Στις «Επικίνδυνες Σχέσεις» (Fatal Attraction, 1987), ένας δεσμευμένος άνδρας (Michael Douglas) κάνει μια σύντομη εξωσυζυγική σχέση με μια γυναίκα (Glenn Close).  Εκείνη αναπτύσσει μια εμμονική προσκόλληση σε αυτόν, αδυνατώντας να δεχτεί την απόρριψη, με αποτέλεσμα τα πράγματα να γίνουν επικίνδυνα.

Έχετε νιώσει ποτέ να σκέφτεστε συνέχεια κάποιον, να εστιάζετε σε κάθε του λέξη, σε κάθε του κίνηση, και να νιώθετε ότι η διάθεσή σας εξαρτάται αποκλειστικά από το αν σας δείχνει ενδιαφέρον ή όχι; Αν ναι, τότε έχετε βιώσει κάτι που μοιάζει με ερωτική εμμονή.

Στο «500 Μέρες με τη Σάμερ» (500 Days of Summer, 2009) βλέπουμε την ιστορία ενός έρωτα όπου δεν έχει ανταπόκριση και την ιδανικοποίηση ενός ατόμου. Την εμμονή ερευνά και «Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού» (Eternal Sunshine of the Spotless Mind, 2004). Μπορούμε, όμως να ερωτευτούμε εμμονικά κάποιον που δεν μπορεί να μας ανταποδώσει τα συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο;

Σύμφωνα με την Ρεμπέκα Έλις, ερευνήτρια στον τομέα της Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Swansea, η έντονη και ανεξέλεγκτη ερωτική εμμονή που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική συναισθηματική δυσφορία, να διαταράξει την καθημερινότητα και να έχει αρνητικές επιπτώσεις και σε άλλους ανθρώπους ονομάζεται “limerence”.

Το 1979, η Ντόροθι Τένοφ, πειραματική ψυχολόγος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Bridgeport, επινόησε τον όρο limerence στο βιβλίο της «Love and Limerence: The Experience of Being in Love», βασισμένο σε μια δεκαετία ερευνών και σε αρκετές εκατοντάδες μελέτες περιπτώσεων σχετικά με τη ρομαντική προσκόλληση.

Τι είναι η Limerence;

Ο όρος limerence περιγράφει το έντονο ερωτικό «κόλλημα» με ένα συγκεκριμένο άτομο, το οποίο γίνεται το κέντρο του κόσμου μας. Το άτομο αυτό ονομάζεται «λιμερεντικό αντικείμενο» και το βλέπουμε μέσα από ένα εξιδανικευμένο φίλτρο, αγνοώντας τα όποια αρνητικά του στοιχεία. Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει το λιμερεντικό αντικείμενο κάποιου που βιώνει αυτή την κατάσταση – είτε είναι φίλος, συνάδελφος ή ένας εντελώς άγνωστος. Αυτά τα συναισθήματα είναι σχεδόν πάντα χωρίς ανταπόκριση, καθώς ένα βασικό χαρακτηριστικό της ερωτικής εμμονής είναι η αβεβαιότητα για τα συναισθήματα του άλλου ατόμου σύμφωνα με το άρθρο της Έλις στο The Conversation. Ο έρωτας τότε περνά σε μια συντριπτική και απροσδόκητη κατάσταση “δίψας” για ερωτική ανταπόκριση από τον άλλον άνθρωπο.

Μπορεί να βιώνουμε και έντονη ευφορία, ειδικά αν πιστεύουμε ότι η ζητούμενη ανταπόκριση υπάρχει. Ωστόσο, το πιο συνηθισμένο τα συναισθήματα αυτά να συνοδεύονται από αβεβαιότητα και άγχος, καθώς βασίζονται στη διαρκή αναζήτηση σημαδιών αποδοχής.

Κάποιος με αυτού του είδους την ερωτική εμμονή, σκέφτεται το αντικείμενο limerence ασταμάτητα – κάτι που μπορεί να είναι συναρπαστικό και διασκεδαστικό, ειδικά αν τα συναισθήματα μοιάζουν αμοιβαία.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς την προσκόλληση και από τα πρώτα στάδια μιας ρομαντικής σχέσης.

Ωστόσο, η ένταση της ερωτικής εμμονής μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Το άτομο που τη βιώνει μπορεί να αντιμετωπίσει παρεισφρητικές σκέψεις, σωματική δυσφορία, έντονα και μονόπλευρα συναισθήματα, καθώς και ιδεοψυχαναγκαστικές σκέψεις σχετικά με το αντικείμενο του πόθου του. Αυτά τα χαρακτηριστικά τη διαφοροποιούν από την απλή ερωτική έλξη και τις συμβατικές ρομαντικές συναισθηματικές εμπειρίες.

Η ερωτική εμμονή τύπου limerence μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, αλλά φαίνεται να εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με άγχος ή ανασφάλεια στις σχέσεις, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ιστορικό τραυματικών σχέσεων, τάση για εμμονικές σκέψεις, ή ακόμη και σε άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), όπου η υπερσυγκέντρωση μπορεί να εντείνει την εμμονή.

Συνήθως τα στάδια της limerence είναι τρία:

Έλξη και εξιδανίκευση – Το άτομο μας τραβάει την προσοχή και αρχίζουμε να το φανταζόμαστε ως τέλειο.

Εμμονή και συναισθηματική εξάρτηση – Σκεφτόμαστε συνέχεια το λιμερεντικό αντικείμενο, βιώνουμε έντονα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα και εξαρτόμαστε από τα σημάδια του ενδιαφέροντός του.

Απομάκρυνση και εξασθένηση – Όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση ή όταν περνάει ο αρχικός ενθουσιασμός, η εμμονή αρχίζει να μειώνεται σταδιακά.

Πώς να το ξεπεράσουμε;

Υπάρχει ελάχιστη βιβλιογραφία για το πώς μπορεί κάποιος να διαχειριστεί τα συναισθήματά του ή να σπάσει τον κύκλο της εμμονής αυτού του τύπου. Ωστόσο, θεραπείες όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και η θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης (ACT) μπορεί να βοηθήσουν.

Αναγνωρίστε τι συμβαίνει: Η κατανόηση ότι πρόκειται για εμμονή και όχι για αληθινή αγάπη μπορεί να σε βοηθήσει να αποστασιοποιηθείς.

Η θεραπεία αποδοχής και αποδέσμευσης λειτουργεί αλλάζοντας τη σχέση ενός ατόμου με τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται “γνωσιακή αποδέσμευση”, το άτομο μαθαίνει να παρατηρεί τις παρεισφρητικές σκέψεις του και να αποστασιοποιείται από αυτές. Για όσους βιώνουν λιμερένς, αυτό μπορεί να διευκολύνει την ανάπτυξη και τη διατήρηση υγιών σχέσεων.

Παρόλο που η εμμονή τύπου limerence μπορεί να είναι σας κατακλύζει, η αναγνώριση της κατάστασης χωρίς κατηγορείτε τον εαυτό σας είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα.

Αυτογνωσία και προσωπική ανάπτυξη: Η κατανόηση των παραγόντων που ενεργοποιούν την εμμονή και η χρήση αυτής της γνώσης για τη δημιουργία υγιέστερων βάσεων στις σχέσεις. Αναρωτήσου γιατί αισθάνεσαι τόσο εξαρτημένος από την επιβεβαίωση του άλλου. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησής σας μπορεί να σε βοηθήσει να μη βιώνεις τόσο έντονα τέτοια συναισθήματα στο μέλλον.

Περιορισμός επαφής: Αν είναι δυνατόν μειώστε την επαφή με το άτομο που σας προκαλεί εμμονή, ώστε να σπάσεις τον κύκλο των παρεισφρητικών σκέψεων.

Η θέσπιση ορίων, όπως η μείωση των επαφών με το άλλο άτομο μπορεί να βοηθήσει στη διακοπή του κύκλου της εμμονής. Τέλος, η αυτοσυμπόνια και η υπομονή – αποδοχή αυτών των συναισθημάτων χωρίς επικριτική διάθεση και επικέντρωση στην προσωπική ανάπτυξη – μπορεί να συμβάλουν στην ανακούφιση.

Το διαδίκτυο έχει επιτρέψει σε περισσότερους ανθρώπους να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με αυτού του είδους της εμμονή, να βρουν υποστήριξη και να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους. Ωστόσο, απαιτείται μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και περαιτέρω έρευνα για να βοηθηθούν όσοι παλεύουν με τις επιπτώσεις της.