Οι άνθρωποι στον «αναπτυγμένο» κόσμο δεν υποφέρουν από την ανέχεια υλικών αγαθών- αν και σήμερα σε μια χώρα ναυαγό της «ανάπτυξης», της μεγάλης ανεργίας και της «φτωχοποίησης», όπως η Ελλάδα, μπορεί να συμβαίνει και αυτό σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού – αλλά υποφέρουν περισσότερο από την ανέχεια του χρόνου. Όταν ρωτιέται κάποιος «μέσος» άνθρωπος –καταναλωτής στη Δύση-Βορρά για το τι του λείπει περισσότερο, απαντά συνήθως ότι του λείπει ο χρόνος. Ο χρόνος για να απολαύσει τη ζωή του.

Ο χρόνος στην ανθρώπινη συνείδηση ρυθμίζεται γενικά από το βιολογικό του ρολόι που φαίνεται να είναι ο κύκλος μέρας και νύχτας. Σήμερα όμως αυτός ο κύκλος δεν ισχύει, αφού στην καθημερινότητά μας «έχουμε κάνει τη νύχτα μέρα». Επίσης η συναισθηματική μας κατάσταση παίζει μεγάλο ρόλο για την αντίληψη του χρόνου, όπου π.χ. αν βρισκόμαστε σε ευχάριστη κατάσταση ή αν «ξεχνιόμαστε» στο υπολογιστή, στο τέλος λέμε: “πώς πέρασε η ώρα τόσο γρήγορα”.  Αν βρισκόμαστε σε κατάσταση φόβου ή στρες αντίθετα, έχουμε την αίσθηση διαστολής του χρόνου: «δεν περνά με τίποτα η ώρα», αναφωνούμε.

Η σημερινή ζωή του ανθρώπου –κυρίως η οικονομική ζωή του-που βιώνεται στα πλαίσια των κυρίαρχων καπιταλιστικών σχέσεων, καθορίζεται από την μεγάλη ταχύτητα, η οποία είναι πέρα από τους ανθρώπινους βιορυθμούς. Έτσι ο χρόνος δε μπορεί να βιωθεί στις πραγματικές του διαστάσεις. Υπάρχει μια βιωματική «συστολή» του χρόνου για όποιον κινείται με ταχύτητα, ενώ αντίθετα υπάρχει διαστολή για όποιον μένει ακίνητος ή κινείται με μικρότερη ταχύτητα .

Μια πολιτική για την ευζωία θα χρειασθεί λοιπόν να εφεύρει ξανά  τα πλαίσια εκείνα, στα οποία οι άνθρωποι, μέσω της απλοποίησης, θα μπορέσουν να βιώσουν διαφορετικούς βιορυθμούς σε σχέση με σήμερα. Τα πλαίσια αυτά αφορούν σε όλες τις εκφράσεις της ζωής, αλλά για να γίνουν καλύτερα κατανοητοί, θα αναφερθούμε πιο διεξοδικά σε τρείς τομείς:
Στήριξη της Επιβράδυνσης στην καθημερινότητα

Σήμερα βιώνουμε  την επιτάχυνση σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, στην μετακίνηση, στο φαγητό, ακόμα και στις διακοπές μας. Η επιτάχυνση είναι και η αιτία για το ότι το “Slow Food”(«αργοφαγία») ή “Slow travel”(«αργό ταξίδι») έχουν μεγάλη προτίμηση στις επιλογές μεγάλου μέρους των σημερινών ανθρώπων-καταναλωτών. Η νέα πολιτική για τον χρόνο, μπορεί να στηρίξει την επιβράδυνση. Για παράδειγμα στον τομέα της κυκλοφορίας: ανώτερη επιτρεπόμενη ταχύτητα 100 χιλ. στους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και 30 χιλ. στα κέντρα των πόλεων. Ρύθμιση κυκλοφορίας στα μέτρα των ποδηλατών, των πεζών και των μαζικών μέσων μεταφοράς. Όλα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιο αργούς ρυθμούς μετακίνησης.

Ανάλογα, μια υψηλή φορολογία της σημερινής «ταχυφαγίας»(fastfood) θα μπορούσε να έχει σαν αποτέλεσμα να γίνει πιο φθηνό το παραδοσιακά μαγειρεμένο φαγητό και να προτιμηθεί όχι μόνο για ποιοτικούς λόγους, αλλά και για οικονομικούς. Αντίστοιχα η πριμοδότηση του ήπιου τουρισμού με πεζοπορίες συνδεδεμένα παλιά και νέα καλντερίμια, ποδηλατοδιαδρομές και μικρούς-χαμηλής ή μηδενικής ενέργειας- ξενώνες με τοπική τροφή και υπηρεσίες σε σημεία αυτών των διαδρομών, θα έχει σαν αποτέλεσμα τους αργούς ρυθμούς στις διακοπές.  

Προώθηση της μακροζωίας

Τα αποτελέσματα της επιτάχυνσης τα βλέπουμε και στη διάρκεια ζωής των προϊόντων που παράγει ο καπιταλισμός με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του κέρδους και όχι της διάρκειας χρήσης τους.

Μια πολιτική που θα ανάγκαζε τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τον χρόνο εγγύησης για τα προϊόντα τους, θα έκανε πιο αυστηρούς τους κανόνες για ανάληψη ευθύνης για τα ατυχήματα από την ελαττωματική παραγωγή ή την «αστοχία υλικού», θα αύξανε την υποχρέωση για τη διατηρησιμότητα ή τη συντήρηση των προϊόντων τους, θα λειτουργούσε σα μοχλός για την αύξηση της διάρκειας ζωής τους.

Επίσης η απαλλαγή από την φορολογία ή η μείωση φορολογίας για καταστήματα με προϊόντα «από δεύτερο χέρι», για τοπικές ανταλλαγές δομικών και άλλων υλικών ή προϊόντων ή εργαστήρια επισκευών θα βοηθούσε προς αυτή την κατεύθυνση. Πολύ περισσότερο θα βοηθούσε και μια πολιτική προώθησης της παραγωγής, αυτοπαραγωγής και διανομής προϊόντων μακράς διάρκειας-τέτοια μπορεί να είναι και τα παραδοσιακά, χειροποίητα ή ποιοτικά προϊόντα-από εγχειρήματα κοινωνικής-συνεργατικής-αλληλέγγυας οικονομίας, που παράγοντας και για τον εαυτό και όχι μόνο για την αγορά, θα στοχεύουν εκτός από την ποιότητα και στη μεγάλη διάρκεια. Θα βοηθούσε επίσης μια πολιτική που στα ποιοτικά κριτήρια θα περιελάμβανε και τη μακροζωία των προϊόντων.

Νέα πολιτική για τον χρόνο εργασίας και το χρόνο ζωής

Επάρκεια χρόνου σημαίνει να έχεις στη διάθεσή σου προσωπικό χρόνο, για να ασχοληθείς με πράγματα που σε ενδιαφέρουν εκτός του πεδίου παραγωγής ανταλλακτικής αξίας, μέσω των καταναγκασμών της μισθωτής ή επαγγελματικής εργασίας. Την απεξάρτηση από τους καταναγκασμούς κάθε μορφής εργασίας είναι πολύ δύσκολο να το πετύχει κανείς σήμερα.

Μια νέα πολιτική για τον χρόνο θα έβαζε σα στόχο τη διευκόλυνση για εξασφάλιση επάρκειας στον προσωπικό χρόνο. Για αυτό απαιτούνται συμφωνίες μεταξύ εργοδοτών και οργανώσεων των εργαζομένων.  Συμφωνίες για μείωση ωραρίου-με ίδιο ή βιώσιμο μισθό-για μερικής απασχόλησης εργασία, για λογαριασμό συνολικού-κατά τη διάρκεια της ζωής- εργασιακού χρόνου, για εκπαιδευτικές άδειες κ.λπ. θα είναι μερικοί από τους τρόπους που θα εξασφαλίζουν την επάρκεια σε προσωπικό χρόνο. Μια πολιτική στήριξης των δικαιωμάτων των εργαζομένων από τη μεριά της διακυβέρνησης θα μπορούσε να ενδυναμώσει και τη στροφή των ίδιων των εργαζομένων στην επιδίωξη μεγαλύτερου προσωπικά αυτοδιαχειριζόμενου χρόνου.  

Συνέχεια από την ανάρτηση: Για μια πολιτική ευζωίας