Με αφορμή τη συμπλήρωση 70 ετών από τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία, η οποία πυροδότησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μετέβησαν στη χώρα προκειμένου να παραστούν στις εκδηλώσεις μνήμης. Παρά τις πολωνικές πιέσεις, ο Ρώσος πρωθυπουργός Β. Πούτιν δεν ικανοποίησε την επιθυμία για «συγνώμη» εκ μέρους της Ρωσίας, για το ρόλο που διαδραμάτισε η Σοβιετική Ένωση κατά τον πόλεμο εις βάρος των Πολωνών.

«Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να θυμηθούμε ποιος άρχισε αυτό τον πόλεμο, ποιος ήταν ο ένοχος γι’ αυτόν τον πόλεμο, ποιος ήταν ο εκτελεστής και ποιος ήταν το θύμα σε αυτόν τον πόλεμο» δήλωσε ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ. Τις εκδηλώσεις αναμένεται να παρακολουθήσουν μέσα στη μέρα οι κ.κ. Ανγκέλα Μέρκελ, Β. Πούτιν, Φρανσουά Φιγιόν, Σ. Μπερλουσκόνι, Γιούλιας Τιμοσένκο και Φρέντρικ Ράινφελντ.

Πρόκειται για την πρώτη φορά που ανώτατος Ρώσος αξιωματούχος παρευρίσκεται στις επετειακές εκδηλώσεις της Πολωνίας. Πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας εξέφρασε την οργή του για κινήσεις από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης να παραλληλιστεί η διακυβέρνηση του Στάλιν με αυτή των Ναζί. Οι δηλώσεις του αυτές έγιναν ως απάντηση σε ψήφισμα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), το οποίο πρότειναν οι Λιθουανία και Σλοβενία και που παρομοιάζει το Σταλινισμό με το Ναζισμό.

Ο ΟΑΣΕ αποφάσισε επίσης να ορίσει την ημέρα υπογραφής του συμφώνου Μη Επιθετικότητας ΕΣΣΔ και Γερμανίας, Μολότοφ-Ρίμπεντροπ , 23 Αυγούστου, ως ημέρα μνήμης για τα θύματα του Ναζισμού και του Σταλινισμού. Το Σύμφωνο αυτό του 1939, μεταξύ άλλων, χώριζε τη βόρεια και ανατολική Ευρώπη σε σφαίρες επιρροής της Γερμανίας και της ΕΣΣΔ, ενώ διχοτομούσε την Πολωνία.

«Πρέπει να αντιταχθούμε σε κάθε προσπάθεια να ξαναγραφτεί η Ιστορία, να αμφισβητηθούν οι αλήθειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το μέγεθος των θυμάτων του Ναζισμού και επίσης του ολοκληρωτικού κομμουνισμού», τονίζει ο Πολωνός πρόεδρος σε άρθρο του που δημοσιεύεται σήμερα.

«Οι σκιές του παρελθόντος δεν πρέπει να σκιάζουν τη σημερινή και ακόμα περισσότερο την αυριανή συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Πολωνίας» απάντησε ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Γκντάνσκ.

1η Σεπτεμβρίου 1939: Η έναρξη του Μεγάλου Πολέμου

Το χάραμα της 1ης Σεπτεμβρίου 1939 οι γερμανικές δυνάμεις θέτουν σε εφαρμογή τη «Λευκή Επιχείρηση» και παραβιάζουν τη συνοριακή γραμμή με την Πολωνία, μια ώρα πριν η πολεμική αεροπορία τους αρχίσει τους βομβαρδισμούς.

Η Γερμανία δεν είχε προβεί σε καμία κήρυξη πολέμου. Η εισβολή στην Πολωνία ανάγκασε τη Βρετανία και τη Γαλλία να μπουν στον πόλεμο, καθώς είχαν συμφωνήσει να στηρίξουν την Πολωνία σε περίπτωση επίθεσης από τις ναζιστικές δυνάμεις.

Το πολωνικό πέρασμα, το οποίο με τη Συνθήκη των Βερσαλιών είχε αποκόψει την Ανατολική Πρωσία από την Γερμανία φαινόταν πάντα ως αιτία πολέμου για τους ναζιστές της Γερμανίας, όπως επίσης και η επαναπροσάρτηση του λιμανιού του Ντάντσιχ στο Γ’ Ράιχ. Ωστόσο, ο ίδιος ο Χίτλερ είχε δηλώσει σε ένα συνέδριο στρατηγών, το Μάιο του 1939, ότι «το Ντάντσιχ δεν είναι το πραγματικό ζήτημα. Το πραγματικό ζήτημα για εμάς είναι ανοίξουμε ζωτικό χώρο στα ανατολικά και να εξασφαλίσουμε τις προμήθειές μας τροφίμων». Στο έργο του δε, «Ο Αγών μου», δεκατέσσερα χρόνια νωρίτερα έγραφε ότι η γερμανική φυλή θα υποδουλώσει τους υπάνθρωπους σλάβους και ότι θα χρησιμοποιήσουν την περιοχή τους για να αναθρέψουν εκεί τη νέα Άρια φυλή.

Οι Σύμμαχοι καθυστέρησαν δυο μέρες να κηρύξουν τον πόλεμο. Οι δυο αυτές μέρες έδωσαν τροφή για να αναπτυχθούν διάφορα σενάρια για μυστικές διαβουλεύσεις των Συμμάχων με τους Γερμανούς, προκειμένου να αποφευχθεί η σύρραξη. Τελικά, την Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου 1939, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Νέβιλ Τσάμπερλαιν, ανακοίνωσε στο λαό της Αγγλίας ότι η χώρα έμπαινε σε πόλεμο με την Γερμανία.

Η Πολωνία υπέστη την εισβολή των Σοβιετικών στρατευμάτων, δεκαέξι μέρες αργότερα, από τα ανατολικά. Η κυβέρνηση της ΕΣΣΔ, εφαρμόζοντας τα όσα υπαγόρευε το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ ανακοίνωσε ότι, καθώς η Πολωνία δεχόταν επίθεση από τη Γερμανία και δεν μπορούσε πλέον να εγγυηθεί για την ασφάλεια των Ουκρανών και των Λευκορώσων που ζούσαν στα ανατολικά της χώρας, έπρεπε να το κάνει η ίδια.

Ο κόκκινος στρατός συνέτριψε την πολωνική αντίσταση και το Νοέμβριο ανακοινώθηκε ότι τα 13.5 εκατ. Πολωνοί στην κατειλημμένη περιοχή ήταν πλέον πολίτες της ΕΣΣΔ. Περισσότεροι από 300.000 Πολωνοί στάλθηκαν στη Σιβηρία ενώ ο λαός υπέστη θηριωδίες όπως τη σφαγή του Κατίν όπου εκτελέστηκαν περίπου 22.000 αστυνομικοί, αξιωματικοί του στρατού, διανοούμενοι και απλοί πολίτες. Αναλογικά με το μέγεθος και τον πληθυσμό της, η Πολωνία υπέστη τις βαρύτερες απώλειες από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Οι σχέσεις μεταξύ Πολωνίας και Ρωσίας αποκαταστάθηκαν διπλωματικά με τη Συμφωνία Σικόρσκι – Μάισκι, που υπογράφτηκε στο Λονδίνο στις 30 Ιουλίου του 1941, μετά την κήρυξη πολέμου μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ.

Η Σύνοδος της Γιάλτας, το Φεβρουάριο του 1945, επικυρώνει το σχηματισμό μεταβατικής φιλοκομουνιστικής κυβέρνησης στη χώρα, και έτσι η Πολωνία συνεχίζει να τελεί υπό σοβιετική επιρροή μέχρι το 1990, οπότε πραγματοποιούνται οι πρώτες προεδρικές εκλογές και νικητής αναδεικνύεται ο Λεχ Βαλέσα.

Στη φωτογραφία, 1η Σεπτεμβρίου 1939, τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία

Πηγές: The New York Times, Telegraph, Wikipedia.org, Reuters