Στις 2 Ιανουαρίου του 1492 έπεσε στα χέρια των δυνάμεων του βασιλιά Φερδινάνδου και της Ισαβέλας της Αραγωνίας το τελευταίο προπύργιο των Αράβων στην Ιβηρική Χερσόνησο, η πολυτραγουδισμένη για την ομορφιά της Γρανάδα.

Ads

Με αυτή την σχετικά μικρή πολεμική επιχείρηση, τερματίζεται η επί 780 χρόνια αραβική κυριαρχία της Ισπανίας, για την οποία ξεκινά ένας «χρυσός αιώνας» αλλά και η φοβερή εποχή της Ιεράς Εξέτασης. Στα τέλη του 15ου αι. τα πέντε βασίλεια της Ιβηρικής χερσονήσου – που σήμερα γνωρίζουμε ως Ισπανία και Πορτογαλία ήταν: η Καστίλη, η Αραγωνία, η Γρανάδα, η Ναβάρρα και η Πορτογαλία. Η πόλη – βασίλειο της Γρανάδας, στα νοτιοανατολικά της χερσονήσου, αποτελούσε την τελευταία μεγάλη πόλη που ήταν στα χέρια των Μαυριτανών. H πόλη φέρεται να ονομάστηκε έτσι, λόγω του ότι έμοιαζε «σαν ρόδι ανοιχτό πάνω στο λόφο» (Granada: ρόδι).

Το 1490 τελέστηκε ο στρατηγικής σημασίας γάμος μεταξύ του βασιλιά της Αραγωνίας, Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας της Καστίλης, αφού με αυτόν συνενώθηκαν όλοι οι χριστιανικοί στρατοί της Ισπανίας σε έναν, προκειμένου να διώξουν οριστικά τους «άπιστους» από την χώρα.

Οι αυτοαποκαλούμενοι «καθολικοί μονάρχες» Φερδινάνδος και Ισαβέλλα έπεισαν τον Πάπα να κηρύξει ιερό πόλεμο κατά των Αράβων κατακτητών και στράφηκαν προς τη Γρανάδα, το τελευταίο προπύργιο αραβικής αντίστασης υπό την εξουσία του Σουλτάνου Μοχάμεντ ΙΒ’ ή αλλιώς Μποαμπντίλ, του γένους των Νασρίδων. Η πολιορκία της Γρανάδας διήρκησε μήνες. Οι δυνάμεις του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας είχαν περικυκλώσει την πόλη από την προηγούμενη άνοιξη, ύστερα από την άρνηση του Μποαμπντίλ να παραδώσει την πόλη.

Ads

Την πρώτη του Ιανουαρίου του 1492, την ίδια χρονιά που ο Χριστόφορος Κολόμβος θα ανακάλυπτε για το ισπανικό στέμμα τον Νέο Κόσμο, στρατεύματα της Καστίλλης καταλαμβάνουν το παλάτι της Αλάμπρα, υπό προσυμφωνημένους όρους παράδοσης. Τη επόμενη μέρα, ο τελευταίος Άραβας Σουλτάνος της Γρανάδας, παραδίδει τα κλειδιά της πόλης στους καθολικούς μονάρχες, σε μια τελετή την οποία παρακολούθησε και ο Κολόμβος.

Ο Μποαμπντίλ οδηγήθηκε στην εξορία. Σύμφωνα με το θρύλο που αναφέρει και ο Chateubriand στον «τελευταίο των Αβενσεράγων», το βασιλικό καραβάνι σταμάτησε για τελευταία φορά σε ένα ύψωμα για μια τελευταία ματιά προς την Γρανάδα. Ο Μοχάμεντ ο ΙΒ’ ξέσπασε σε λυγμούς βλέποντας από μακριά για τελευταία φορά την πόλη των προγόνων του. «Κλάψε τώρα σαν γυναίκα για την πόλη που δεν μπόρεσες να υπερασπιστείς σαν άντρας» του είπε η μητέρα του. Το σημείο όπου φέρεται διαδραματίστηκε αυτή η σκηνή ονομάζεται μέχρι σήμερα «ο τελευταίος αναστεναγμός του Μαυριτανού».

Στους κατοίκους της πόλης, η οποία βρισκόταν σε αραβικά χέρια από το 713 μ.Χ. δίδεται η υπόσχεση ότι θα επικρατήσει ελευθερία πίστης – κάτι που ωστόσο θα ισχύσει για λίγα μόνο χρόνια μετά την πτώση της πόλης. Σύντομα επιβάλλονται υποχρεωτικές βαπτίσεις στους μουσουλμάνους πολίτες ή εξορία για όσους αρνούνται να αλλαξοπιστήσουν.

Με την πτώση της Γρανάδας σηματοδοτείται το τέλος της αραβικής παρουσίας στην Ιβηρική χερσόνησο. Ελεύθερη από εσωτερικά προβλήματα και συγκρούσεις, η ενωμένη Ισπανία επιδόθηκε στην επέκταση της επιρροής της και την αύξηση των κατακτήσεών της σε ολόκληρο τον κόσμο, με αποκορύφωμα την ανακάλυψη της Αμερικής από τον προστατευόμενο της βασίλισσας Ισαβέλλας, Χριστόφορο Κολόμβο. Σύντομα, η Ισπανική Αυτοκρατορία, η μεγαλύτερη της εποχής εκείνης, θα ήταν γεγονός.

Η Αλάμπρα

Σήμερα, το παλάτι των Νασρίδων, η πασίγνωστη Αλάμπρα (στα αραβικά σημαίνει Κόκκινο φρούριο) είναι ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα της Ισλαμικής αρχιτεκτονικής, αφού είναι ολόκληρη «κεντημένη» με αραβουργήματα και προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες.

Μετά την κατάληψη της Γρανάδας από τους Καθολικούς μονάρχες, ξεκίνησαν οι επεμβάσεις στην Αλάμπρα. Η εξωτερική διακόσμηση του παλατιού ασπρίστηκε, οι ζωγραφιές και οι επιχρυσώσεις αφαιρέθηκαν, ενώ τα έπιπλα τα Αράβων ηγεμόνων αφαιρέθηκαν ή καταστράφηκαν.

Ο Κάρολος ο Ε’, τον 16ο αι. ανακατασκεύασε τμήματα του παλατιού των Νασρίδων, ακολουθώντας τον αναγεννησιακό ρυθμό της εποχής, και κατέστρεψε το μεγαλύτερο τμήμα του χειμερινού παλατιού για να δημιουργήσει χώρο για ένα κτίσμα αναγεννησιακού ρυθμού, που όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Στη συνέχεια, ο Φίλιππος ο Ε’, τον 18ο αι. έκανε παρεμβάσεις ιταλικού ρυθμού σε δωμάτια του μαυριτανικού παλατιού και ολοκλήρωσε την ανέγερση του δικού του παλατιού μέσα στην Αλάμπρα.

Ζημιές υπέστη και από τους Γάλλους, ενώ ο Μέγας Ναπολέων επιχείρησε να ανατινάξει ολόκληρο το συγκρότημα της Αλάμπρα, ευτυχώς χωρίς επιτυχία. Σημαντικές ζημιές προκάλεσε στο αραβικό παλάτι και ο ισχυρός σεισμός του 1821. Το 1984 η Αλάμπρα αναγνωρίστηκε ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την ΟΥΝΕΣΚΟ.