Το κύμα ξενοφοβίας με το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπη η Ευρώπη -κύμα που συχνά εκφράζεται με επιθέσεις κατά προσφύγων και μεταναστών- θυμίζει μία άλλη στιγμή, στην καρδιά της Μεγάλης Ύφεσης, που έμεινε στην Ιστορία ως «Η μάχη της Cable Street».

Στις 4 Οκτωβρίου 1936, ο Sir Oswald Mosley, επικεφαλής της Βρετανικής Ένωσης Φασιστών, σκόρπισε τον τρόμο στο ανατολικό Λονδίνο, στις γειτονιές των μεταναστών.

Οι ομάδες των «Μελανοχιτώνων», οι φασιστικές συμμορίες της Βρετανίας που ο Mosley είχε καταφέρει ήδη από το 1932 να ενοποιήσει σε ένα «νόμιμο» κόμμα, τη Βρετανική Ένωση Φασιστών, επιχείρησαν πορεία σε μία κίνηση επίδειξης δύναμης στην Cable Street, στην καρδιά του East End.

Ξεκινώντας από τον Πύργο του Λονδίνου, 5.000 μελανοχίτωνες επιχείρησαν να παρελάσουν μέσα από την εβραϊκή και την ιρλανδική περιοχή του Λονδίνου (σήμερα, μεγαλύτερη συνοικία Μουσουλμάνων της βρετανικής πρωτεύουσας).

Ο Mosley πίστευε ότι, η παρέλαση των φασιστικών λεγεώνων του στο Λονδίνο θα ήταν θριαμβευτική.

Μάλιστα, είχε σχεδιάσει να πετάξει αμέσως μετά για το Βερολίνο, με σκοπό να παντρευτεί τη γνωστή ναζίστρια Diana Mitford. Η γαμήλια τελετή θα τελούνταν στο σπίτι του Γκέμπελς, με επίσημο καλεσμένο τον Χίλτλερ.

Αλλά, τα γεγονότα εξελίχτηκαν διαφορετικά.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, 300.000 κάτοικοι από τις ανατολικές γειτονιές του Λονδίνου και των παρακείμενων περιοχών απέτρεψαν την παρέλαση των «Μελανοχιτώνων».

Η γενικευμένη αναταραχή κλιμακώθηκε όταν οι συμμετέχοντες στην παρέλαση και οι 10.000 αστυνομικοί που τους συνόδευαν αποκλείστηκαν και αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω.

Αυτή η εξέλιξη σηματοδότησε για πολλούς το σημείο καμπής για το μέλλον του φασισμού στη Βρετανία, όταν  την ίδια περίοδο παρόμοια κινήματα αλλού στην Ευρώπη, κυρίως στη Γερμανία και την Ιταλία, σημείωναν μεγάλη επιτυχία.

Ο πρώην γραμματέας του Mile End Young Communists, Max Levitas, είναι από τους ελάχιστους εν ζωή ανθρώπους που βίωσαν τα γεγονότα εκείνης της ημέρας.

Ο Levitas είναι 101 ετών σήμερα και ζει ακόμη κοντά στην Cable Street.

Μαζί με τον πατέρα και τον αδελφό του βρισκόταν στα στενά δρομάκια του East End, πίσω από τις γραμμές των αστυνομικών και τα αυτοσχέδια οδοφράγματα.

«Πραγματικά ήταν ένα μεγάλο θέαμα: Μια νίκη εναντίον τόσο του κράτους όσο και των φασιστών.  Τους σταματήσαμε προτού παρελάσουν στο East End του Λονδίνου. Αν είχαν διαδηλώσει, θα είχαμε πολλές ανθρώπινες απώλειες» θυμάται.

Ο τοπικός πληθυσμός ήταν εξ αρχής αρνητικός στην είδηση για την πορεία που θα περνούσε από το East End. Παρά τις προειδοποιήσεις για ακραία φαινόμενα βίας με αφορμή την παρέλαση των φασιστών, η βρετανική κυβέρνηση όχι μόνο αρνήθηκε να απαγορεύσει την πορεία, αλλά διέταξε να τη συνοδεύσει μεγάλη αστυνομική δύναμη με στόχο να εξασφαλίσει ότι οι  οπαδοί του Mosley θα ολοκλήρωναν την πορεία που είχαν προγραμματίσει.

«Όλα τα σπίτια και τα διαμερίσματα στο Stepney είχαν στην πόρτα τους φυλλάδιο με το οποίο καλούσαμε τον κόσμο να αντισταθεί στην κίνηση των φασιστών. Έτσι πείσαμε τον κόσμο να βγει στου δρόμους.

Η αστυνομία προσπάθησε να έρθει μέσω της Cable Street για να ανοίξει το δρόμο για τους Μελανοχίτωνες και στη συνέχεια προσπάθησαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους κάποια δρομάκια. Αλλά δεν τα κατάφεραν», λέει ο Max Levitas.

«Υπήρχαν τόσοι πολλοί άνθρωποι έξω. Οι κάτοικοι της Cable Street  πέταγαν σκουπίδια, σάπια λαχανικά από τα παράθυρά τους. Οι ντόπιοι πετούσαν μάρμαρα στους δρόμους επάνω στα οποία γλιστρούσαν τα άλογα της αστυνομίας και έπεφταν κάτω μαζί με τους ιππείς τους. Οι καταστηματάρχες έφτιαξαν οδοφράγματα με τα καροτσάκια που χρησιμοποιούσαν ως πάγκους πώλησης λαχανικών και φρούτων.

Επίσης, η πρόσβαση στην Commercial Street ήταν αδύνατη καθώς οι κάτοικοι της περιοχής την μπλόκαραν αναποδογυρίζοντας τα βαγόνια του τραμ» εξιστορεί ο Levitas.

Ο Mosley τελικά, παραδέχτηκε την ήττα του και μαζί με τους υποστηρικτές του πήραν το δρόμο της επιστροφής. «Μας είπαν στις 3 μ.μ. ότι η πορεία μέσα από το East End δεν θα πραγματοποιηθεί. Ο κόσμος ξέσπασε ζητωκραυγάζοντας. Όλοι ήταν ευτυχισμένοι και φώναζαν: «Ελάτε ξανά και θα πάθετε τα ίδια», θυμάται ο Max Levitas.

Ο Mosley συνέχισε  να οργανώνει και άλλες πορείες, ενώ οι Μελανοχιτώνες  εξακολούθησαν αν τον υποστηρίζουν σε αυτές τις προσπάθειες. Θέλοντας να τερματίσει την κοινωνική αναστάτωση που προκαλούσε ο Mosley και οι  ομοϊδεάτες του, η Βρετανική κυβέρνηση ψήφισε το 1936 το Νόμο περί Δημόσιας Τάξης, πράξη με την οποία  η Βρετανική Ένωση Φασιστών αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την παραστρατιωτική τακτική της.

«Λόγω της Cable Street, οι νέοι άνθρωποι  μαθαίνουν από τους αγώνες που σημειώθηκαν στη δεκαετία του 1930.  Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να είμαστε ενωμένοι στον αγώνα κατά του ρατσισμού» καταλήγει ο Max Levitas.