Μία πραγματική κοσμογονία συντελείται στον χώρο των λύσεων ατομικής μετακίνησης με ένα τροχοφόρο που μέχρι πρότινος εθεωρείτο παιχνίδι, το πατίνι, να εγκαθίσταται στα αστικά κέντρα και να διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίλυση των κυκλοφοριακών προβλημάτων.

ΖΩΗ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ: Συνέντευξη στον Νίκο Λουπάκη
Η Ζωή Χριστοφόρου είναι Συγκοινωνιολόγος, επ. Καθηγήτρια του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών αλλά συνεργάζεται και με το Γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris Est, έχοντας σε εξέλιξη δύο ερευνητικά έργα: ένα για τη μελέτη του αστικού χώρου, την προσομοίωση της κίνησης και την οδική ασφάλεια (Ornisim) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών και ένα για τη μελέτη χρήσης στον περιαστικό χώρο και τις δυνατότητες ανάπτυξης στην κλίμακα του εργοταξίου και της γειτονιάς (E3S) σε συνεργασία με το Universite Paris Est. Τη συναντήσαμε σε ημερίδα του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ) με τον εύλογο τίτλο: «Μικροκινητικότητα στις ελληνικές πόλεις: Τάσεις, Ρυθμιστικό πλαίσιο και Προοπτικές» που πραγματοποιήθηκε στο Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας, στο πλαίσιο του οδοιπορικού του ΣΕΣ «Ασφαλείς και Έξυπνες Μετακινήσεις στη Δεκαετία 2020 – 2030»

Το ηλεκτρικό πατίνι, ως μέσο προσωπικής μετακίνησης, είναι κάτι που βλέπουμε τα τελευταία δύο χρόνια να προτείνεται ακόμα και από μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες, που βλέπουν το τοποθετημένο στο πορτμπαγκάζ δίτροχο να βγαίνει στον δρόμο – σε μικρή απόσταση  από το κέντρο – επιτρέποντας στον ιδιοκτήτη του να παρκάρει πιο εύκολα και να πραγματοποιήσει τις μετακινήσεις του λεγομένου “last mile”, του τελευταίου δηλαδή μιλίου (1,6 χλμ.) εύκολα, οικονομικά και αθόρυβα.

«Πέρα από το διασκεδαστικό κομμάτι, με το πατίνι το κύριο όφελος για τον χρήστη είναι ο χρόνος της διαδρομής που μειώνεται καθώς αποφεύγεις την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τον ενδεχόμενο χρόνο αναμονής στη στάση λεωφορείου. Είναι επίσης και η αξιοπιστία του χρόνου της διαδρομής που αυξάνεται. Τον χρήστη δεν τον πειράζει να φύγει πέντε λεπτά νωρίτερα απ’ το σπίτι του, αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να είναι σίγουρος ότι θα φτάσει συγκεκριμένη ώρα στον προορισμό του. Δηλαδή το θέμα είναι να κάνεις πάντα τον ίδιο χρόνο και να μην υπάρχει μεγάλη διακύμανση και τη μια μέρα να κάνεις 10 λεπτά και την άλλη 1 ώρα εξαιτίας κάποιου μποτιλιάρισματος. Για αυτό τον λόγο τα πατίνια είναι τόσο δημοφιλή. Στη Γαλλία ήδη η Renault προσφέρει με την αγορά ενός ηλεκτρικού Zoe δώρο ένα πατίνι. Η Peugeot σχεδιάζει την ανάπτυξη δικού της ηλεκτρικού πατινιού. Αναμφίβολα πρόκειται για νέο και πολλά υποσχόμενο μέσο, που θα αναπτυχθεί περαιτέρω.

Το βασικό πλεονέκτημα των πατινιών σε σχέση με τα ποδήλατα είναι η ευελιξία, το μικρότερο βάρος και οι μικρότερες διαστάσεις που επιτρέπουν την ευχερή μεταφορά σε ένα λεωφορείο, αυτοκίνητο ή ασανσέρ πολυκατοικίας. Υπάρχουν όμως και περαιτέρω οφέλη για το κοινωνικό σύνολο: μείωση της συμφόρησης, της ρύπανσης και του θορύβου στα αστικά κέντρα. Οι πόλεις μας μπορούν να γίνουν πιο ευχάριστες και να αυξηθεί η αξία των κεντρικών περιοχών.»

Φαίνεται απλό, αλλά υπάρχουν μια σειρά ζητήματα σε σχέση με την οδική ασφάλεια. Γιατί μιλάμε για δίκυκλα που εύκολα ξεπερνούν τα 20 km/h. Μια ταχύτητα όχι και τόσο αθώα για τον πεζό που θα βρεθεί στον δρόμο τους. Ενώ και οι αναβάτες είναι αρκετά ευάλωτοι σε περίπτωση σύγκρουσης με αυτοκίνητο ή μοτοσικλέτα. Ωστόσο δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη από τη νομοθεσία σχετικά με την κυκλοφορία τους και τα απαιτούμενα προστατευτικά μέσα (αναμένεται άμεσα οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και – απ’ τον Σεπτέμβρη – νόμοι των κρατών-μελών).

«Έχουμε μια γκρίζα ζώνη, δεν υπάρχει προς το παρόν συγκεκριμένη διάταξη για τα πατίνια. Εφόσον δεν απαγορεύεται να κυκλοφορούν, θεωρούμε ότι επιτρέπεται. Λέμε λοιπόν στη Γαλλία ότι ισχύει για αυτά ό,τι και για τα ποδήλατα: με ταχύτητα μέχρι 6 km/h επιτρέπεται να κυκλοφορούν στο πεζοδρόμιο και έως 25 km/h σε ποδηλατόδρομο. Εν απουσία ποδηλατόδρομου θα επιτραπεί να κυκλοφορούν και σε οδούς με όριο ταχύτητας τα 50 km/h.  Αυτά στη Γαλλία – κάθε χώρα έχει τους δικούς της κανόνες.

Στο Παρίσι απ’ όσο βλέπω τα πατίνια λειτουργούν «υβριδικά», κυκλοφορούν ενίοτε ως οχήματα και ενίοτε ως πεζοί. Για να διασχίσουν τον δρόμο χρησιμοποιούν τις διαβάσεις πεζών, όχι γιατί τους το επιβάλλει κάποιος, αλλά γιατί φοβούνται. Σημειώστε ότι στη γαλλική πρωτεύουσα έχουν ήδη μειώσει το όριο ταχύτητας στα 50 km/h στους κεντρικούς δρόμους, ενώ το δευτερεύον οδικό δίκτυο έχει όριο 30 km/h.

Ένα ευρύ και συνεχές δίκτυο ποδηλατόδρομων καθώς και η μείωση της ταχύτητας των ΙΧ θα μπορούσε να είναι μια λύση σε σχέση με την ασφάλεια. Στην Αθήνα, μια λωρίδα κυκλοφορίας στο κέντρο θα μπορούσε να διατεθεί αποκλειστικά για μέσα ήπιας κυκλοφορίας. Θα μπορούσε και ο πεζός να χρησιμοποιήσει τέτοιους δρόμους. Αλλά και ένα παιδικό καροτσάκι, ένα αναπηρικό αμαξίδιο που τώρα δεν έχει που να πάει δεδομένης της απουσίας πεζοδρομίων και ραμπών πρόσβασης σε αυτά. Στο Παρίσι, επειδή υπάρχουν περιοχές με  πεζοδρόμια πλάτους 5 μέτρων, στις μεγάλες λεωφόρους, προτείναμε να γίνει μία λωρίδα πατινιών πάνω στο πεζοδρόμιο αριστερά. Τώρα στις όχθες του Σικουάνα που πρόσφατα πεζοδρομήθηκαν συνυπάρχουν πεζοί, ποδήλατα και πατίνια και εμείς μελετάμε τη συνύπαρξη για να δούμε που μπορεί να υπάρξει κίνδυνος ατυχήματος.»

Τα ενοικιαζόμενα ηλεκτρικά πατίνια είναι πλέον μια πραγματικότητα που συναντάμε και στο κέντρο της Αθήνας, ενώ στο Παρίσι γνωρίζουν μια απίστευτη διάδοση.

«Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν 15.000 ηλεκτρικά πατίνια στο Παρίσι, που θα γίνουν 40.000 μέχρι το Δεκέμβρη, και ενώ είχαν ξεκινήσει πριν από ένα χρόνο δύο εταιρίες, τώρα έχουμε δέκα. Για το λόγο αυτό επιβλήθηκε και δημοτικός φόρος ανά πατίνι, που είναι πολύ χαμηλός και κυμαινόμενος – ξεκινά από περίπου 50 και φτάνει μέχρι 80 το χρόνο, σε μια πρώτη προσπάθεια να ελεχθεί το σύνολο του στόλου. Για τις εταιρίες που τα νοικιάζουν το κόστος αυτό είναι πολύ μικρό. Ενώ τα χρήματα που θα πάρει ο δήμος θα τα χρησιμοποιήσει για να χωροθετήσει θέσεις στάθμευσης, για να φτιάξει υποδομές κλπ.

Το πρόβλημα, τώρα, με αυτές τις εταιρίες είναι ότι δεν μοιράζονται καθόλου τα στοιχεία τους, γιατί είναι πάρα πολύ μεγάλος ο ανταγωνισμός αυτή τη στιγμή και είναι σαφές ότι θα επικρατήσουν 2 με 3 εταιρίες το πολύ. Εδώ είναι ο ρόλος των τοπικών αρχών, που πρέπει να παρέμβουν – αυτό προσπαθεί να κάνει ο δήμος του Παρισιού – να πουν ωραία, σας επιτρέπουμε να κυκλοφορείτε αλλά θέλουμε στοιχεία ποιοι είναι οι χρήστες, πόσων χρονών είναι, για ποιες ανάγκες μετακίνησης χρησιμοποιούν το μέσο κλπ. Αν αποκτήσουμε πρόσβαση στα δεδομένα GPS μπορούμε ενδεχομένως με κατάλληλη επεξεργασία να δούμε αν χρησιμοποίησαν το πεζοδρόμιο, με ποια ταχύτητα κινήθηκαν και να κάνουμε μια σχετική μελέτη. Να δούμε τί χρήση γίνεται και τί είδους κανονιστικό πλαίσιο απαιτείται.»

H ενοικίαση των ηλεκτρικών πατινιών φαίνεται ότι εκτός των άλλων είναι μια επιχειρηματική δραστηριότητα με πολύ υψηλή απόδοση.

«Η εταιρία που είχε τη μεγαλύτερη αύξηση της χρηματιστηριακής της αξίας παγκοσμίως το 2018 ήταν η Bird, μία από τις εταιρίες που διαθέτουν πατίνια. Ιδρύθηκε το 2017 από στέλεχος της Uber, έχει την έδρα της στην Καλιφόρνια, διαχειρίζεται στόλους σε 80 πόλεις και 20 πανεπιστημιακά campus και τον πρώτο χρόνο είχε 10 εκ. διαδρομές και 2 δις δολάρια εκτίμηση αξίας. Και πρόκειται για μικρή επένδυση. Τα πατίνια είναι χαμηλού κόστους, τα χρησιμοποιούν για ένα μήνα και μετά τα αντικαθιστούν. Ενώ η ενοικίαση είναι ακριβή, δεν είναι φθηνή…»

Το οικονομικό κίνητρο λοιπόν είναι σαφές. Γεγονός όχι άσχετο με το ότι οι εταιρίες επικεντρώνονται στο κέντρο της πόλης, έχοντας στο νου τους την αξιοποίηση του τουρισμού

«Το “last mile” δεν το έχουν πιάσει καθόλου. Προς το παρόν εξυπηρετείται από ιδιόκτητα πατίνια. Μίλησα με τον υπεύθυνο της Lime στο Παρίσι, υπάρχουν περιοχές με υψηλή συγκέντρωση εταιρειών  – θα μπορούσαν να έχουν πατίνια από τη στάση του μετρό ή τον προαστιακό μέχρι την εταιρία τους. Είπε ότι αυτό που τους ενδιαφέρει είναι και η «βιτρίνα», θέλουν να έχουν το κέντρο του Παρισιού για λόγους marketing, αλλά θέλουν επίσης και μεγάλη πυκνότητα για να υπάρχει “rotation”, να περνάει από πολλά χέρια κάθε μέρα το πατίνι. Γιατί σε μια εταιρία θα φτάσουν όλοι μαζί το πρωί και τα πατίνια θα μείνουν εκεί. Ποιος θα τα επαναφέρει στο σταθμό για να εξυπηρετήσουν και άλλους; Σημειώστε ότι στο Παρίσι έχουν τουριστική κίνηση που αντιστοιχεί σε 1 τουρίστα ανά δευτερόλεπτο, ενώ εμείς έχουμε ένα τουρίστα ανά δευτερόλεπτο για όλη τη χώρα!»

Μπορούν, λοιπόν να παίξουν ένα σοβαρό ρόλο τα πατίνια, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε κάτι βασικό…

«Η διάδοση των ενοικιαζόμενων πατινιών έχει συμπαρασύρει και τις πωλήσεις των πατινιών που αγοράζονται από ιδιώτες – και αυτό είναι σίγουρα θετικό. Ωστόσο πέρα απ’ όσα είπαμε υπάρχουν και άλλα ζητήματα που πρέπει να εξεταστούν. Για παράδειγμα, ακούω καθημερινά παράπονα μέσα στο μετρό του Παρισιού για πατίνια που έχουν μαζί τους οι επιβάτες και ενοχλούν τους γύρω τους, ιδίως σε ώρες αιχμής. Ίσως λοιπόν χρειάζονται ειδικές ρυθμίσεις και ειδική εκπαίδευση του κοινού.

Κλείνοντας, πρέπει να πω ότι η ουσία του ζητήματος είναι η συνδυασμένη χρήση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Το βασικό είναι να ξεχάσουμε το αυτοκίνητο – όχι να δώσουμε στο χρήστη κίνητρα να το φέρει στο κέντρο, έστω και στο ένα χιλιόμετρο. Θα ήταν εξαιρετικό να πεις παίρνω το μετρό για να κάνω το μεγαλύτερο κομμάτι της απόστασης και στο τέλος κάνω το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής με ένα πατίνι. Όχι όμως βγαίνοντας από το ΙΧ, αλλά από ένα σταθμό μετρό προαστιακού, μια στάση λεωφορείου.»

********************

ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΠΑΤΙΝΙ
Πλεονεκτήματα

• Ευχάριστο και διασκεδαστικό
• Κοινό σύστημα σε διαφορετικές πόλεις, δεν απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες (;)
• Ταχύτητα, διαθεσιμότητα, ευελιξία
• Αυτονομία 20 – 40 χλμ.
• Μικρή επίδραση στην κυκλοφορία
• Φιλικό προς το περιβάλλον (;)
• Καταλαμβάνει λίγο χώρο

Κύρια Προβλήματα

• Όχημα: κατηγοριοποίηση, πιστοποίηση, ασφάλιση
• Αναβάτης: ασφάλεια επί της οδού, γνώση Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, προστατευτικά μέσα
• Λοιποί χρήστες: ασφάλεια και κατάληψη πεζοδρομίων και ποδηλατόδρομων
• Ενέργεια: επαναφόρτιση – “juicers”
• Υγεία – αντικατάσταση βαδίσματος
• Λοιπά: cyber-security

Αν και η χρήση του θεωρείται απλή υπόθεση, τίθεται ένα ερωτηματικό σε σχέση με αν απαιτείται κάποια ιδιαίτερη εκπαίδευση, ενώ στον τομέα της οικολογίας απαιτεί προσοχή η διαδικασία της ανακύκλωσης των αποσυρομένων οχημάτων και μπαταριών. Στα προβλήματα πρέπει να συμπεριλάβουμε τη δυσκολία πιστοποίησης παραβάσεων, και τη συλλογή στοιχείων οδικής ασφάλειας (στη Γαλλία, στις αναφορές ατυχημάτων της Τροχαίας, υπάρχει ειδικό πεδίο για τα πατίνια, όχι όμως και στην Ελλάδα). Σημειώνουμε ότι τα ηλεκτρικά πατίνια συλλέγονται το βράδυ από τους λεγόμενους Juicers, που τα φορτίζουν στο σπίτι τους και τα επανατοποθετούν στη θέση τους το επόμενο πρωί.

*******************

Ακριβό «παιχνίδι» η ενοικίαση…
Το ξεκλείδωμα του πατινιού χρεώνεται 1 ευρώ και μετά κάθε λεπτό κοστίζει 15 λεπτά του ευρώ. Δηλαδή αν το πάρεις για 10 λεπτά θέλεις 1,5 ευρώ. Το σχετικό application για smartphone είναι δωρεάν και σου δείχνει πού έχει πατίνια και πόσο είναι φορτισμένα είναι. O χρήστης παρκάρει το πατίνι σε οποιοδήποτε ελεύθερο χώρο όταν ολοκληρώσει τη διαδρομή του, για να τα παραλάβουν για κατ’ οίκον φόρτιση τη νύχτα συνεργάτες της εταιρίας (juicers). Όταν είναι σε σημεία που δεν μπορείς εύκολα να το βρεις, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να βγάλει μια φωτογραφία και να την ανεβάσει για να το βρει ο επόμενος. Είναι και αυτό μέρος του παιχνιδιού.

Πηγή: ΕΘΝΟΣ