Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’30 υπήρξε μοιραίο για τις εθνικές μειονότητες που κατοικούσαν στη Σοβιετική Ενωση και είχαν την ατυχία να υπάρχει κάποιος ομοεθνής τους χώρος στη Δύση. Η σταλινική ηγεσία θεώρησε ότι θα μπορούσαν στο μέλλον να επηρεαστούν από την «καπιταλιστική μητέρα-πατρίδα». Ετσι, οι Κορεάτες της Απω Ανατολής, οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Τάταροι της Κριμαίας, οι Τσετσένοι, οι Τούρκοι Μεσχετίνοι, οι Ελληνες του Πόντου θα τοποθετηθούν στη «μαύρη λίστα» του σταλινισμού και θα αποτελέσουν την τραγική κατηγορία των «τιμωρημένων λαών» της ΕΣΣΔ. Παρότι, τουλάχιστον για τους Σοβιετικούς Ελληνες του Πόντου που μελετούμε, τίποτα από τις σκέψεις τους και τις πράξεις τους δεν συνηγορούσε στη σταλινική εκείνη υποψία.

Του Βλάση Αγτζιδη από την Καθημερινή, 21/7/2010

Στους Σοβιετικούς Ελληνες που επέζησαν από τα γκουλάγκ και τις εκτοπίσεις στις στέπες της Κεντρικής Ασίας, η λύση που άφησε ο σταλινισμός ήταν η έξοδος προς την προκλητικά αδιάφορη Ελλάδα. Από το 1939 και με διαδοχικά κύματα (1956, 1965, 1975, 1989 με κορύφωση τη σοβιετική κατάρρευση) χιλιάδες ομογενείς αυτής της κατηγορίας θα μεταναστεύσουν προς την Ελλάδα, παραγνωρισμένοι απ’ όλους, σε μια νέα, ακόμη πιο παράξενη προσφυγιά.

Η Μνήμη της σταλινικής τρομοκρατίας παρέμεινε ζώσα στους πληθυσμούς αυτούς. Οι εκδηλώσεις Μνήμης άρχισαν να γίνονται από το 1987, στις περιοχές των προσφύγων-θυμάτων του σταλινισμού. Το 1997 εκδόθηκε ομόφωνη απόφαση του 4ου Παγκόσμιου Ποντιακού Συνεδρίου ψηφισμένη από 560 σύνεδρους απ’ όλο τον κόσμο, με την οποία καθιερώθηκε η 13η Ιουνίου ως Ημέρα Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις. Το ΚΚΕ, μέχρι πέρυσι που αποκατέστησε τον Στάλιν με το 18ο Συνέδριό του, δεν είχε αντιδράσει στη συγκεκριμένη επέτειο. Ηδη όμως αντιδρά με ακατανόητη σφοδρότητα – και με απίστευτο θράσος…

Η φετινή εκδήλωση Μνήμης έγινε τον Ιούνιο στα Ανω Λιόσια, σε μια περιοχή όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί ομογενείς πρόσφυγες από την πρώην ΕΣΣΔ με ένα ενδιαφέρον συμπόσιο όπου μίλησαν οι: Βασίλης Τσενκελίδης, «Σταλινικές διώξεις: το ιστορικό πλαίσιο», Γιώργος Γρηγοριάδης, «Τι κατέστρεψε ο σταλινισμός. Μ’ αφορμή την έκδοση της μελέτης για την εφημερίδα “Kόκκινος Kαπνάς”», Δικαίος Ψικάκος, απ’ το περιοδικό «Κόκκινο» «Ο σταλινισμός ως φαινόμενο και η δεκαετία του ’30», Βλάσης Αγτζίδης, «Η Μνήμη των σταλινικών διώξεων και οι πολιτικές διαχείρισής της». Κατατέθηκε επίσης και μια εξαιρετική μαρτυρία από τα γκουλάγκ, από τον Βασίλη Ελευθεριάδη.

Το ΚΚΕ αντέδρασε σφόδρα με καταγγελίες στον «Ριζοσπάστη», με τη γνωστή ξύλινη γλώσσα για τους «αντικομμουνιστές» που έχουν αναλάβει «εργολαβικά τη δυσφήμηση του σοσιαλισμού». Μεταξύ άλλων ανέφερε: «…Διοργανώνει εκδήλωση με θέμα τις «σταλινικές διώξεις» των Ποντίων… Μια ακόμα απαράδεκτη προσπάθεια διαστρέβλωσης της Ιστορίας… με στόχο την αμαύρωση του σοσιαλισμού, αλλά κυρίως για να θολώσουν την ελπίδα και την προοπτική στους σύγχρονους λαϊκούς αγώνες, εκδηλώνεται και πάλι με όχημα τον «Σύνδεσμο Ποντιακών Σωματείων Νότιας Ελλάδας και Νήσων», μέλος της «Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος».

Για δεύτερη φορά απαντήθηκε η επίθεση αυτή με τα σαφή ερωτήματα, στα οποία δεν έχουν δοθεί έως τώρα απαντήσεις από τους καταγγέλλοντες:

«…Εάν επιμένετε στην πρωτοεμφανιζόμενη αρνητική σας στάση, θα πρέπει πρωτίστως να απαντήσετε:

-Γιατί ο σταλινισμός εξόντωσε τους Ελληνες κομμουνιστές (Πόντιους, Ελλαδικούς και Μαριουπολίτες) και διάλυσε τις ελληνικές κοινότητες το ’37 – ’38.

-Γιατί κατάργησε τη σοβιετική ελληνική εκπαίδευση και έκλεισε όλα τα σοβιετικά ελληνικά σχολεία.

-Γιατί κατάργησε τις σοβιετικές ελληνικές θεατρικές σκηνές.

-Γιατί έκλεισε τις σοβιετικές ελληνικές εφημερίδες («Κόκκινος Καπνάς», «Ο Κομμουνιστής», «Ο Κολεκτιβιστής» κ.λπ.) και κατέστρεψε τα ελληνικά κομματικά τυπογραφεία.

-Γιατί κατάργησε τις σοβιετικές ελληνικές περιοχές (rayion).

-Γιατί μετέφερε στην Κεντρική Ασία ομαδικά και με βάση την εθνική καταγωγή τους Ελληνες της Κριμαίας το 1944 και του Καυκάσου το 1949;

*Ο κ. Βλάσης Αγτζίδης είναι ιστορικός.