Συνομιλήσαμε με τον συγγραφέα και ποιητή Βασίλη Ν. Πη για τη νέα του ποιητική συλλογή «Τα Νησιά Ι» (εκδόσεις Βακχικόν 2023).

Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε;

Η ανάγκη επικοινωνίας με τον άλλο. Η ποίηση δεν έχει την δύναμη της εικόνας, αλλά της λέξης, της φράσης που προκαλεί το συναίσθημα. Δηλώνει την ανάγκη της επικοινωνίας και την επιθυμία να μοιραστείς κάποια πράγματα με τον άλλο, αυτό που επινόησες, ή αυτό που ανακάλυψες. Νομίζω ότι η ποίηση χτίστηκε πάνω στην αισθητική της αναζήτησης για όσα όμορφα ειπώθηκαν ή δεν έχουν γραφτεί ακόμα. Οι λέξεις είναι σαν τις γυναίκες που πετάγονται στο φως, βγαίνοντας απ’ την σκιά της πραγματικότητας.
 
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσάς είναι να καταφέρετε να εκφράσετε τη σκέψη σας πάνω στο χαρτί;

Εύκολο δεν είναι, όταν μετά από διάβασμα, αραδιάζω στο χαρτί τουλάχιστον τέσσερα προσχέδια και άλλα τέσσερα  σχέδια –μπορεί να μεσολαβήσουν και μήνες- για να φτιαχτεί το ποίημα, με την δική του πλέον πνοή χωρίς να έχει ολοκληρωθεί. Άλλωστε ένα ποίημα δεν τελειώνει ποτέ, αλλά πάντα επιστρέφεις με κλεφτές ματιές, να το διορθώσεις μέχρι να το εγκαταλείψεις για πάντα στη λήθη του, χάρτινη ή ψηφιακή, με την απαλή γραφή ενός αδέξιου χεριού. 

Ποιες είναι οι επιρροές σας;

Αν η ποίηση είναι μια διαρκής συνομιλία με τον άλλον, μια διαρκής προσπάθεια του συγγραφέα να ερμηνεύσει το σήμερα, όπως το αντιλαμβάνεται εκείνος  και πως αυτό επιδρά πάνω του, μια διαρκής  συνομιλία με τον αναγνώστη η οποία μας συνδέει – μέσω της γλώσσας – με την καθημερινότητα και μας εφοδιάζει με τις απαραίτητες ανάσες, για ν’ ανταποκριθούμε στις αυξημένες εντάσεις της καθημερινής ανεπάρκειας και πως ένα καλό ποίημα, ίσως να σημαίνει περισσότερα από όσα λέει, νομίζω πως με τοπικό υλικό, ο συγγραφέας μπορεί να μιλήσει για το οικουμενικό.

Καλή λογοτεχνία είναι αυτή που αυξάνει τις ανησυχίες μας,  αυτή που μας συνταράσσει, αυτή που μας ξεβολεύει και αυτή που μας οδηγεί σ’ ένα νέο νοητικό ορίζοντα. Και φυσικά ήταν οι συγγραφείς που ενστικτωδώς είχα ορίσει και οι στίχοι τους, πριν κοιμηθώ μαζί τους είχαν οργώσει σαν χέρσο χωράφι την μνήμη μου και ήθελα να περάσω χρόνο  μαζί τους. (Τ.Σ Έλιοτ, Derek Walcott, Γ, Σεφέρης, Κ. Καβάφης, Ε. Πάουν, Ο Παζ, Φ. Πεσόα, Α. Γκίνσμπερκ, Ν. Καββαδίας κα.).
Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σας;

Η κλιματική αλλαγή, η υγειονομική κρίση, ο πόλεμος, οι οικονομικές ανισότητες, ένα καμένο δάσος, το ηλιακό σύστημα,  η θάλασσα του νότιου Αιγαίου, ο ζεστός ήλιος και τις καλύτερες  μέρες που ελπίζεις  ότι δεν τις έχεις ζήσει ακόμα. Αλλά η βασική θεματολογία είναι η απουσία, ενός έρωτα, μια επιθυμία που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ και η μνήμη που κόβει τη φαντασία και την δεσμεύει για μέρες.   Ένα γράμμα που γράφεται συνέχεια στη Γη που μας φιλοξενεί, ή σε μια γυναίκα που κάποτε αγάπησες παράφορα. 

Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας. Συγγραφέας γεννιέσαι ή γίνεσαι;

Τα νησιά Ι – Ραψωδίες κλιματικής αλλαγής, είχαν σχηματιστεί εδώ και χρόνια μέσα μου, συνέχεια διορθώνονταν  και συμπληρώνονταν, ώστε να σχηματίσουν μια γλώσσα που με ικανοποιούσε, όπως το πρωινό φως του ήλιου, τόσες φορές  «γρατσούνιζε», τις γρίλιες του παραθύρου μου, σχηματίζοντας στο γραφείο μου ορθές και πλάγιες γωνίες από ιμάντες φωτός, υποστηρίζοντας με πάθος όμως  αυτό που λέει ο Seamus Heaney  ότι η «ποίηση μπορεί να είναι μια λυτρωτική λειτουργία και το ίδιο ψευδαισθησιογόνα όσο ο έρωτας».

Έτσι κι αλλιώς η ποίηση, μας λέει ο Τίτος Πατρίκιος είναι ένα στοίχημα, μια στις δέκα κερδίζεις, ή μια στις εκατό, ξεκινάει σαν αυτοβιογραφία του ποιητή και ολοκληρώνεται σαν αυτοβιογραφία του αναγνώστη. Συγγραφέας δεν γεννιέσαι πιστεύω αλλά γίνεσαι και η γραφή είναι αυτή που σου μαθαίνει διαρκώς την αναζήτηση. Ίσως γιατί οι λέξεις καταφέρνουν κάποιες σπάνιες φορές, ν’ ανατρέψουν την καθημερινότητά μας και να μας χαρίζουν ψευδείς παραστάσεις και ίσως παρατάσεις ζωής και έτσι μαθαίνουμε περισσότερο τη ζωή, διατηρούμε την επιθυμία ζωντανή και  τα πάθη σ’ εγρήγορση.

Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τομέα της λογοτεχνίας τι θα ήταν αυτό;

Δεν μπορώ ν΄απαντήσω με σιγουριά σε αυτό το ερώτημα. Να σας μεταφέρω όμως το διάσημο αίτημα του Καλλίμαχου που  λέει ότι την «ποιητική ικανότητα, πάλι να την αποτιμάτε με μέτρο την τέχνη και όχι με το περσικό χιλιόμετρο». Όμως ο  Καλλίμαχος, ενδιαφέρεται για την ουσία, την εσωτερική ποιότητα της ποίησης, όπως δηλώνει στο παραπάνω διάσημο αίτημά του. Πώς μπορείς όμως να κρατήσεις ζωντανή σήμερα, μια τέχνη που πεθαίνει όπως είναι η ποίηση, αν δεν αξιοποιήσεις δημιουργικά προγενέστερα κείμενα της λογοτεχνίας, αν δεν αναπτύξεις  έναν γόνιμο διάλογο με αυτά τα κείμενα κι ένα διαρκή στοχασμό πάνω σε αυτά;

Κι από την άλλη αν δεν είσαι μόνο αναγνώστης αλλά και συγγραφέας τότε δεν υπάρχει δρόμος χωρίς απορρίψεις. Ιδιαίτερα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, πανδημίας, κλιματικής αλλαγής,  υπάρχουν ακόμα μικρά βιβλιοπωλεία και εκδοτικοί οίκοι που προσπαθούν μέσα σε αντίξοες συνθήκες να επιβιώσουν και στηρίζουν τους συγγραφείς. Από την άλλη, η λογοτεχνία δεν κρίνει, αναρωτιέται, θέτει ερωτήματα, δεν δίνει απαντήσεις. Καταγράφει. Τα καλά βιβλία «συνασπίζονται» για να μας προφυλάξουν, να μας βοηθήσουν  όχι πώς να  δραπετεύσουμε από τη ζωή, αλλά πώς να βυθιστούμε σε αυτήν. Ενώ για τον Πωλ Τσέλαν, η ποίηση ήταν μια ανάσα μπροστά στην νέκρα του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου, σήμερα η ποίηση, νομίζω  είναι μια ανάσα μπροστά στην κατάρρευση των βεβαιοτήτων, μπροστά  στην απογοήτευση  κι ενός αβέβαιου μέλλοντος με τις καμπάνες της κλιματικής αλλαγής ήδη να ηχούν.

« Η ποίηση έχει τη ρίζα της στην ανθρώπινη ανάσα και τι θα γινόταν αν η πνοή μας λιγόστευε;», αναρωτιέται ο Γεώργιος Σεφέρης, ένα ερώτημα που ακούγεται επιτακτικότερο από ποτέ.  Και  μία παράκληση προς τους εκδοτικούς οίκους. Ν’  απαντάτε στους συγγραφείς, πείτε τους όχι, αν δεν ενδιαφέρεστε,  είναι αρκετό· το να μην  τους απαντάτε όμως τους σκοτώνετε, τους λιγοστεύετε την ανάσα και η ανάσα σήμερα είναι τόσο μα τόσο σημαντική.

Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια

Σύμφωνα με τον Διονύσιο Σολωμό ικανός ποιητής είναι αυτός που  συλλαμβάνει όχι μόνο τη γύρω του φυσική πραγματικότητα αλλά και την φαντασιακή της μεταμόρφωση. Τις λέξεις τις αγκαλιάζεις, σαν τις γυναίκες, για να αισθανθείς, το άρωμά τους, την ομορφιά τους, την δροσιά τους,  την ζεστασιά τους. Γι’  αυτούς λοιπόν τους λόγους  το αριθμητικό στοιχείο του τίτλου « Τα νησιά Ι Ραψωδίες κλιματικής αλλαγής», σημαίνει ότι υπάρχουν ήδη τα προσχέδια για τα νησιά ΙΙΙ και ΙV.