Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 το αίτημα της κοινωνίας αφορούσε μεγαλύτερη και καλύτερη αστυνόμευση μέσα σε ένα γενικό κλίμα φόβου, στο οποίο η μεσαία τάξη των πόλεων, που εκείνη την εποχή έβλεπε τα οικονομικά της να βελτιώνονται, αισθανόταν να απειλείται από την αυξημένη εγκληματικότητα, δηλαδή τα εκατοντάδες χιλιάδες νέα πρόσωπα που είχαν μεταναστεύσει στην Ελλάδα χωρίς νόμιμες διαδικασίες, που άλλωστε δεν υπήρχαν, και τριγυρνούσαν εξαθλιωμένα στους δρόμους.

Ads

Στο πλαίσιο αυτό είχε θεωρηθεί, ότι η αστυνομία δεν μπορεί να τους προστατεύσει, επειδή δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της, εξαιτίας της διάσπασης των υπαλλήλων της σε διαδικασίες, που δεν αφορούσαν αστυνομική, αλλά κλασσική δημοσιοϋπαλληλική λειτουργία, π.χ. την κοινή ησυχία, την καθαριότητα και αισθητική των πόλεων, ευκοσμία και ευταξία, αλλά και τον έλεγχο των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Έτσι δημιουργήθηκε, με νέες προσλήψεις, η δημοτική αστυνομία, ένας  επιπλέον ελεγκτικός μηχανισμός, ο οποίος ελάχιστη σχέση είχε με αστυνόμευση, αλλά ο τίτλος του υπάκουε στις γενικές κατευθύνσεις της εποχής, που επέβαλλε βαριά ονόματα, τα οποία να καθησυχάζουν την κοινωνία.

Ο χαρακτηρισμός του σώματος αυτού ως αστυνομία προκάλεσε περισσότερες προσδοκίες από αυτές στις οποίες μπορούσε να ανταποκριθεί. Π.χ. την απαίτηση να καθαρίσουν οι δρόμοι από το παράνομο παρκάρισμα. Η σχετική επιχείρηση της Δημοτικής Αστυνομίας της Θεσσαλονίκης να καταργηθεί η στάθμευση κάθετα στο πεζοδρόμιο στην οδό Ιασωνίδου, ήταν για το σώμα ό,τι η μάχη στο Μογκαντίσου, που οδήγησε τον πρόεδρο Κλίντον να αποσυρθεί από τη Σομαλία το 1993. Πανωλεθρία. Ξυλοδαρμοί από αγανακτισμένους κατοίκους, που έχασαν την βόλεψη τους και τέλος.

Η οδός Ιασωνίδου σήμερα εξακολουθεί να έχει κάθετη στάθμευση και διπλοπαρκαρισμένα, όπως και δεκάδες άλλοι δρόμοι, χωρίς να σκέφτεται κανείς να το αλλάξει, παρά το γεγονός ότι είναι εξαιρετικά δυσλειτουργικό.

Τα όρια της αστυνομικής δραστηριότητας της δημοτικής αστυνομίας καταδεικνύονται και από το πολύ απλό γεγονός, ότι η δίωξη του παρεμπορίου, των ανθρώπων δηλαδή που πουλάνε πλαστά είδη στους δρόμους, γίνεται από μικτά κλιμάκια με τη συμμετοχή της ΕΛ.ΑΣ. και με έντονη δυσφορία των αστυνομικών για την ισοτιμία των δύο επικεφαλής. Μα είναι δυνατόν ένας υπάλληλος του Δήμου να είναι ισότιμος με έναν ανθυπομοίραρχο της Σχολής;  ,αναρωτιόντουσαν στελέχη της ΕΛ.ΑΣ. πολύ πρόσφατα.

Η ΕΛ.ΑΣ. ξανάρχεται

Έτσι η διάχυση των αρμοδιοτήτων της ΕΛ.ΑΣ. δεν είχε ως αποτέλεσμα την απεμπλοκή των υπηρεσιών της από την καθημερινή διαχείριση, διότι σε αυτήν επέστρεψαν από το παράθυρο. Πρακτικά η ίδρυση της δημοτικής «αστυνομίας» έγινε χωρίς πρόγραμμα και σχέδιο και σε μία προφανή προσπάθεια να κατευναστούν οι ανησυχίες των εκλογικών σωμάτων, που ενδιέφεραν τις κυβερνήσεις και εξυπηρετούσαν τους δήμους πελατειακά.

Η πρόταση για επανένταξη της δημοτικής αστυνομίας στην ΕΛ.ΑΣ. βρίσκεται ακριβώς σε αυτή τη λογική. Γίνεται χωρίς πρόγραμμα και σχέδιο, για να εξυπηρετήσει μία «υποχρέωση» της χώρας προς τους δανειστές της.

Διότι η μετάταξη σημαίνει μετακίνηση από μία υπηρεσία που δεν χρειάζεται το προσωπικό σε μία άλλη υπηρεσία που το χρειάζεται. Το συγκεκριμένο προσωπικό, όμως, έχει αρμοδιότητες, τις οποίες θα εξακολουθεί να έχει, διότι πάντοτε θα χρειάζεται κάποιος να ελέγχει την ευταξία των πόλεων. Άρα ουσιαστικά δεν μετατάσσει το προσωπικό, αλλά την αρμοδιότητα ελέγχου από τη δημοτική αστυνομία στην ΕΛ.ΑΣ.

Ήταν χρήσιμη και λειτουργική η δημοτική αστυνομία; Προφανώς όχι. Και πώς θα μπορούσε ένα σώμα 4.000 ανθρώπων για 325 δήμους, δηλαδή μέσος όρος 12 άτομα ανά δήμο, να είναι λειτουργικό; Αν αφαιρεθεί η καλοκαιρινή άδεια και οι γνωστές αναμενόμενες απουσίες από τη δουλειά, οι 12 έχουν γίνει ήδη δέκα και αφαιρουμένων των σαββατοκύριακων έχουν πέσει στους 8,5 ,ενώ οι δήμοι είναι μέσου όρου 40.000 κατοίκων.

Στη Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα, δουλεύουν 170 δημοτικοί αστυνομικοί, δηλαδή 90 την ημέρα, σε τρεις βάρδιες. Αν μπορεί κάποιος να ισχυριστεί, ότι τριάντα άνθρωποι μπορούν να επιβάλλουν την ευταξία σε μία πόλη, στην οποία ο καθένας παρκάρει όπου θέλει, διότι έτσι είθισται, πρέπει να είναι είτε αφελής, είτε πολιτικά τυφλός.

Η μόνη δυνατότητα που έχει είναι να επιβάλλει το νόμο επιλεκτικά, άρα να τον επιβάλλει άδικα. Π.χ., στη Θεσσαλονίκη και πάλι, το αυθαίρετο παρκάρισμα γίνεται ανεκτό ακόμη και στην πλατεία του δημαρχείου, κάτω από το οποίο υπάρχει ένα πάρκινγκ που ιδρύθηκε με την αίρεση, ότι ο δήμος θα αστυνομεύει περιοχή 500 μέτρα γύρω από αυτό. Μόνο η τήρηση αυτού του όρου απαιτεί την απασχόληση της μισής δύναμης της δημοτικής αστυνομίας.

Διότι μόνο στο πολύ μικρότερης ακτίνας τετράγωνο πίσω από το Λευκό Πύργο, υπήρχαν 300 θέσεις νόμιμης στάθμευσης και 250 αυτοσχέδιας. Αν η δημοτική αστυνομία χρειάζεται δύο λεπτά για μία κλήση, μόνο για αυτές τις 250 θέσεις χρειάζονται 500 λεπτά, δηλαδή 8 εργάσιμες ώρες δυο αστυνομικών.
                                            
Στα ίχνη του φιάσκου

Πρακτικά η αστυνόμευση της ευταξίας των πόλεων απέτυχε. Όχι μονάχα γιατί δεν επαρκούσε η δημοτική αστυνομία, αλλά γιατί δεν μπορεί να επιβληθεί με αστυνομικούς όρους. Το ίδιο θα συμβεί και αν τα ίδια καθήκοντα τα διαχειρίζεται η ΕΛ.ΑΣ.

Όσο τα σκουπίδια σωρεύονται στους δρόμους με την γνωστή καθημερινή μέθοδο της  αποκομιδής, θα υπάρχει ανάγκη για αστυνόμευση της καθαριότητας. Διότι ο καθένας θα πετάει τα σκουπίδια όποτε θέλει. Αλλά αυτό δεν μπορεί να αστυνομευθεί.

Όσο δεν ενισχύονται τα μέσα μαζικής μεταφοράς και ο καθένας χρησιμοποιεί διαρκώς το αυτοκίνητο του, το πρόβλημα με την αυθαίρετη στάθμευση θα χρειάζεται διαρκή έλεγχο, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει.  Ποιος κάτοικος βάζει εν μέσω κρίσης το αυτοκίνητο του στο πάρκινγκ έναντι τουλάχιστον 100 ευρώ και δεν το παρκάρει όπου καταφέρει να βρει;

Όταν δίνονται άδειες 24ωρης λειτουργίας στακαταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, χωρίς διασφάλιση της μόνωσης, έτσι ώστε να μην ενοχλεί η μουσική, ποιος θα αποτρέψει τις πόλεις από το να γίνουν ένα τεράστιο ανοιχτό μπαρ; Η δημοτική αστυνομία; Τι θα πρωτοκάνουν 30 άνθρωποι στη Θεσσαλονίκη π.χ.;

Ουσιαστικά η δημοτική αστυνομία ήταν το πρόσχημα για τη διαιώνιση των αποτελεσμάτων των πελατειακών σχέσεων, που έχουν δημιουργήσει οι δημοτικές αρχές σε αυτήν την χώρα. Διότι ήταν αδύνατο να καταγράψει όλες τις παραβάσεις, με αποτέλεσμα αυτές που καταγράφει να επιβεβαιώνουν τον κανόνα της πελατείας. Χώρια που στους δήμους το πρόστιμο δεν είναι πρόστιμο, αλλά εισήγηση προς την επιτροπή επίλυσης φορολογικών διαφορών, που συνήθως το μειώνει στο 50%.
Πρακτικά είναι αδύνατη η αστυνόμευση των πόλεων από καμία αστυνομία- δημοτική ή κανονική, αν δεν μειωθεί η παραβίαση των κανόνων συμβίωσης στις πόλεις.

Αυτή παραβίαση, όμως, δεν μειώνεται με αστυνομικά μέτρα, αλλά με πολιτικές παρεμβάσεις.

Χωρίς πολιτική στροφής προς τις δημόσιες συγκοινωνίες, η αυθαίρετη στάθμευση δεν πολεμιέται.

Όταν είναι εύκολη η είσοδος στην χώρα κοντέινερς με πάμφθηνα κλεψίτυπα προϊόντα, τα σεντόνια στους δρόμους δεν θα αντιμετωπίζονται, διότι το κόστος των προϊόντων είναι ελάχιστο και καμία κατάσχεση δεν αποθαρρύνει.

Άρα γίνει δε γίνει η μετάταξη, η ευταξία που ευαγγελίζεται ο νόμος για την ίδρυση της δημοτικής αστυνομίας, δεν θα έχει αποτέλεσμα.  Χώρια που κάποιοι θα περιμένουν από την ΕΛ.ΑΣ να αντιμετωπίζει το «γαϊδούρι» που διπλοπάρκαρε και τους έκλεισε για μία ώρα, όπως τους ληστές του Βελβεντού.
Τέτοιες κινήσεις μπορεί να κοροϊδεύουν την τρόικα, αλλά δεν επηρεάζουν την κοινωνία.

*Ο Χρήστος Μάτης είναι δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης