Μια παλιά ναυτική πολιτεία – που δεν είναι χτισμένη πάνω στη θάλασσα – δυσκολεύεται να κρύψει την ποικιλοτρόπως πλούσια ιστορία της, με ένα πλήθος από πανέμορφα αρχοντικά να την πλαισιώνουν, δικαιολογώντας και το ρόλο της πρωτεύουσας μιας ιδιαίτερης περιοχής της πατρίδας μας.

«Καούρ εκάνατε τον Τερέ», δηλαδή «Καλώς ήρθατε στον Τυρό», γράφει η πινακίδα που συναντάς μετά το 25ο χιλιόμετρο της επαρχιακής οδού Άστρους – Λεωνιδίου, και είναι αυτό το πρώτο σημάδι ότι βρίσκεσαι σε μια περιοχή με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: την Τσακωνιά. Τα νοητά σύνορα της περιοχής αυτής – που έχει μήκος τριάντα και πλάτος είκοσι χιλιόμετρα, και που ξεκινώντας από τις ακτές της Αρκαδίας καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος του Πάρνωνα που ορθώνεται στα δεξιά σου καθώς κατευθύνεσαι νότια – τα έχεις διαβεί, είναι αλήθεια αρκετά νωρίτερα. Γιατί η Τσακωνιά εκτός από τον φημισμένο ως ήσυχο θερινό παραθεριστικό κέντρο Τυρό, περιλαμβάνει επίσης, τα Σαπουνακαίικα, τα «κρεμασμένα» πάνω από τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο Μέλανα, την παραθαλάσσια Σαμπατική, τον Πραματευτή, αλλά και ξεκάθαρα ορεινά χωριά που βρίσκονται βορειότερα όπως η Καστάνιτσα και η παλιά τσακώνικη πρωτεύουσα, ο Πραστός, φτάνοντας εντέλει να φλερτάρει με το Άστρος. Βλέπετε και ό Άγιος Ανδρέας, σε απόσταση αναπνοής από το Άστρος, Τσακωνιά είναι.

Εμείς όμως τώρα κατευθυνόμαστε προς το Λεωνίδιο, την πρωτεύουσα της Τσακωνιάς και έδρα του δήμου Νότιας Κυνουρίας, έναν παραδοσιακό οικισμό 200 περίπου χιλιόμετρα από την Αθήνα, τα οποία θα σας κοστίσουν τρεις έως τρεισήμισι ώρες, ανάλογα με το ακριβές σημείο εκκίνησής σας αλλά και το ρυθμό που θα ακολουθήσετε. Βλέπετε, η απόσταση δεν είναι μεγάλη, αλλά επιφυλάσσει ουκ ολίγες στροφές, ιδιαιτέρως μετά το Άστρος, οι οποίες συνοδεύονται όμως από μια πολύ όμορφη θέα στη θάλασσα. Κατηφορίζοντας λοιπόν βλέπει κανείς στα αριστερά του μια σειρά επιλογές από μικρές και μεγάλες παραλίες τις οποίες οι Λεωνιδιώτες και βεβαίως οι παραθεριστές αξιοποιούν δεόντως το καλοκαίρι.

Καούρ εκάνατε τον Αγιελίδη*
*”Καλώς ήλθατε στο Λεωνίδιο” στην τσακωνική διάλεκτο
Τη στιγμή που ο επαρχιακός δρόμος στρίβει οριστικά δεξιά και εσύ κινείσαι με την πλάτη στην παραλία, βρίσκεσαι πλέον στην τελική ευθεία για το Λεωνίδιο – Αγιελίδι στην τσακωνική διάλεκτο. Μια διάλεκτο που οι Τσάκωνες αγωνίζονται να διατηρήσουν στη ζωή με όλη τους τη δύναμη, διοργανώνοντας ακόμα και μαθήματα για μικρούς και μεγάλους στο αρχοντικό Τσούχλου – στο οποίο επίσης διδάσκεται η τέχνη της υφαντουργίας – με πρωτοβουλία του Αρχείου Τσακωνιάς. Πρόκειται για ένα από τα πολλά αρχοντικά της μικρής αυτής πόλης με τη μεγάλη ιστορία, την οποία υπενθυμίζουν τα αρχιτεκτονικά κομψοτεχνήματα που υψώνονται σε ουκ ολίγες γωνιές της – παλιά αρχοντικά, κάποια από τα οποία έχουν μετατραπεί σε σύγχρονους ξενώνες. Ενώ ένα αυτά, το χτισμένο το 1808 αρχοντικό Τσικαλιώτη, αναλαμβάνει ως μουσείο να μυήσει τον επισκέπτη στην ιστορία και τη λαογραφία της περιοχής. Μια ιστορία που με μια όχι ιδιαίτερα χρονοβόρα επίσκεψη μπορείς να γνωρίσεις με τη μορφή εκθεμάτων στη «Φάμπρικα Πολιτισμού» του δήμου, έναν εξαιρετικά προσεγμένο πολυχώρο δίπλα στο ποτάμι, ανακαλύπτοντας και τις πηγές του πλούτου του Λεωνιδίου στις αρχές του 19ου αιώνα.

Το ποτάμι ο Δαφνώνας, είναι αυτός που έχει σημαδέψει με έναν άλλο τρόπο το Λεωνίδιο μετατρέποντας σε ένα εύφορο κάμπο τη διαδρομή του προς τη θάλασσα.  Είναι ο «Κήπος του Διονύσου», αφού σύμφωνα με τη μυθολογία στις αρχαίες Πρασιές (ή Βρασιές), τη σημερινή Πλάκα που είναι και το επίνειο του Λεωνιδίου, ξεβράστηκε λάρνακα με τον νεαρό Διόνυσο και τη νεκρή μητέρα του Σεμέλη. Ο Διόνυσος παραδόθηκε από τους ντόπιους στην Ινώ (αδελφή της Σεμέλης), για να τον μεγαλώσει στο άντρο της, τη σημερινή σπηλιά του Διονύσου.

Αυτός ο κήπος είναι που γέννησε τη φημισμένη – και μάλιστα με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) – τσακώνικη μελιτζάνα που μπορείτε στο Λεωνίδιο να γευτείτε στις πιο διαφορετικές εκδοχές της. Ωστόσο δεν είναι η μελιτζάνα αυτή το μοναδικό προϊόν της περιοχής καθώς ο Κήπος του Διονύσου παράγει πλήθος κηπευτικών εντός και εκτός θερμοκηπίων. Είναι όμως η τσακώνικη μελιτζάν αιτία και αφορμή για δύο μεγάλα φεστιβάλ του καλοκαιριού: το “Μελιτζάζ”, του οποίου το εύστοχο όνομα μας περιγράφει και το πιο νεανικό κοινό στο οποίο απευθύνεται, και τις πιο κλασικές/αγροτικές εκδηλώσεις του Αυγούστου, που πλησιάζουν περισσότερο προς το χαρακτηριστικό παραδοσιακό πανηγύρι.

Ο τεράστιος κόκκινος βράχος που ορθώνεται πίσω από το Λεωνίδιο είναι αυτός που δίνει χρώμα στην καθημερινότητα των κατοίκων και άρωμα στις περιηγήσεις των εκδρομέων. Είναι ένα μοναδικό υπερθέαμα, μια άλλη εκδοχή της Καλαμπάκας ή των Μετεώρων, λιγότερο γνωστή ίσως, που απλώς σε αφήνει άφωνο. Αιώνες στέκει εκεί σα να θέλει να προστατεύσει την μικρή πόλη που επί αιώνες επικοινωνούσε με τον έξω κόσμο κατά κύριο λόγο δια θαλάσσης – και χρειάστηκε να φτάσουμε στη δεκαετία του 50 για να φτιαχτεί ο δρόμος που τη συνδέει με το Άστρος και το Κιβέρι (1958). Για αυτό μην αναρωτηθείτε για πιο λόγο στέκει ο αναπαλαιωμένος, κατασκευασμένος το 1918 στο εργοστάσιο Aveling and Porter, ατμοκίνητος οδοστρωτήρας “BTD” 8,0 τόνων στον παραποτάμιο δρόμο απέναντι από την φάμπρικα, ο οποίος είναι ένας από τους πέντε – μόνο – του τύπου αυτού που έχουν διασωθεί σε όλον τον κόσμο.

Περπατώντας στην «αγορά», τον στενό κεντρικό δρόμο που διασχίζει το Λεωνίδιο έχεις τη δυνατότητα να απαθανατίσεις άπειρες γραφικές στιγμές είτε παραμένοντας στο δρόμο είτε λοξοδρομώντας στα γύρω στενά. Αναμενόμενη η πανέμορφη εικόνα με βάση το ότι κινείσαι σε παραδοσιακό οικισμό, ωστόσο εκείνο που δεν είναι αναμενόμενο είναι ότι μεταξύ των αξιοθεάτων περιλαμβάνεται και το κοιμητήριο των Αγίων Πάντων, το οποίο είναι ενταγμένο στην Πολιτιστική Διαδρομή Ευρωπαϊκών Κοιμητηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης! Βρέθηκε λοιπόν το κοιμητήριο των Αγίων Πάντων να φιγουράρει στην ίδια διαδρομή με το Α’ νεκροταφείο Αθηνών, το νεκροταφείο Κηφισιάς κ.ά. καθώς τάφοι επιφανών Λεωνιδιωτών κοσμούνται από γλυπτά – άγνωστα έργα του Γιαννούλη Χαλεπά και άλλων Τηνίων καλλιτεχνών.

Βουνό και θάλασσα
Αν η όρεξή σου τραβάει θάλασσα, πέραν της Πλάκας και την παραλία του Λάκου δίπλα σε αυτήν, αλλά πέραν των επιλογών που υπάρχουν στο δρόμο προς Άστρος, ενδιαφέρουσες παραλίες θα βρείτε και προς τα νότια, με πλησιέστερη τα Πούλιθρα. Ενώ αν έχετε όρεξη για κάτι πιο ήσυχο – και ιδιαίτερο – μπορείτε σε 50 περίπου λεπτά να φτάσετε στον πανέμορφο κόλπο του Φωκιανού. Το Google Maps θα σας δείξει δύο διαδρομές για τον προορισμό αυτόν – κανονίστε είτε πηγαίνοντας είτε ερχόμενοι να ακολουθήσετε την πιο ορεινή διαδρομή, αυτή που περνάει από Τσιτάλια: και για να έχετε μια άλλη οπτική του Λεωνιδίου, του βράχου και του Δαφνώνα, αλλά και για απολαύσετε την συνολικά όμορφη διαδρομή.

Μια ακόμα όμορφη διαδρομή που δεν γίνεται να μην κάνετε είναι αυτή προς τον Κοσμά, μια ανάβαση που θα σας φέρει σε υψόμετρο 1.150 μέτρων, για να συναντήσετε έναν γραφικό οικισμό μέσα στα έλατα, με ελάχιστους σήμερα μόνιμους κατοίκους, αλλά με πλήθος επισκεπτών τα Σαββατοκύριακα. Και είναι μεν ο Κοσμάς ένας οικισμός εκτός Τσακωνιάς, αλλά είναι ταυτόχρονα και το πέρασμα για τη Λακωνία, ενώ η γεωγραφική του απομόνωση υπήρξε αιτία και αφορμή για τη μαζική συμμετοχή των κατοίκων του στην κατασκευή του περίφημου δρόμου των «100 ημερών», που συνέδεσε το χωριό με το Λεωνίδιο και την Σπάρτη, το 1951. Και κάτι ακόμα: ο Κοσμάς είναι επίσης ένα φυσικό… air condition το καλοκαίρι, αφού φημίζεται για τη δροσιά που προσφέρει στους επισκέπτες του όταν στις αρκαδικές παραλίες το θερμόμετρο χτυπάει κόκκινο.

Όμορφες διαδρομές
Φτάνοντας, πάντως, εδώ θα έχεις ήδη καταλάβει ότι ο Κοσμάς σου προσέφερε επίσης και ένα ωραίο ταξίδι μέσα στο φαράγγι του Δαφνώνα, με τον δρόμο να ελίσσεται διαρκώς άλλοτε κοντύτερα και άλλοτε μακρύτερα από την κοίτη του ποταμού (που μάλλον χείμαρρο θα έπρεπε να τον πούμε), έχοντας στο μεγαλύτερο τμήμα της διαδρομής συντροφιά τα πλατάνια. Ενώ ανεβαίνοντας κάποια στιγμή, στο 15ο – 16ο χιλιόμετρο της διαδρομής θα δεις ψηλά αριστερά σου, σκαρφαλωμένη στο βράχο τη Μονή Έλωνας, ιδιαίτερα γνωστή για την περίφημη εικόνα της Παναγίας της Έλωνας, που λέγεται ότι είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά και είχε κλαπεί πριν από κάποια χρόνια.

Ωστόσο, δεν είναι αυτό το μοναδικό μοναστήρι που αξίζει τον κόπο να επισκεφτείτε όταν βρεθείτε στο Λεωνίδιο. Οι ντόπιοι θα σας πουν ότι ένας στενός τσιμεντόδρομος που ξεκινά μέσα από τη μικρή αλλά όμορφη πόλη τους θα σας οδηγήσει σε 20 περίπου λεπτά σε μία άλλη, επίσης γαντζωμένη στα βράχια μονή, αυτή του Αγίου Νικολάου Σίντζας.

Κλείνοντας θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε τη δυνατότητα για μια σειρά δραστηριότητες που προσφέρει το Λεωνίδιο και οι οποίες το έχουν αναδείξει σε πόλο έλξης επισκεπτών από όλον τον κόσμο, ολόκληρο τον χρόνο. Εξέχουσα θέση μεταξύ των δραστηριοτήτων αυτών κατέχει η αναρρίχηση, που πραγματοποιείται σε πλήθος πεδίων, τόσο στον «Κοκκινόβραχο» την ορθοπλαγιά ύψους 250 μέτρων που ορθώνεται πίσω από το Λεωνίδιο, όσο και σε αρκετά άλλα σημεία στο φαράγγι του Δαφνώνα, ενώ ουκ ολίγες δυνατότητες προσφέρονται για τους περιπατητές.
 
Ευχαριστούμε την κ. Ευγενία Δολιανίτη, φιλόλογο και υπάλληλο του δήμου νότιας Κυνουρίας, για τη βοήθεια που μας προσέφερε ξεναγώντας μας όχι απλώς στα αξιοθέατα, αλλά και στην ιστορία του Λεωνιδίου.

Δείτε το πλήρες άρθρο με τις φωτογραφίες κάνοντας κλικ εδώ
 
Kia XCeed 1.6D 136ps 7DCT EX Dynamic 48V Hybrid
Ένα από τα πιο όμορφα αυτοκίνητα της αγοράς είχαμε την τύχη να χρησιμοποιήσουμε κατά την «εξερεύνηση» της νότιας Κυνουρίας. Γιατί μπορεί η αισθητική να μην είναι το πρωτεύον σε ένα αυτοκίνητο, δεν παύει όμως να επιδρά στην ψυχολογία σου – και την επίδραση, υπό αυτό το πρίσμα, του Kia XCeed μόνο εξαιρετική μπορείς να τη χαρακτηρίσεις. Αυτό αφορά και το επίσης όμορφο, κατασκευασμένο από υλικά καλής ποιότητας και προσεκτικά συναρμολογήμενο εσωτερικό – που εκτός των άλλων είναι και πολύ ευρύχωρο. Επί της ουσίας τώρα, το ελαφρώς αυξημένο ύψος του XCeed το κατατάσσει αυτομάτως στην κατηγορία των crossovers (στα SUV η Kia έχει άλλον εκπρόσωπο, το Sportage) στοιχείο που του δίνει τη δυνατότητα για απροβλημάτιστες βόλτες σε χωματόδρομους, με την ανάρτηση να προσφέρει υψηλού επιπέδου άνεση, αλλά και να εξασφαλίζει σωστή οδική συμπεριφορά στην άσφαλτο. Ενώ ο εφοδιασμένος με mild hybrid 48V τεχνολογία πετρελαιοκινητήρας των 1598 cm3 καταφέρνει να κινεί με χαρακτηριστική άνεση και οικονομία το αυτοκίνητο (μέση κατανάλωση με πολλές στροφές και αρκετό βουνό της τάξης των 6,0-6,5 λίτρων/100 χλμ.), συνεπικουρούμενος από το πολύ καλό αυτόματο κιβώτιο διπλού συμπλέκτη 7-DCT που κάνει τη ζωή του οδηγού πολύ πιο εύκολη. Με ισχύ 136 ίππους αλλά και με την υψηλή ροπή των 320 Nm το Kia XCeed δεν έχει πρόβλημα να κινείται «χαλαρά» με υψηλή ταχύτητα στην εθνική οδό, αλλά και να προσπερνά όταν χρειάζεται γρήρορα – δηλαδή με ασφάλεια – στους επαρχιακούς δρόμους.