«Το αποτέλεσμα της Κυριακής θα κρίνει αν θα διεξαχθούν πρόωρες εθνικές εκλογές», διαμηνύουν συντονισμένα υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης, η οποία δια στόματος του πρωθυπουργού ζητά χαρακτηριστικά από τους πολίτες «να πουν ‘όχι’ στην αποσταθεροποίηση και τις περιπέτειες». Σε ποιο βαθμό ανταποκρίνεται το εκλογικό σώμα; Πώς διαμορφώνεται ο χάρτης στις 13 εκλογικές περιφέρειες της χώρας; Ποιος παράγοντας αναδεικνύεται τελικά ως κριτήριο για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών; Πόσο σοβαρός είναι ο διεθνής αντίκτυπος με το «βλέμμα» στην οικονομία;

Ads

Αναποφάσιστοι και αρνητικοί

Παρατηρητές των πολιτικών εξελίξεων δηλώνουν στο tvxs.gr αρκετά επιφυλακτικοί αναφορικά με τα τελικά εκλογικά αποτελέσματα, καθώς διαπιστώνουν «τρομακτική πολιτική ρευστότητα» λίγες ώρες πριν από την κάλπη, με κύριο χαρακτηριστικό το υψηλό -όσο ποτέ- ποσοστό αναποφάσιστων. Σίγουρα, πάντως, το ΠΑΣΟΚ δεν φαίνεται να έχει συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του στο βαθμό που θα προσδοκούσε μετά τη διακαναλική συνέντευξη του πρωθυπουργού.

Οι προβλέψεις

Μέσα από την 7η Νοεμβρίου, η κυβέρνηση αξιώνει ουσιαστικά ψήφο εμπιστοσύνης. Τελευταίες πληροφορίες, οι οποίες βασίζονται στις περιβόητες «κρυφές» δημοσκοπήσεις, χωρίς να προδικάζουν, καταδεικνύουν τα εξής στοιχεία:

Περιφερειακές εκλογές

-Οι υποψήφιοι του ΠΑΣΟΚ φέρονται να διασφαλίζουν την «πρωτιά» σε 3 περιφέρειες: Νοτίου Αιγαίου (Γ.Μαχαιρίδης), Κρήτης (Στ.Αρναουτάκης) και Δυτικής Ελλάδας (Απ.Κατσιφάρας), εκτός απροόπτου στο δεύτερο εκλογικό γύρο.

-Οι υποψήφιοι της ΝΔ φέρονται να κερδίζουν σίγουρα 3 περιφέρειες: Κεντρικής Μακεδονίας (Παν.Ψωμιάδης), Δυτικής Μακεδονίας (Γ.Δακής) και Βορείου Αιγαίου (Π.Βογιατζής).

-Δύο «αντάρτες» του κυβερνώντος κόμματος φαίνεται ότι οδηγούν την «κούρσα» σε 2 περιφέρειες: Αττικής (Γ.Δημαράς) και Ιονίου (Γ.Καλούδης).

-Ως αμφιλεγόμενες παρουσιάζονται οι αναμετρήσεις, ανάμεσα σε υποψηφίους του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, σε 4 περιφέρειες: Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (Α.Γιαννακίδης – Γ.Παυλίδης), Θεσσαλίας (Απ.Παπατόλιας – Κ.Αγοραστός), Ηπείρου (Ευαγγ.Αργύρης – Αλ.Καχριμάνης) και Κεντρικής Ελλάδας (Κλ.Περγαντάς – Αθ.Χειμάρρας).

Δημοτικές εκλογές

-Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται να επικρατεί στο δήμο Ηρακλείου (Γ.Κουράκης) και μάλλον στο δήμο Πειραιά (Γ.Μίχας έναντι Β.Μιχαλολιάκου – αστάθμητος παράγοντας οι επιδόσεις Μαντούβαλου).

-Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης φέρεται να κερδίζει τους δήμους Αθήνας (Νικ.Κακλαμάνης) και Θεσσαλονίκης (Κ.Γκιουλέκας).

-Ο «αντάρτης» του ΠΑΣΟΚ (Γ.Δημαράς) στην Πάτρα έχει τον πρώτο λόγο, στο δεύτερο γύρο (έναντι Δ.Κατσικόπουλου).

Η διαφορά ΠΑΣΟΚ και ΝΔ

Τις τελευταίες ώρες, στελέχη του κυβερνώντος κόμματος έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι εκείνο που θα μετρήσει σε σχέση με το ζήτημα των πρόωρων εκλογών -σίγουρα- δεν είναι οι επιδόσεις στους δήμους αλλά στις περιφέρειες.

Κάποιοι οριοθετούν μία διαφορά κοντά στο 5% ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, επί του συνολικού αποτελέσματος ανά την επικράτεια, ως αποτρεπτική της πρόωρης προσφυγής σε εθνικές εκλογές.

Σε κάθε περίπτωση, όπως εύστοχα επισημαίνει (συνέντευξη πιο κάτω) μιλώντας στο tvxs.gr ο πολιτικός επιστήμονας – αναλυτής, Γιώργος Σεφερτζής, «για πρώτη, ίσως, φορά στα εκλογικά χρονικά της μεταπολίτευσης, η ερμηνεία του αποτελέσματος θα έχει μεγαλύτερη σημασία από το ίδιο το αποτέλεσμα». Ο ίδιος στέκεται στον «απόλυτο αριθμό των ψήφων που θα συγκεντρώσουν οι υποστηριζόμενοι από το ΠΑΣΟΚ υποψήφιοι Περιφερειάρχες».

Υπό το «βλέμμα» της τρόικας

Δημοσιεύματα, τα οποία επικαλούνται πηγές από τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον, μεταφέρουν ενόχληση εκ μέρους τεχνοκρατών της τρόικας (Κομισιόν – ΕΚΤ – ΔΝΤ) για τις επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία κατά τη γνώμη τους ρισκάρει πολιτικά, λαμβάνοντας αποφάσεις με κινδύνους για τη σταθερότητα στη χώρα, και κατ’ επέκταση την πιστή υλοποίηση του Μνημονίου.

Δεν είναι οι μόνοι που αναρωτιούνται για τα -ενδεχομένως- βαθύτερα κίνητρα τα οποία οδήγησαν την κυβέρνηση σε στροφή 180ο αναφορικά με το χαρακτήρα των αυτοδιοικητικών εκλογών, προκαλώντας εν μέσω εκλογολογίας νέα εκτόξευση των spreads (η διαφορά απόδοσης του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου έναντι του γερμανικού εκτοξεύθηκε την Παρασκευή στις 922 μονάδες βάσης -ξεκίνησε την ίδια ημέρα από τις 884 μονάδες).

Βέβαια, δεν αποκλείεται το κυβερνών κόμμα να «ποντάρει» πολιτικά ακριβώς σε αυτό το στοιχείο: η προοπτική δυσμενών επιπτώσεων στην προσπάθεια αποφυγής -τουλάχιστον τυπικά- της χρεοκοπίας, από μία περίοδο αστάθειας, μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην κάλπη της 7ης Νοεμβρίου, και σε αυτή την περίπτωση, το Μαξίμου θα έχει κερδίσει, έστω τις εντυπώσεις. Ίσως κάτι σαν αυτό να είχε στο μυαλό του ο πρωθυπουργός το βράδυ της Παρασκευής, καλώντας από το γήπεδο του Σπόρτιγκ τους πολίτες «να πουν όχι στην αποσταθεροποίηση και στις περιπέτειες».

Το πολιτικό σύστημα σε μεταβατική περίοδο

Ακολουθεί συνέντευξη του πολιτικού επιστήμονα – αναλυτή, Γιώργου Σεφερτζή, λίγες ώρες πριν από την κάλπη:

Πώς διαμορφώνεται η εικόνα στις 13 περιφέρειες και στους 5 μεγαλύτερους δήμους (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς, Πάτρα, Ηράκλειο) της χώρας, σε σχέση με την πρόθεση ψήφου;

Είναι γνωστό ότι μέχρι το άνοιγμα της κάλπης της Κυριακής ουδείς μπορεί επισήμως να κάνει χρήση δημοσκοπικών ευρημάτων. Κατά συνέπεια, δε μπορεί να γίνεται λόγος περί προθέσεων ψήφου. Πολύ δε περισσότερο που τα δεδομένα του πολιτικού ανταγωνισμού άλλαζαν συνεχώς την τελευταία προεκλογική εβδομάδα, και, κατά πάσα πιθανότητα, θα εξακολουθήσουν να αλλάζουν μέχρι την τελευταία στιγμή.

Ανάλογες θα είναι και οι αλλαγές της τελευταίας στιγμής στην εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων, ένα μεγάλο ποσοστό των οποίων εξακολουθεί να κινείται στην περιοχή της αδιευκρίνιστης ψήφου.

Σε κάθε πάντως περίπτωση, προβλέψιμο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μόνο στις 6 από τις συνολικά 13 Περιφέρειες και μόνο σε 3 από τους 5 κρίσιμους μεγαλύτερους Δήμους.

Στις προβλέψιμες Περιφέρειες Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου, Δυτικής Ελλάδος, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Βορείου Αιγαίου, τα δύο μεγάλα κόμματα μοιράζονται την κυριαρχία τους.

Στις μεγάλες πόλεις το ΠΑΣΟΚ μπορεί να ελπίζει να κερδίσει τις 3, αν και πληθυσμιακά, τόσο στους Δήμους όσο και στις Περιφέρειες, το ειδικό πολιτικό βάρος της καθεμιάς διαφέρει.

Σημειώνουμε, μάλιστα, ότι η Περιφέρεια Αττικής μαζί με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αντιπροσωπεύουν κάτι λιγότερο από το μισό εκλογικό πληθυσμό. Ως εκ τούτου, τα οποιαδήποτε αποτελέσματα σημειωθούν σ’ αυτές έχουν σχεδόν μεγαλύτερη σημασία από τα αποτελέσματα που θα σημειωθούν σε όλες τις υπόλοιπες Περιφέρειες.

Τι εκτιμάτε ότι θα θεωρηθεί ως νίκη ή ως ήττα από το ΠΑΣΟΚ σε αυτές τις εκλογές; Μπορούμε να μιλήσουμε για συγκεκριμένους αριθμούς περιφερειών – δήμων; Σε ποιο βαθμό λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό αποχής / «μαύρης» ψήφου;

Για πρώτη, ίσως, φορά στα εκλογικά χρονικά της μεταπολίτευσης, η ερμηνεία του αποτελέσματος θα έχει μεγαλύτερη σημασία από το ίδιο το αποτέλεσμα. Είναι κάτι το οποίο, βεβαίως, συμβαίνει συχνά στις μάχες των εντυπώσεων. Τώρα, όμως, η «ερμηνευτική» των αποτελεσμάτων θα έχει μεγαλύτερη πολιτική βαρύτητα, δεδομένου του διλήμματος που έχει τεθεί σχετικά με την προκήρυξη ή όχι πρόωρων εκλογών.

Σε κάθε πάντως περίπτωση, κριτήριο της νίκης και της ήττας δε μπορεί να είναι ο αριθμός των Περιφερειών, και πολύ λιγότερο των Δήμων, που θα κερδηθούν ή θα χαθούν από το ΠΑΣΟΚ, αλλά ο απόλυτος αριθμός των ψήφων που θα συγκεντρώσουν οι υποστηριζόμενοι από αυτό υποψήφιοι Περιφερειάρχες.

Ακόμα, όμως, και η σύγκριση του αθροίσματος αυτού με το αντίστοιχο άθροισμα των ψήφων που συγκέντρωσε το ΠΑΣΟΚ στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές έχει ένα στοιχείο σχετικότητας και αυθαιρεσίας. Γιατί θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές η αποχή κυμάνθηκε σε ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα και προέρχονταν κυρίως από την παλαιότερη εκλογική βάση της Ν.Δ.

Πάντως, η σύγκριση του απόλυτου αριθμού των ψήφων που θα συγκεντρώσουν οι υποψήφιοι των δύο μεγάλων κομμάτων θα είναι ένας σχετικά ασφαλής δείκτης για την εξαγωγή κάποιων πρώτων πολιτικών συμπερασμάτων. Τα συμπεράσματα, ωστόσο, θα πρέπει να είναι πολύ περισσότερο σύνθετα και προσεκτικά, κυρίως αν σημειωθεί μεγάλη απόκλιση μεταξύ του τρόπου με τον οποίο οι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν στις περιφερειακές κάλπες και του τρόπου με τον οποίο θα ψηφίσουν στις δημοτικές κάλπες.

Το ποσοστό της αποχής θα πρέπει να ληφθεί υπόψη. Εφόσον, όμως, δε θα υπάρξουν exit polls, θα είναι περισσότερο δύσκολο να ανιχνευθεί η προέλευση και το «μήνυμα» της αποχής.

Ο πρωθυπουργός προσέδωσε στις επερχόμενες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές χαρακτήρα ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβερνητική πολιτική. Κατά τη γνώμη σας, επειδή έχει ενδείξεις για μία καλή επίδοση, και άρα την επομένη θα έχει αφοπλίσει τους πολιτικούς του αντίπαλους; Ή, αντιθέτως, εισπράττει μηνύματα αποδοκιμασίας, και αφενός επιχειρεί να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, αφετέρου να ξεκαθαρίσει τα πράγματα, ενδεχομένως προσφεύγοντας σε βουλευτικές εκλογές;

Δύο, νομίζω, ότι ήταν οι κύριοι λόγοι που ώθησαν τον Πρωθυπουργό στη θέση του διλήμματος περί εμπιστοσύνης ή όχι στην κυβερνητική πολιτική.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι η χαλαρότητα με την οποία περιβάλλονταν οι Αυτοδιοικητικές Εκλογές ευνοούσε μία πιο «αυθόρμητη» και λιγότερο «ζυγισμένη» αντισυστημική ψήφο.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ένα προβληματικό για το ΠΑΣΟΚ αυτοδιοικητικό αποτέλεσμα θα έμενε ανοιχτό σε εύλογες αμφισβητήσεις της κοινωνικής νομιμότητας της σημερινής κυβέρνησης.

Μια κυβέρνηση που έχει ήδη αναγκασθεί να αποστεί της πολιτικής που είχε υποσχεθεί προεκλογικά, θα ήταν ακόμα περισσότερο εύθραυστη, αν η «ασυνέπειά» της αυτή «τιμωρείτο», έστω και ελαφρά τη καρδία, από το εκλογικό σώμα.

Τι προβλέπετε για τις επιδόσεις των υπόλοιπων κομμάτων;

Με μοναδική, ίσως, εξαίρεση το ΚΚΕ που φαίνεται να βγαίνει ενισχυμένο από την κάλπη των τοπικών εκλογών του α’ γύρου, όλες οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις θα υποστούν μία δύσκολη δοκιμασία, κυρίως εξαιτίας της πολυπροσωπίας τους και του κατακερματισμού τους.

Παρόλα αυτά, αν περάσουν με επιτυχία αυτή τη δοκιμασία, οι επιδόσεις τους θα αποτελούν αντικείμενο ενός πολύ ενδιαφέροντος προβληματισμού.

Έτσι όπως διαμορφώνεται η κατάσταση, υπάρχουν πραγματικές προϋποθέσεις για μία αλλαγή του πολιτικού σκηνικού, όπως το γνωρίζαμε έως σήμερα; Ή φαίνεται να διατηρείται η φυσιογνωμία του συστήματος, ως δικομματικού; Παρεμπιπτόντως, σε ενδεχόμενες βουλευτικές εκλογές, με βάση τα σημερινά δεδομένα, αναμένεται να προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση;

Γενικότερα, πιστεύω ότι εδώ και τρεισήμισι τουλάχιστον χρόνια έχουμε μπει σε μία αγνώστου διάρκειας και έκβασης μεταβατική περίοδο, που φαίνεται να αφήνει οριστικά στο παρελθόν τα μεγάλης εκλογικής επιρροής και πολυσυλλεκτικότητας κόμματα εξουσίας.

Η επιβεβαίωση της εκλογικής τους επιρροής κατά την τελευταία εθνική εκλογική αναμέτρηση του 2009 είχε περισσότερο συγκυριακό και λιγότερο δομικό χαρακτήρα. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι η εκλογική κατάρρευση της Ν.Δ. ήταν πολύ πιο ενδεικτική των μεταβολών που έχουν σημειωθεί ήδη στην εκλογική βάση των κομμάτων εξουσίας απ’ όσο ήταν σημείο ανάκαμψης του δικομματισμού η εκλογική εκτίναξη του ΠΑΣΟΚ.

Ως εκ τούτου, το κατώφλι του 39-40% που πρέπει να διαβεί ένα κόμμα εξουσίας για να μπορεί να σχηματίσει μία αυτοδύναμη κυβέρνηση, δε φαίνεται να αποτελεί πλέον έναν εύκολο στόχο. Από την άλλη, όμως, μεριά, ο κίνδυνος μιας πολιτικής αστάθειας υπό συνθήκες καλπάζουσας οικονομικής κρίσης, αποτελεί αναμφισβήτητα έναν παράγοντα που ευνοεί την υπέρβαση των ποσοστών που θα συγκέντρωναν τα κόμματα εξουσίας υπό συνθήκες ασφαλέστερης πλεύσης της κοινωνίας και της οικονομίας.

Ανεξάρτητα, όμως, από αυτό, παραμένει σίγουρο ότι το πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει, κατά έναν, μάλιστα, τρόπο δυνάμει ριζικό όχι μόνο εξαιτίας της επιδείνωσης των σχέσεων του εκλογικού σώματος με το πολιτικό σύστημα, αλλά, κυρίως, εξαιτίας της βαθύτερης μεταβολής των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων κάτω από το φως των πολύ δυσάρεστων εμπειριών που αποκτήθηκαν και από την κατάρρευση του αναπτυξιακού προτύπου και από την αμφισβήτηση της «αλαφροΐσκιωτης» λογικής που τα τελευταία πολλά χρόνια είχε προσλάβει χαρακτήρα κυρίαρχης ιδεολογίας και εθνικής αμεριμνησίας.