Αν τα εγκαίνια της ΔΕΘ στα μεταπολιτευτικά χρόνια χαρακτηρίζονται από τις οργισμένες διαδηλώσεις και τις διεκδικήσεις των εργαζομένων εναντίον των εκάστοτε «κυβερνήσεων της συμφοράς και της καμένης γης», στα «πέτρινα χρόνια» της χουντικής τυραννίας σημαδεύτηκαν από τις δυναμικές ενέργειες – «πράξεις δολιοφθοράς» κατά τους δικτάτορες – των αντιστασιακών οργανώσεων, που πλήρωσαν βαρύ τίμημα – με αποκορύφωμα την εν ψυχρώ εκτέλεση του Γιάννη Χαλκίδη τα ξημερώματα της 5ης Σεπτεμβρίου 1967.

Του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη στην Αυγή της

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1967, την ώρα που η χουντική κυβέρνηση εγκαινίαζε τη ΔΕΘ, το «Πατριωτικό Μέτωπο» Θεσσαλονίκης ανατίναξε κολόνα της ΔΕΗ, βυθίζοντας στο σκοτάδι το χώρο της έκθεσης. Τρεις μέρες αργότερα, τα ξημερώματα της 4-5/9/67, η κεντρική γιάφκα της οργάνωσης, ένα μικρό διαμέρισμα στην οδό Φιλελλήνων 65, «γαζώθηκε» από πάνοπλους Ασφαλίτες. Οι τρεις αγωνιστές που βρίσκονταν μέσα επιχειρούν να διαφύγουν. Ο Γιάννης Χαλκίδης πέφτει νεκρός σε παρακείμενη αυλή, ενώ τραυματίζεται στο πόδι από σφαίρα ο Γρηγόρης Παντής.

Ο τρίτος της ομάδας, ο Νάντης Χατζηγιάννης, θα συλληφθεί στο σημείο όπου έπεσε ο Χαλκίδης. Στο βιβλίο του «Τι έχεις μ’ αυτόν;» καταγράφει με ακρίβεια φωτογραφικού φακού πώς ο ασφαλίτης Λεπενιώτης αποτελείωσε τον αιμόφυρτο σύντροφό του και βασάνισε φρικτά τον ίδιο.

Η Αστυνομία εμφάνισε το στυγερό αυτό πολιτικό έγκλημα ως «ανταλλαγή πυροβολισμών μετά αναρχοκομμουνιστών που αντέταξαν ένοπλον βίαν εις επιχειρήσαντα την σύλληψίν των αστυνομικά όργανα». Όμως οι αγωνιστές του ΠΑΜ ήταν άοπλοι. «Αν οπλοφορούσαμε και είχαμε και δυο-τρεις χειροβομβίδες θα φεύγαμε σαν “κύριοι” από τη γιάφκα της Φιλελλήνων», εκτιμά στο βιβλίο του ο Ν. Χατζηγιάννης, προσθέτοντας ότι «οι Ασφαλίτες είναι οι πιο δειλοί άνθρωποι στον κόσμο και θα λούφαζαν κάτω από τη γη» (σ. 67).

Στις 26 Νοεμβρίου 1967 το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης καταδίκασε τους δύο επιζήσαντες σε κάθειρξη 20 χρόνων. Μαζί τους δικάστηκαν άλλοι 36 αγωνιστές. Από αυτούς, 22 καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη ή σε φυλάκιση με αναστολή.

Η Χούντα όχι μόνο παρασημοφόρησε τους δολοφόνους του Γιάννη Χαλκίδη, αλλά και για να σβήσει τα ανεξίτηλα ίχνη του εγκλήματός της, το 1968 έδωσε εντολή στο δοτό τότε Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης να μετονομάσει την οδό Φιλελλήνων σε Θ. Νάτσινα.

43 χρόνια μετά, η ακροδεξιά πλειοψηφία της «Επιτροπής Δημοσίων Σχέσεων και Ονοματοθεσίας οδών» του Δήμου Θεσσαλονίκης απέρριψε το αίτημα του «Συνδέσμου Φυλακισθέντων-Εξορισθέντων Αντιστασιακών (Σ.Φ.Ε.Α.) 1967-74» να μετονομαστεί η οδός Θ. Νάτσινα, όπου πυροβολήθηκε ο Γιάννης Χαλκίδης, σε οδό «Γιάννη Χαλκίδη» με το γελοίο επιχείρημα ότι θα «επιφέρει σύγχυση στη λειτουργία των υπηρεσιών και θα έχει δυσμενή επίδραση στις συναλλαγές, στην κοινωνική και οικονομική ζωή, στην αλληλογραφία των πολιτών»(!). Δεν σεβάστηκαν καν την 3452/11-2-08 ομόφωνη ετυμηγορία του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Θεσσαλονίκης που αποκατέστησε την ιστορική αλήθεια, απορρίπτοντας τη μήνυση του Αντώνη Λεπενιώτη κατά του Νάντη Χατζηγιάννη για «συκοφαντική δυσφήμιση». Ο Λεπενιώτης, κάτω από τις συντριπτικές καταγγελίες των θυμάτων του «έσπασε» και ομολόγησε, 41 χρόνια μετά, ότι ο Γιάννης Χαλκίδης δολοφονήθηκε από την ομάδα των Ασφαλιτών στην οποία συμμετείχε.

Αντίθετα, η ίδια Επιτροπή εισηγήθηκε να τιμηθούν:

α) ο μητροπολίτης Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, στρατιωτικός ιερέας της Μακρονήσου, «εμψυχωτής» των παρεκκλησιαστικών οργανώσεων και προπαγανδιστής της YENEΔ, που εκθρονίστηκε το 1974 ως εγκάθετος της «αριστίνδην» συνόδου της δικτατορίας,

β) ο Γ. Γρίβας-«Διγενής», αρχηγός της ναζιστικής «Χ», της αντικομμουνιστικής ΕΟΚΑ και μέντορας της ΕΟΚΑ Β΄ του πραξικοπηματία Σαμψών,

γ) ο μητροπολίτης Παντελεήμων ο Β΄, από τους πρωτομάστορες των εθνικιστικών συλλαλητηρίων εναντίον των «γυφτοσκοπιανών» και των «λαοσυνάξεων» κατά των νέων, χωρίς θρήσκευμα, ταυτοτήτων. Γι’ αυτόν πρότειναν να δοθεί το όνομά του στο πάρκο μπροστά…στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης!

Είναι ολοφάνερο ότι το σύμπλεγμα εθνολαϊκισμού-κλεπτοκρατίας που λυμαίνεται την πόλη, θα συνεχίσει να τιμωρεί-κατά το ρωμαϊκό αυτοκρατορικό δόγμα damnatio memoriae – την ιστορική της μνήμη, εν όψει μάλιστα του «ιωβηλαίου» της Θεσσαλονίκης το 2012.

Γι’ αυτό η προσεχής αυτοδιοικητική μάχη έχει αναπόφευκτα και χαρακτήρα ιδεολογικής αναμέτρησης για τη φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης: από τη μία, μια πόλη φοβική, συμπλεγματική, παγιδευμένη στις εθνικιστικές ιδεοληψίες, τη θεοκρατία και τη διαφθορά. Από την άλλη, μια πόλη πολυπολιτισμική, δημοκρατική, «ανοικτό παράθυρο» στον κόσμο. «Για να έχει ένα άλλο μέλλον η πόλη χρειάζεται ένα άλλο παρελθόν», όπως υπογραμμίζει ο Μαρκ Μαζάουερ στο έργο του «Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων»-μια εξαιρετική «βιογραφία» της.

Υ.Γ. Ο υπογράφων αφιερώνει αυτό το σημείωμα στη μνήμη συντρόφων του της «Σπουδαστικής-Λαϊκής Πάλης» που έπεσε στα νύχια της χούντας στις 6/9/1969, καθώς ετοίμαζε μια αξέχαστη «υποδοχή» στους πραξικοπηματίες και τους Αμερικανούς προστάτες τους στα εγκαίνια της ΔΕΘ.

*Ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης είναι δημοτικός σύμβουλος δήμου Θεσσαλονίκης