέσα κυλούν τα ποτάμια και ορθώνουν τα εμπόδιά τους οι ακατόρθωτες οροσειρές. Μες στις κλίμακες που μιμούνται κατ΄αναλογία την πραγματικότητα  αρχίζουν και τελειώνουν οι χώρες, σβήνονται μοιραία πόλεις ολόκληρες και άλλες αναγεννιούνται επάνω στον παλιό δρόμο του μεταξιού. Ο πόλεμος αλλάζει τους χάρτες έτσι τίποτε ξανά να μην είναι ίδιο. Η τάξη του κόσμου μεταφράζεται στις αχνές, συνοριακές γραμμές. Πέρα από εδώ αρχίζουν τα υψίπεδα και από τούτη την πόλη ίσα με τον ορίζοντα ρίχνει τα πέπλα της μια χώρα, ζει και πεθαίνει εκείνο το τρομαγμένο πλήθος που χαράχτηκε για πάντα από τα χέρια του James Ensor.

Σαν απόσπασμα από αυτό το μέγα πλήθος ο Γιάρμο και η Άνου θα παλέψουν με κάθε τρόπο. Η Μαγδαληνή Θωμά, ακολουθώντας τον ρυθμό μιας  κομμένης ανάσας μεταφέρει τ΄ανθρώπινα στο εξαιρετικό μυθιστόρημά της. “Μες στη Νύχτα του Κόσμου”, τότε και τώρα, ίδια πρόσωπα, ίδιες σπαραχτικές ελπίδες, διαψευσμένες, λίγες. Και τ΄αναπάντεχο σμίξιμο που καταφέρει ένα καίριο πλήγμα, μια αποφασιστική τομή στην κανονικότητα της θηριωδίας, του αποκλεισμού, της εξόντωσης.

Θέατρο της ιστορίας ο τρομερός Β΄Παγκόσμιος πόλεμος, αυτή η συγκλονιστική επιβεβαίωση της πιο τρομακτικής, ανθρώπινης εκδοχής. Πρωταγωνιστές δυο άνθρωποι που αγαπιούνται, που κοντράρονται με τη μαρέα του καιρού τους, αναστυλώνοντας ένα σωρό ελευθερίες. Τόποι βόρειοι, σκληροί, ανάσες κοφτές μες στις ατέλειωτες περιπλανήσεις που απαιτεί κάθε μορφή ελευθερίας, κεφάλαια φωτογραφικά, σαν καρέ μιας φοβερής διαδρομής, μιας ακόμη από όσες έρχονται στο φως από εκείνη την απάνθρωπη εποχή. Ο Γιάρμο και η Άνου καταργούν το θάνατο μες στην ύστατη διεκδίκησή τους, μεταμορφώνουν τον κόσμο ξανά σε δέρμα και χείλη σε μια απόπειρα να υπάρξουν πάνω από τις καταιγίδες. Όλα να μεταφέρονται απτά, δίχως υπερβολή στο μυθιστόρημα της Μ. Θωμά, προτείνοντας μια άλλη φόρμα, μια άλλη ανανέωση για το είδος που ανθοφορεί μοναδικά μες στην διεθνή βιβλιογραφία.

Μισό και πλέον αιώνα, τα κοσμοιστορικά γεγονότα του 1900 επανέρχονται στο φως, μαρτυρώντας το βαθύ αποτύπωμα που άφησαν στη μνήμη μας. Αυτά τα πλήθη του θανάτου που συγκροτούν την ανθρωπότητα την περίοδο του Β΄Παγκοσμίου πολέμου καθιστούν τη ζωή λάμψη μοναδική μες στην ανθρώπινη νύχτα. Στο πλάι της Άνου η ζωή που ξοδεύεται σαν τη σκιά ενός πουλιού. Μες στους τοίχους του άρρωστου δωματίου οι δυο ερωτευμένοι, μεταμορφώνονται στις συνθήκες της εποχής τους. Υπάκουοι στη μοίρα τους, χαράζουν στον άνεμο ικεσίες και όλο σμίγουν διατρέχοντας όλες τις δυσκολίες, κάθε εμπόδιο, κάθε τάφρο πολεμική. Εν μέσω αντιμαχόμενων πλευρών, οπλισμένοι με απελπισία, με μοναξιά και έρωτα γίνονται οι μωσαϊστές της ελευθερίας, αφήνοντας ίχνη της παντού. Τα καταφύγια δεν διαθέτουν επαρκές σκοτάδι, ο έρωτας δεν κατέχει σύνορο, ο Γιάρμο και η Άνου θα γευτούν το πικρό νερό του απογεύματος. Με τα χέρια τους σκαρφαλώνουν τα συντρίμια εκείνου του φοβερού θεάτρου.  Μ΄έρωτα θα ρίξουν τα θεωρεία, θα τεμαχίσουν την αποτρόπαια σκηνή , θα ενώσουν το πάλκο με την πλατεία, θα γκρεμίσουν τους εξώστες, αφήνοντας σπαράγματα του ουρανού, του μόνου από τα μυστήρια που αντέχει η ανθρώπινη δυστυχία.

Στο μυθιστόρημα της Μαγδαληνής Θωμά που φέρνουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων οι εκδόσεις Βακχικόν, ανεμίζουν τα κουρέλια της ζωής μας. Εκείνο το κοινό χιτώνιο που φορούμε κατάσαρκα, κρατώντας εντός μας, μες σε δαιδαλώδεις στοές τις πιο στοργικές μας μέρες. Τη δύσκολη υπόθεση της απόστασης ο Γιάρμο και η Άνου δεν είναι τίποτε από ομορφιές ευκίνητες φτιαγμένες για έρωτα και για θάνατο. Ο δύσκολος ρυθμός του έρωτα κρατά το ίσο σε αυτήν τη μελαγχολική σαν νύχτα ιστορία που τόσο προσομοιάζει με τα μικρά, επίκαιρα της αιγαιακής μας πολιτείας. Σαν μεγάλα πουλιά η Άνου και ο Γιάρμο που όλο πασχίζει να φθάσει κοντά της παραστέκουν την εποχή τους, ακοίμητοι, καθισμένοι σαν μεγάλα άλμπατρος πάνω στα χρόνια. Δεν προσαρμόζονται στον θάνατο, δεν συμβιβάζονται διατυπώνοντας έμεσα εκείνο τον ύμνο που επιφυλάσσει πάντα τ΄ανθρώπινο τραγούδι στην αυθεντικότερη εκδοχή της ελευθερίας μας. Μες σ΄αυτό το φάσμα αντηχούν την πίκρα και την ελπίδα τους τα πρόσωπα του δράματος, αυτοί οι μικροί ήρωες που άλλο δρόμο δεν γνώρισα από το φως.

Το μυθιστόρημα “Μες στη νύχτα του κόσμου” της Μαγδαληνής Θωμά έρχεται να συμπληρώσει μια σειρά από εξαιρετικές, εκδοτικές απόπειρες των εκδόσεων Βακχικόν, επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη σπουδαίων δημιουργών, ικανών να ανανεώσουν αυτά τα παλιά σκηνικά, αυτές τις έτοιμα, ησυχασμένες ιστορίες που όμως αντλούν από τα χιλιάδες πρόσωπα. Η ζωντανή γραφή που δεν αφήνει περιθώρια στον αναγνώστη, μια μνήμη δημόσια που μπλέκει με τη φαντασία και τ΄απόθεμα απ΄τ΄αρχαίο εκμαγείο, σμίγουν ιδανικά στο μυθιστόρημα της Μαγδαληνής Θωμά, το οποίο έχω την τιμή να παρουσιάζω σήμερα. Διαβάζοντας σκόρπια τα κεφάλαια του βιβλίου της κας Θωμά, που αθροίζονται διαρκώς δίχως τίτλους ξεχωριστούς, σαν να  μετρούν σφυγμούς ή βαθμούς θερμότητας, μπορεί κανείς να αναγνωρίσει το χάδι που αφήνει πάνω απ΄όλα τα πράγματα η συγγραφέας, κουβαλώντας εκείνους τους μικρούς, όλο αιδημοσύνη κηροστάτες που μπορούν, – ναι μπορούν-, τόσο να περιγράψουν όσο και κάπως διακριτικά να αλλάξουν κάποιες απ΄τις πτυχές της ζωής μας. Ο Γιάρμο και η Άνου με την αγάπη τους θ΄αγγίξουν κάποτε τα κοραλένια δάση, τραβώντας μακριά από τα ταμπούρλα που χτυπούν χρόνια τώρα πέρα στις λόχμες.