Η Ρουάντα είναι η χώρα των χιλίων λόφων. Η αλήθεια είναι ότι δεν τους μέτρησα, όπως δεν είχα μετρήσει και τις χίλιες λίμνες στην Φινλανδία, όταν οδηγώντας 2-3 χιλιάδες χιλιόμετρα προς το βόρειο ακρωτήρι το βασικό μου μέλημα ήταν να μην συγκρουστώ με κάποιο τάρανδο. Εδώ στην καρδιά της Αφρικής επέλεξα να μην οδηγήσω παρά το γεγονός ότι η πρώτη εικόνα δεν ήταν αποθαρρυντική. Εννοώ ότι αντικρύζοντας εκατοντάδες ή και χιλιάδες μηχανάκια, πολλά από τα οποία ήταν ταξί, δεν είδα ούτε έναν οδηγό χωρίς κράνος. Μα το θεώ του αθάνατου Ελληνικού πνεύματος. Ούτε έναν!.
Έγινα συνοδηγός ενός τριανταεξάχρονου -ας τον πούμε ΄Εντουαρντ- ο οποίος στην διάρκεια της φοβερής γενοκτονίας ήταν ένα εξάχρονο παιδί με δυο αδέρφια. Ο πατέρας του ανήκε στην φυλή των Χούτου που έσφαζαν αδιακρίτως τους Τούτσι στους οποίους ανήκε η μάνα του. Την έχασε αμέσως μετά την γενοκτονία σε ηλικία 32 χρόνων. Από το σόι της επέζησε μόνο μία θεία του, η οποία μάζεψε τα παιδιά και τα πήγε σε ένα χωριό με την ελπίδα να γλιτώσουν. Αυτή την πολυαγαπημένη θεία πήγαμε στο χωριό που έμενε για να την γνωρίσω.
Αξιοπρεπής και λιγομίλητη. Δυο συστάδες χαμόσπιτων γύρω από ένα χωματόδρομο, που χώριζε ισομερώς εκατέρωθεν την μεγάλη φτώχια. Ελάχιστοι είχαν ηλεκτρικό και μια μόνο συγγενής του είχε τηλεόραση στην οποία κατά καιρούς μαζεύονται οι γείτονες για να παρακολουθήσουν τα νέα. Πιο πέρα δυο κατσίκια γύρω από μια χαμοκέλα και κολλητά ένα γουρούνι που προκαλούσε αφόρητη μυρωδιά.
Γενικά στην Ρουάντα αγοράζεις μια ποσότητα ρεύματος και όταν καταναλωθεί εάν δεν έχεις να αγοράσεις καινούρια πέφτει αυτόματα το σκοτάδι. Σκοτάδι κάλυψε και τον πατέρα του Έντουαρντ ο οποίος μετά την γενοκτονία και το θάνατο της συζύγου του, εξαφανίστηκε κάπου βόρεια σπέρνοντας παιδιά με διάφορες γυναίκες. Κανείς- ούτε ο φίλος μου- δεν ξέρει πόσα και ποια είναι αυτά τα παιδιά.
Μετά την γενοκτονία η Ρουάντα βυθίστηκε στην άβυσσο της εμφυλιοπολεμικής σύγκρουσης η οποία βρήκε τον ΄Εντουαρντ φαντάρο. Η κόλαση του Δάντη! Μόλις σουρούπωνε, λέει, ξεπετάγονταν απ΄ τους θάμνους όλοι για να σκοτώσουν όλους, μαζί και τους στρατιώτες που θα έβρισκαν μπροστά τους. Την διακυβέρνηση είχε αναλάβει το αντάρτικο μέτωπο των Τούτσι, το οποίο υποσχέθηκε αμνηστία σε όσους την δέχτηκαν και κυνήγησε τους άλλους εισβάλοντας στο Κογκό.
Έξι ολόκληρους μήνες ο φίλος μου βρέθηκε στην χώρα αυτή όπου συνάντησε ξανά τον θάνατο και την πείνα με ένα πρωτόγονο τρόπο. Κοιμόταν στην ύπαιθρο και ξημερώνοντας ακολουθούσαν πορείες και σκοτωμοί.
Έτρωγαν ωμό ότι μπορούσαν να βρουν. Το φυτό κασάβα, που στην Αφρική το μαγειρεύουν, ή πατάτες ωμές που τις έβγαζαν από την γη όπως και καλαμπόκι. Νερό μάζευαν από φράγματα και το γεγονός ότι δεν ήταν πόσιμο, αποτελούσε μια ασήμαντη λεπτομέρεια.
Η αποτρόπαιη όψη του θανάτου και της πείνας, δεν ξύπνησαν στον Έντουαρντ αρχέγονα αισθήματα εκδίκησης, σαν αυτά που φωλιάζουν στα κατάβαθα της ψυχής ανθρώπων στην Αφρική. Ακόμη και σήμερα εάν σε χωρίζει έχθρα με κάποιον ( και δεν είναι δύσκολο να την αποκτήσεις) μπορούν όπως μου διηγήθηκαν να σου δηλητηριάσουν ακόμη και το παιδί. Ο οδηγός μου προσθέτει ότι προκειμένου να σε βγάλουν από την μέση μπορούν να χρησιμοποιήσουν και κοντινό σου άνθρωπο. Πρέπει να είσαι προσεκτικός ακόμη και με τον φίλο που τρως, πίνεις και τραγουδάς.
Καιρός λοιπόν να σας αποκαλύψω ότι ο φίλος μου είναι τραγουδιστής του Hip Hop και τον καλούν σε πάρτι και άλλα παρόμοια events. Βάζει ένα δικό του cd και αρχίζει να ραπάρει παράλληλα με την δική του φωνή.
Ασυναίσθητα νιώθω το αμάξι να σείεται από τις κινήσεις μας. -Σε τι αναφέρονται οι στίχοι του τραγουδιού ρωτάω; -Στον αγώνα για μια καλύτερη ζωή απαντάει. Ποιος ήμουν χθες, ποιος είμαι σήμερα και τι θα γίνει στο μέλλον. Να και ένας άλλος στίχος: Αν θέλεις να παντρευτείς , κοίταξε να προετοιμαστείς. Βάλε κάνα φράγκο στην άκρη κλπ.
Είσαι παντρεμένος; -Όχι single απαντάει. Έχει όμως ένα δεκάχρονο αγόρι με μια γυναίκα η οποία απέκτησε άλλα δυο παιδιά με άλλον άνδρα. -Οκ man το φροντίζεις το παιδί; -Φυσικά απαντάει και προσθέτει με αυτοπεποίθηση: -΄Εχω πατρική υπευθυνότητα. —Δεν έμοιασες του πατέρα σου, λέω γελώντας.
Μια άλλη μέρα επισκεφτήκαμε το αγόρι στο σχολείο. Ο δάσκαλος που του έσφιξα το χέρι λέει: -Πρώτη φορά χαιρετάω άνθρωπο από την Ευρώπη! Πολλά παιδιά στην Ρουάντα όταν σε βλέπουν <<μπουζούμπου>> δηλ. λευκός, λένε και απομακρύνονται. Εδώ στο σχολείο μαζεύονται γύρω μου τιτιβίζοντας και μερικά με χαϊδεύουν στοργικά. Συγκινήθηκα. Φεύγοντας ο Έντουαρντ λέει : -Τους έδωσες χαρά. Στους τόπους της ανέχειας, προσθέτω εγώ, δεν θέλει πολλά ο άνθρωπος για να χαρεί.
Εκτός από το hip hop ο φίλος μου λατρεύει την ρέγκε αλλά δεν σκαμπάζει από ροκ και λοιπά . – Έχεις ακουστά την τραπ ρωτάω . -Ναι απαντάει την συναντάς σε κάποιες πλούσιες γειτονιές στο Κιγκάλι.
Ήρθε η ώρα όμως να βάλει το cd με το τραγούδι της ελευθερίας και της εξιλέωσης του Bob Marley. Ανεβάζει τα ντεσιμπέλ και ω του θαύματος! Νοιώθω τους κατάφυτους λόφους να σείονται, τα τρία ηφαίστεια να μοιάζουν με λαμπάδες στον ύψιστο, τις μπανανιές να γέρνουν ευλαβικά προς την μάνα γη και ένα κτίριο πίσω από τη βλάστηση, που όπως μου λέει ο Έντουαρτ είναι φυλακή, να ανοίγει τις πόρτες του και οι φυλακισμένοι να χορεύουν στους ήχους της ελευθερίας και της εξιλέωσης.
Κόσμος περιπλανιέται στους δρόμους χωρίς σκοπό. Η ανεργία είναι βάρος ασήκωτο. Κανονικά εκεί έπρεπε να μετράνε πόσοι έχουν δουλειά. Με μισθούς 100 και 50 ευρώ τον μήνα, ενώ μια μικρή δόση κοκαΐνης στις πλούσιες γειτονιές των λευκών κοστίζει 200. Αν χρειάζονται τρείς την μέρα 600 ευρώ.
Γυναίκες με τα μωρά στην πλάτη και φορτία στο κεφάλι. Άντρες με απίστευτα μεγάλα δεμάτια από χορταρικά, ξύλα μπαμπού και μπανάνες να σπρώχνουν αγκομαχώντας παλιά ποδήλατα. Ξαφνικά στην μια πλευρά του δρόμου βλέπω στο βάθος ένα τεράστιο πλήθος. Νόμισα αρχικά ότι πρόκειται για ποδοσφαιρικό αγώνα αλλά μόλις πλησίασα και αντίκρυσα δεκάδες αγελάδες διαπίστωσα ότι επρόκειτο για μια αγοροπωλησία η οποία σε παρέπεμπε σε άλλες εποχές. Κάποιοι μάλιστα στο χώρο της δημοπρασίας φορούσαν καουμπόικα καπέλα ώστε να συμπληρωθεί η κινηματογραφική εικόνα. Μικρά παιδιά κουβαλούσαν από μεγάλες αποστάσεις μπιτόνια με νερό μεγαλύτερα από το μπόι τους.
Όταν σε πάρτι γενεθλίων ενός χρηματιστή (το είδος αυτό υπάρχει παντού) που έτυχε να γίνεται σε ένα εστιατόριο, η αδερφή του εορτάζοντα ήπιε δύο κασόνια μπύρες και ακόμα να ξεδιψάσει. Στο τέλος του πάρτι ήθελαν και κάμποσα κοκτέιλ Β52 ( που πήραν φαντάζομαι την ονομασία από τα βομβαρδιστικά του Βιετνάμ) για να εκτοξευτούν.
-Σου αρέσει το ποδόσφαιρο; ρωτάω τον ΄Εντουαρντ. – Όχι, μόνο η μουσική. Δεν θέλω να ασχολούμαι με πράγματα που διαιρούν τους ανθρώπους. Όταν δηλ. είσαι οπαδός μια ομάδας να μισείς τους οπαδούς του αντιπάλου. Χαμηλώνει τα ντεσιμπέλ και λέει στοχαστικά: – Δεν μπορώ να φανταστώ ότι ο Μπομπ Μάρλεϊ πέθανε στην ηλικία μου και άφησε τόσο έργο πίσω του. Ο Τζιμ Μόρισον ( τον οποίο δεν γνωρίζει) πέθανε στα 27 παρατηρώ. – Οι ήρωες δεν ζουν πολύ μου λέει και σ΄ αυτούς περιλαμβάνει και τον Χριστό, καθώς πιστεύει στο Θεό και όχι στις θρησκείες.
Λατρεύει έναν ιεροφάντη της ρέγκε απ΄την Νότια Αφρική, τον οποίο σκότωσαν. Ποιοι ρωτάω; – Μάλλον ανταγωνιστές, που έβλεπαν ότι είχε γίνει leader με τους περισσότερους fans. -Μάχη για την εξουσία μεταξύ των ράστα; Αυτό φαντάζομαι ότι δεν θα το συγχωρούσε ο Χαϊλέ Σελασιέ που ήταν King of the King των ρασταφάριανς παρατηρώ πικρόχολα.
Και τώρα ήρθε η ώρα ο φίλος μου να μου σκάσει ένα αληθινό παραμύθι. Την Ρουάντα που λέτε είχε επισκεφτεί μια Ελληνίδα από την Θεσσαλονίκη με την οποία συνήψε δεσμό. Μου την δείχνει στην φωτογραφία και από την καλοσχηματισμένη μυτούλα υποθέτω ότι είναι Πόντια.
Το story κράτησε ένα χρόνο. Οκτώ μέρες όταν πρωτοπήγε η κοπέλα και άλλες τόσες όταν επέστρεψε. Τον άλλο καιρό ήταν κολλημένοι στο whats up. O ΄Εντουαρντ έκανε αίτηση για τουριστική βίζα με σκοπό να επισκεφτεί την Ελλάδα. Τον ρωτούσαν πόσα χρήματα έχει και άλλα παρόμοια. Προφανώς για να του δώσουν βίζα έπρεπε να ήταν χρυσή. Ο ταπεινός ράπερ δεν διέθετε τα μέσα και η αίτησή του απορρίφθηκε μετά πολλών επαίνων. Είπε στην κοπέλα: Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν υπάρχει μέλλον για μας είναι κρίμα να χαραμίζεις το χρόνο σου μαζί μου. The end of the story.
Βάζει ξανά μανά το cd με το τραγούδι της ελευθερίας και της εξιλέωσης. Οδηγώντας σε χαλαρούς αφρικάνικους ρυθμούς και κάτω από μια αυστηρή αστυνομική επιτήρηση της τροχαίας φθάσαμε στην συνοριακή πολύπαθη πόλη Γκόμα του Κογκό για την οποία θα γράψω στο επόμενο κεφάλαιο.
Μπορεί όμως κάποια θεότητα των Αφρικανικών θρησκειών να μου εξηγήσει πως με τόσο αυστηρά μέτρα της τροχαίας συναντήσαμε στην διάρκεια της διαδρομής τις εξής σουρεαλιστικές εικόνες; Ένα φορτηγό αναποδογυρισμένο, ένα πούλμαν στην ίδια στάση και ένα ι.χ να έχει ξεριζώσει την τσιμεντένια κολώνα πάνω στην οποία βρίσκονταν η κάμερα επιτήρησης της ταχύτητας. Ο τελευταίος δεν μπορεί παρά να είχε βάλει σημάδι την κολόνα!
Πλησιάζοντας στο Κιγκάλι κολλήσαμε πίσω από μια νταλίκα η οποία είχε τις δυο μπροστινές ρόδες ενώ οι δύο πίσω είχαν αφαιρεθεί και το αμάξωμα ταλαντεύονταν ενώ οδηγοί σε μηχανάκια το άγγιζαν εν κινήσει σαν να το έσπρωχναν να προχωρήσει
Thiς is Africa μου είπε ένας Γερμανός που συνάντησα στην Ρουάντα.
Στο επόμενο Ρουάντα: Από την σφαγή της γενοκτονίας σε αποθήκη προσφύγων.