Ακολουθεί περίληψη της μελέτης, όπως δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Αυγή».

Ads

Η επιλογή των δύο εφημερίδων έγινε αφ’ ενός για την εγκυρότητά τους και αφ’ ετέρου, τη διαφορετική πολιτική τους τοποθέτηση. Τα άρθρα στα οποία βασίστηκε η μελέτη είναι 119 και δημοσιεύτηκαν την περίοδο 1999-2004 με αφορμή τρία γεγονότα που προκάλεσαν αίσθηση στην ελληνική κοινή γνώμη.

Συγκεκριμένα:

* Την «απαγωγή» το Μάιο του 1999 στο Κάτω Σχολάρι της Θεσσαλονίκης ενός λεωφορείου του τοπικού ΚΤΕΛ και την ομηρεία των επιβατών του από τον Αλβανό μετανάστη Φλαμούρ Πίσλι.

Ads

* Τις αντιδράσεις των κατοίκων της Νέας Μηχανιώνας της Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο του 2000 στην επιλογή του αλβανικής καταγωγής μαθητή Οδυσσέα Τσενάι ως σημαιοφόρου στη μαθητική παρέλαση του σχολείου του για την επέτειο του ’40.

* Τα μεγάλης έκτασης επεισόδια που σημειώθηκαν σε όλη την Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2004 σε βάρος των Αλβανών μεταναστών, με αφορμή τους πανηγυρισμούς των τελευταίων για την ποδοσφαιρική νίκη της Αλβανίας επί της Ελλάδας στα Τίρανα.

Παραθέτουμε περίληψη της μελέτης.

Η μελέτη ερευνά τους τρόπους με τους οποίους οι Αλβανοί μετανάστες στην Ελλάδα παρουσιάζονται ως οι «Άλλοι» της ελληνικής κοινωνίας στα δημοσιεύματα των δύο ημερήσιων αθηναϊκών εφημερίδων Η Καθημερινή και Το Βήμα. Η εθνοτική και η εθνική προέλευση, ο πολιτισμός τους και ο χαρακτήρας του αλβανικού κράτους παίζουν στα δημοσιεύματα και των δύο εφημερίδων κύριο ρόλο για τη δημιουργία αρνητικής εικόνας για τους Αλβανούς μετανάστες, οι οποίοι παρουσιάζονται κυρίως ως απειλή στην ελληνική τάξη των πραγμάτων και την ελληνική εθνοτική ομοιογένεια.

Το γεγονός ότι η Ελλάδα και η Αλβανία είναι χώρες γειτονικές με μακραίωνη αναγκαστική συνύπαρξη, λόγω της οθωμανικής κατοχής, καθώς και ιστορία εθνικιστικών και εδαφικών ανταγωνισμών, παίζει επίσης ρόλο στη δημιουργία αυτής της αρνητικής εικόνας, η οποία συμπληρώνεται και με την υπολανθάνουσα παρουσίαση της Αλβανίας ως αποσταθεροποιητικού παράγοντα στα Βαλκάνια.

Οι Αλβανοί μετανάστες αποτελούν στα δημοσιεύματα και των δύο εφημερίδων το ερέθισμα για την ενδυνάμωση και την μεταλλαγή του ελληνικού εθνικισμού, μέσα στο νέο διαμορφούμενο βαλκανικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο σκηνικό. Η αρχαιοελληνική κληρονομιά και η «ανωτερότητα» του ελληνικού πολιτισμού έναντι των πολιτισμών των γειτονικών λαών προβάλλει στα δημοσιεύματα ως το κυρίαρχο στοιχείο για τη δημιουργία των διαχωριστικών γραμμών μεταξύ των Ελλήνων και των Αλβανών, καθώς και των «Άλλων» Βαλκανίων. Η ελληνική εθνική ταυτότητα διαμορφώνεται στα άρθρα τόσο μέσω της αντιδιαστολής της ελληνικής πλειοψηφίας με τους Αλβανούς μετανάστες και τους γειτονικούς λαούς, όσο και μέσω της σύγκρισης των Ελλήνων με τους Ευρωπαίους εταίρους τους και τους άλλους δυτικούς συμμάχους.

Τα άρθρα των δύο εφημερίδων παίζουν επίσης ουσιαστικό ρόλο για τη διατήρηση και ισχυροποίηση της ελληνικής τάξης των πραγμάτων, καθώς και την αναπαραγωγή των σχέσεων εξουσίας και της ρατσιστικής ιδεολογίας, παρά την φαινομενική καταδίκη των ελληνικών ρατσιστικών επιθέσεων σε βάρος των μεταναστών και των μειονοτήτων. Οι επιθέσεις αυτές καυτηριάζονται στα δημοσιεύματα γιατί «αμαυρώνουν», όπως επισημαίνεται, το πρόσωπο της Ελλάδας, ως μιας δημοκρατικής ευρωπαϊκής χώρας, που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα μεταναστών και μειονοτήτων.

Ο εκφερόμενος στα άρθρα δημοσιογραφικός λόγος σχετικά με τους μετανάστες και τις μειονότητες εναρμονίζεται πλήρως με την επίσημη ρητορική πάνω στα εθνικά, τα μεταναστευτικά και τα μειονοτικά ζητήματα, και προτρέπει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό να σκέφτεται «εθνικά», μέσα σε «πολιτικά ορθά» πλαίσια, και «πλουραλιστικά», μέσα σε «εθνικά ορθά» πλαίσια.

Μελέτη στην επετηρίδα «Ελληνική Κοινωνία» του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας, Ακαδημία Αθηνών, τόμ. 8-9, Αθήνα 2009, σελ. 337-481.