Η ψυχολόγος Μαριάννα Μπρα, δημιουργός του κέντρου ψυχολογικής υποστήριξης «Μαμά» υποστηρίζει γυναίκες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες εξαιτίας κατάθλιψης, υπογονιμότητας, απώλειας εγκυμοσύνης αλλά και καρκινοπαθείς και ειδικεύεται στη στήριξη μητέρων.

«Η ασθένεια μου με έκανε καλύτερη θεραπεύτρια» λέει στο tvxs, εξηγώντας πως άλλαξε η ζωή της και ο τρόπος που εργάζεται μετά τον καρκίνο. Η εμπειρία αυτή της έδωσε εργαλεία ώστε να βοηθά μητέρες καρκινοπαθείς, οι οποίες εκτός από τον αγώνα που δίνουν για τη ζωή τους, αντιμετωπίζουν και τον αγώνα της φροντίδας των παιδιών, την αγωνία για το τραύμα που βιώνουν και τα ίδια. Η ψυχολόγος μιλάει στο tvxs για τις ιδιαίτερες ανάγκες αυτής της ομάδας καρκινοπαθών και το πως μπορεί να ανακουφίσει η ψυχοθεραπεία γονείς και παιδιά.

Πως βιώσατε ως νέα μητέρα την περιπέτεια της διάγνωσης και της θεραπείας;

Σίγουρα ήταν ένα μεγάλο σοκ για μένα, καθώς πάντα έκανα τις προληπτικές εξετάσεις μου και επισκεπτόμουν τους γιατρούς μου με την συχνότητα που έπρεπε, οπότε μία διάγνωση και μάλιστα σε τέταρτο στάδιο ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα! Πέρα από αυτό έπρεπε να διαχειριστώ τα συναισθήματα τρόμου για το αν θα μπορούσα τελικά να γίνω καλά και να μεγαλώσω η ίδια τα παιδιά μου, τον φόβο για τις παρενέργειες από τις θεραπείες και φυσικά το πως θα μπορέσω να αντικρίσω τον εαυτό μου χωρίς μαλλιά…

Πριν διαγνωστείτε είχατε δουλέψει με μητέρες καρκινοπαθείς; Ποια ήταν η προσέγγιση σας τότε και ποια μετά στην ψυχοθεραπεία;

Ναι είχα δουλέψει, μάλιστα η έρευνα του μεταπτυχιακού μου ήταν πάνω στην αλληλεπίδραση της αντίληψης της νόσου με την ποιότητα ζωής γυναικών με καρκίνο του μαστού. Πάντα προσέγγιζα με σεβασμό και με δέος τις γυναίκες αυτές αλλά μετά την διάγνωσή μου μπορούσα να νιώσω ακριβώς ό,τι νιώθουν, μπορούσα πια να ξέρω τους φόβους και τις σκέψεις που μπορεί να έκρυβαν και από τον ίδιο τους τον εαυτό και γενικά πιστεύω πολύ ότι ο καρκίνος μου με έκανε και καλύτερη θεραπεύτρια.

Ποιες είναι οι ιδιαίτερες ανάγκες της μητέρας καρκινοπαθούς και τι μπορεί να προσφέρει η ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει μέχρι και στο να μειωθούν οι παρενέργειες των χημειοθεραπειών, η αντίληψη που έχει η κάθε γυναίκα για την ασθένεια της μπορεί να της δώσει δύναμη να παλέψει ή να την κάνει να παραιτηθεί. Χρειάζεται λοιπόν να δουλέψει με τις άσχημες αντιλήψεις της, ή τις άσχημες σκέψεις που έχει γύρω από την ασθένεια της για να βρει και το κουράγιο να παλέψει. Φυσικά και το να είσαι μητέρα, δηλαδή τα ίδια σου τα παιδιά είναι η δύναμη σου για να παλέψεις αλλά στην ψυχοθεραπεία μπορείς να πεις όλα εκείνα που φοβάσαι να μοιραστείς με τους δικούς σου ανθρώπους.

Όταν λες στους γονείς σου ή στον σύντροφο σου ή στους φίλους σου ότι φοβάσαι ότι θα πεθάνεις όλοι σου λένε να μην το σκέφτεσαι και ότι όλα θα πάνε καλά. Ένας ψυχολόγος όμως σου επιτρέπει να μοιραστείς όλες σου τις σκέψεις γύρω από τον φόβο του θανάτου, σου επιτρέπει να τα νιώσεις, να τα βγάλεις από μέσα σου χωρίς να σε κρίνει κι αυτό είναι πολύ ανακουφιστικό. Η οικογένεια σου και το περιβάλλον σου είναι δύσκολο να διαχειριστούν αυτές τις άσχημες σκέψεις σου γιατί ταυτόχρονα πρέπει να διαχειριστούν και οι ίδιοι τους δικούς τους φόβους για το αν θα γίνεις καλά… Η ψυχοθεραπεία σου δίνει τον χώρο και τον χρόνο να καταλάβεις ότι όλα όσα νιώθεις είναι λογικά και αναμενόμενα.

Το περιβάλλον της μητέρας (σύντροφοι – συγγενείς- φίλοι) πόσο αντιλαμβάνεται τη δυσκολία που έχει να διανύει έναν γολγοθά και να προσπαθεί ταυτόχρονα να μην τραυματίσει τα παιδιά;

Δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι που δεν το αντιλαμβάνονται εύκολα, ευτυχώς όμως είναι η μειοψηφία. Στις μέρες μας που η επιστήμη της ψυχολογίας έχει μπει για τα καλά στην ζωή μας, υπάρχει ενσυναίσθηση και συμπαράσταση από το περιβάλλον της μητέρας. Φυσικά υπάρχουν και οι μητέρες που δεν θέλουν να μοιραστούν όσα περνούν κι εκεί τα πράγματα είναι πιο δύσκολα γιατί ο κύκλος υποστηρικτών είναι πολύ μικρός. Βλέπω όμως και μέσα από την δίκη μου περίπτωση αλλά και των κοριτσιών που έρχονται στο γραφείο μου ότι όλο και περισσότεροι κατανοούν τον Γολγοθά που ανεβαίνουμε αλλά και όλοι μαζί προσπαθούμε για να μην τραυματιστούν τα παιδιά.

Ποιες είναι οι κατευθύνσεις στις οποίες οδηγείτε τις μητέρες αλλά και το περιβάλλον;

Η καρκινοπαθής μητέρα θα πρέπει να γίνει η πρωταγωνίστρια της κατάστασης, θα πρέπει να σέβονται όλοι τους φόβους της αλλά και το ότι πρακτικά οι παρενέργειες των θεραπειών είναι πολλές, άρα θα χρειάζεται και παραπάνω βοήθεια. Η ίδια θα πρέπει πια να θέσει τον εαυτό της ως προτεραιότητα και να ακούει τους γιατρούς της και να ακολουθεί τις συμβουλές τους. Το περιβάλλον θα αναλάβει τον δύσκολο ρόλο του γελωτοποιού, θα πρέπει αν δεν μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση να ζητήσουν και εκείνοι με την σειρά τους ψυχολογική βοήθεια από ειδικό.

Επίσης θα πρέπει όλοι να προχωρούν την ζωή τους σαν πραγματικά να γνωρίζουν ότι όλα θα πάνε καλά και αυτή είναι μόνο μια διαδικασία, δύσκολη, αλλά και περαστική! Στην δική μας οικογένεια προσπαθούσαμε να πηγαίνουμε εκδρομές, να πηγαίνουμε για φαγητό, να κάνουμε όνειρα, σαν να είμαστε σίγουροι ότι θα παλέψουμε αλλά θα περάσει, και τελικά μας βγήκε σε καλό! Προσωπικά δεν θέλησα να βάλω και περούκα, όσο και αν πολλοί μου έλεγαν ότι πρέπει να το κάνω! Άρα η κατεύθυνση που θα έδινα στην μανούλα είναι να κάνει οτιδήποτε την κάνει να νιώθει η ίδια καλά.

Συνιστάτε ψυχοθεραπεία και στα παιδιά σε αυτές τις περιπτώσεις και σε ποιες ηλικίες;

Μετά την διάγνωση το καλύτερο είναι το περιβάλλον να συμβουλεύεται έναν ειδικό για να μπορέσει να επικοινωνήσει την διάγνωση στα παιδιά. Το αν τα παιδιά θα χρειαστούν ψυχοθεραπεία θα φανεί αργότερα. Ήμουν πάντα υπέρ της άποψης ότι η αλήθεια είναι ο μόνος δρόμος, άρα αναλόγως την ηλικία των παιδιών ο ειδικός θα μας καθοδηγήσει για το πως να μιλήσουμε στο παιδί μας. Αυτό και έκανα κι εγώ η ίδια με τα παιδιά μου, το μωρό μου ήταν 6 μηνών, δεν μπορούσα να της εξηγήσω πολλά πράγματα, της εξηγούσα όμως ότι τώρα θα φύγω και θα γυρίσω σε λίγες μέρες, γιατί δεν ήθελα να με ψάχνει, ήθελα να ξέρει από πριν ότι θα λείπω πολύ, καθώς έκανα τριήμερες εισαγωγές για χημειοθεραπείες.

Η μεγάλη μου κόρη ήταν 5 χρόνων και από την αρχή ήξερε ότι η μαμά είναι άρρωστη, θα πάρει κάποια φάρμακα για να γίνει δυνατή και να γίνει καλά αλλά αυτά τα φάρμακα θα ρίξουν τα μαλλιά της και ίσως κάποιες φορές ζαλίζεται, και ότι θα φεύγει για κάποιες μέρες για να πάει στο νοσοκομείο. Ήθελα να τα γνωρίζει όλα από την αρχή γιατί σε αυτές τις καταστάσεις οι εκπλήξεις δεν είναι καθόλου βοηθητικές. Σε όλο αυτό εκτός από τις γνώσεις μου με βοήθησε και η ψυχοθεραπεύτρια μου που είναι ψυχίατρος-παιδοψυχίατρος με τις πολύτιμες συμβουλές της, οι οποίες ήταν ανάλογες με τις ηλικίες των παιδιών μου. Κάποια μεγαλύτερα παιδιά που έχουν ακούσει την λέξη καρκίνος και ίσως να την έχουν συνδέσει με τον θάνατο θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με διαφορετικό τρόπο από τα μικρότερα.

Έχετε εργαστεί με ανθρώπους που πάσχουν από ανίατη ασθένεια. Με ποιον τρόπο βοηθάει η ψυχοθεραπεία στο πιο δύσκολο στάδιο της ζωής, αυτό του να έχει επίγνωση κανείς πως τελειώνει η ζωή του;

Είναι τρομερά δύσκολο να γνωρίζεις πως μάλλον τα πράγματα δεν θα πάνε καλά, το θετικό είναι ότι πλέον οι περισσότεροι καρκίνοι είναι ιάσιμοι, όποτε οι ελπίδες είναι με το μέρος μας! Αν όμως η κατάσταση είναι ανίατη, η ψυχοθεραπεία μας βοηθάει να βάλουμε όσα θέλουμε σε σειρά, να μοιραστούμε τους φόβους μας και φυσικά να δούμε καθαρά τις επιθυμίες μας, ακόμα και αυτές που θα είναι μετά θάνατον ώστε να τις επικοινωνήσουμε και στους οικείους μας.